Rozmnażanie drzew i krzewów z nasion

Rozmnażanie drzew z nasion to bardzo ciekawe zajęcie dla ambitnych ogrodników. Wyhodowanie drzewa lub krzewu z nasion wymaga sporo troski i cierpliwości ale daje też ogromną satysfakcję. Jest to też doskonały sposób na tańsze sadzonki drzew, niż zakup już podrośniętych roślin w sklepie. Zobacz jak i kiedy wysiewać nasiona drzew i krzewów, które gatunki można uprawiać z nasion oraz jak dbać o młode, delikatne siewki.

Nasiona lipy

Jakie drzewa i krzewy rozmnażać z nasion

Z wysiewu nasion można rozmnażać większość roślin drzewiastych, które w naszym klimacie zawiązują nasiona. Do rozmnażania tą metodą wybieraj przede wszystkim rośliny dające dużo łatwo dostępnych owoców, oraz takie jak głóg, kasztanowiec i róża pomarszczona, których nie da się łatwiej i szybciej rozmnożyć innymi metodami.

Decydując się na rozmnażanie drzew z nasion, pamiętaj także o tym, iż większość odmian ogrodowych i mieszańców poszczególnych gatunków, otrzymanych dzięki specjalnym zabiegom szkółkarzy, niestety nie powtarza cech rośliny matecznej, takich jak oryginalne wybarwienie czy atrakcyjny pokrój. Dlatego też w ten sposób warto rozmnażać sam gatunek, a nie jego odmiany. Wśród wyjątków, czyli odmian które w dużym stopniu powtarzają cechy roślin matecznych, można wymienić świerk kłujący (około połowa otrzymanych siewek zachowa niebieskie wybarwienie igieł) oraz purpurowa odmiana berberysu Thunberga (aż do 80% siewek może być właściwie wybarwionych). Uprawiając te rośliny z nasion trzeba będzie przeprowadzić selekcję sadzonek i usunąć te najsłabiej wybarwione.

Kiedy i jak zbierać nasiona drzew

W naszym klimacie większość nasion dojrzewa we wrześniu lub październiku. W zależności od warunków pogodowych termin ten może się przesunąć na około 2 tygodnie wcześniej lub później.

W przypadku iglaków szczególnie uważnie powinieneś obserwować szyszki jodeł, świerków i sosen, gdyż ich najwartościowsze nasiona wypadają same i można je stracić. Z tego powodu szyszki tych roślin warto zawczasu włożyć do papierowej torebki i trzymać w ciepłym i suchym miejscu aż łuski się rozchylą i nasiona wysypią do torebek. Można też pod drzewami rozłożyć płachtę materiału, na którą będą spadać nasiona.

W przypadku szyszek innych gatunków konieczne jest usunięcie osłon nasion poprzez zgniatanie ich między kciukiem i palcem. Szyszki cedru trzeba z kolei zanurzyć w gorącej wodzie i pozostawić aż nasiąkną i łuski samodzielnie się rozchylą.

Metoda wydobywania nasion z owoców lub jagód zależy od wielkości owoców i typu miąższu. Owoce duże, np. ozdobnej jabłoni możesz rozkroić i wyjąć nasiona. Mniejsze owoce, takie jak np. jarzębiny, należy moczyć przez kilka dni w ciepłej wodzie. Najbardziej żywotne nasiona opadną na spód naczynia.

Nasiona można też wydobyć i oczyścić przecierając je przez sita o odpowiednich oczkach i przemywając wodą. Tak postępujemy z nasionami berberysu, cisa, jałowca i mahonii.

Z kolei nasiona buka, dębu, kasztanowca i orzecha powinieneś zbierać dopiero gdy opadną na ziemię.

Po zbiorze nasiona trzeba oczyścić i podsuszyć. Nasiona niektórych drzew wysiewa się od razu po zbiorze. W ten sposób postępujemy z nasionami takich roślin jak: śliwa ałycza, buk, dereń właściwy, jesion, leszczyna, lipa, róża pomarszczona. Nasiona drzew, których nie wysiewamy od razu po zbiorze, wymagają natomiast odpowiednich warunków przechowywania aż do wiosny.

Jeżeli nie masz dostępu do roślin, z których można by pobrać nasiona, szeroką gamę nasion różnych gatunków możesz zamówić przez internet. Ważne jednak aby zakupić nasiona drzew i krzewów dobrej jakości o sprawdzonym pochodzeniu. Szczególnie polecam sprawdzony przeze mnie sklep internetowy, który wprowadził do oferty szeroką gamę nasion drzew i krzewów liściastych.

Przechowywanie nasion drzew

Najprostszym sposobem przechowywania nasion drzew, jest przechowywanie na sucho. W takim przypadku nasiona umieszczamy w skrzyneczce, kartoniku bądź płóciennym woreczku zawieszonym w przewiewnym miejscu.

Gatunki drzew i krzewów, których nasiona przechowuje się na sucho:

• LiÅ›ciaste: azalia pontyjska, brzoza, budleja, glicynia chiÅ„ska, grujecznik japoÅ„ski, jesion amerykaÅ„ski, katalpa, olsza, robinia biaÅ‚a, szczodrzeniec, wiÄ…z, zÅ‚otokap zwyczajny,
• Iglaste: choina kanadyjska, cyprysik Lawsona, modrzew, Å›wierk kÅ‚ujÄ…cy, Å›wierk serbski, Å›wierk sitkajski, sosna górska, sosna czarna, żywotnik zachodni

Stratyfikacja
Nasiona drzew rosnących w naszym klimacie w środowisku naturalnym w okresie zimy zostają poddane działaniu niskich temperatur. Dlatego w przypadku nasion wielu roślin konieczne jest poddanie ich zabiegowi zwanemu stratyfikacją. Zabieg ten polega na odpowiednim poddaniu nasion działaniu niskiej temperatury, wilgoci i powietrza i ma na celu przerwanie okresu spoczynku nasion. Termin w jakim należy rozpocząć stratyfikację oraz długość jej trwania różni się w zależności od rośliny, z jakiej pochodzą nasiona. Szczegóły na ten temat podaje tabela poniżej.

Z reguły w momencie rozpoczęcia zabiegu nasiona moczy się przez 1 do 2 dni w wodzie, a następnie umieszcza w niskiej temperaturze (najczęściej od 3 do 6°C), np. w lodówce. Przed włożeniem do lodówki nasionka wymieszaj z lekko wilgotnym (ale nie mokrym!) gruboziarnistym piaskiem (może być też to mieszanka torfu i wermikulitu), a następnie włóż do torebki. Od czasu do czasu (najpierw raz w miesiącu, potem częściej) nasiona przemieszaj, tak aby wszystkie miały w równym stopniu dostęp do tlenu i wilgoci. Gdy pojawią się pierwsze oznaki kiełkowania, nasionka wysiewamy (nie dotyczy to jednak wszystkich nasion, gdyż niektóre kiełkują dopiero po wysianiu ich w wyższej temperaturze - dlatego też poniżej podajemy odpowiedni czas stratyfikacji dla poszczególnych roślin).

Stratyfikacja nasion. Co to jest i jak zrobić stratyfikację?
Nasiona wielu gatunków roślin znajdują się w stanie spoczynku, przez co nie są zdolne do kiełkowania bezpośrednio po zbiorze. Żeby nasiona mogły kiełkować ich spoczynek musi zostać przerwany. W tym celu nasiona poddaje się różnym zabiegom, takim jak np. stratyfikacja. Zobacz co to jest stratyfikacja nasion, na czym polega i jak zrobić stratyfikację nasion w warunkach domowych! Więcej...

Jak wysiewać nasiona drzew?

Nasiona drzew możemy wysiewać do pojemników lub od razu wprost do gruntu. Jednak zanim je wysiejemy, może okazać się konieczny zabieg zwany skaryfikacją, polegający na uszkodzeniu łupiny nasiona tak aby do wnętrza mogła dostać się wilgoć. Zabieg ten jest konieczny w przypadku nasion które mają grubą i twardą, nieprzepuszczającą wody pokrywę nasienną. Duże nasiona o bardzo twardych łupinach (np. dębu czy piwonii drzewiastej) natnij ostrym nożem. Natomiast mniejsze nasiona, które ciężko jest naciąć, potrzyj papierem ściernym.

Siew do gruntu
Wysiew nasion drzew do gruntu jest mniej pracochłonną metodą, sprawdzającą się szczególnie gdy chcemy pozyskać dużą liczbę sadzonek. Pod wysiew wybieramy miejsce osłonięte od wiatru i ciepłe. Zagon warto przygotować już kilka miesięcy wcześniej. Najlepiej jesienią usuń chwasty, przekop ziemię, dodaj substancji organicznej. Jeżeli gleba jest zbyt ciężka, wymieszaj ją z gruboziarnistym piaskiem.

Przed samym wysiewem glebę trzeba jeszcze wygrabić. Siew przeprowadza się najczęściej w połowie maja, gdy mamy już pewność że roślinom nie zagrożą przymrozki. W przypadku roślin których siewki są wrażliwe na mróz (min. choina kanadyjska, różanecznik, miłorząb japoński, cyprysik, ketmia syryjska czy wisteria), nasiona lepiej wysiać w tunelu lub zimnym inspekcie.

Nasiona drobne możesz wysiać rzutowo, większe natomiast sieje się w rzędach. Przy wysiewie rzutowym konieczne jest lekkie wklepanie nasion w glebę i przykrycie cienką warstwą piasku.

Siew do doniczek
Jeżeli chcemy pozyskać niewielkÄ… ilość siewek, wygodniej jest wysiać nasiona do doniczek. Nasiona duże oraz nasiona roÅ›lin z dÅ‚ugim korzeniem palowym wysiej do doniczek (w zależnoÅ›ci od wielkoÅ›ci nasion po jednym lub po kilka) o gÅ‚Ä™bokoÅ›ci co najmniej 10 cm. Nasiona bardzo drobne rozsypuje siÄ™ równomiernie w doniczce lub pojemniku i przysypuje cienkÄ… warstwÄ… piasku. Po wysiewie pojemniki podlewamy i umieszczamy w chÅ‚odnym pomieszczeniu o temp. 12 do 15°C. Jeżeli wysialiÅ›my nasiona roÅ›lin tropikalnych, do kieÅ‚kowania bÄ™dÄ… potrzebowaÅ‚y wyższej temp., tj. okoÅ‚o 21°C.

Pielęgnacja siewek

Kiedy nasiona zaczną kiełkować konieczne jest rozpoczęcie regularnych oprysków preparatami grzybobójczymi, aby zapobiec zgorzeli siewek. Konieczne jest też umiarkowane podlewanie. Podlewaj ostrożnie, tak aby jedynie nie dopuścić do przeschnięcia gleby. Zbyt dużo wilgoci powoduje rozwój infekcji chorobowych.

Gdy siewki nieco podrosną konieczne jest pikowanie aby miały więcej miejsca. Młode siewki chroń przed bezpośrednim słońcem, zacznij nawozić i rozpocznij ich hartowanie, aby przyzwyczaić je do warunków panujących na zewnątrz (w ciepłe dni wietrzymy pomieszczenia, w których stoją pojemniki z siewkami). Do gruntu wysadzamy je, gdy mamy pewność, że nie wystąpią już przymrozki.

Przeczytaj również:

Wysiew nasion w domu - krążki i doniczki torfowe
Pęczniejące krążki i doniczki torfowe Jiffy to doskonałe rozwiązanie dla osób wysiewających nasiona i samodzielnie produkujących rozsadę w domu, choćby na okiennym parapecie. Zapewniają siewkom idealne warunki wzrostu i nie ma obawy o uszkodzenie korzeni podczas przesadzania. Do większych doniczek lub na miejsce stałe do ogrodu rośliny wysadza się razem z krążkami, w których rosną. Więcej...

Rozmnażanie iglaków
Rozmnażanie iglaków może być wykonane na 3 sposoby - z nasion, poprzez sadzonkowanie, odkłady oraz szczepienie. W ten sposób możemy samodzielnie powiększyć kolekcję iglaków w naszym ogrodzie. Dowiedz się która metoda rozmnażania iglaków jest najlepsza, która najłatwiejsza i która daje najlepsze efekty w uprawie amatorskiej. Oto sprawdzone sposoby na rozmnażanie iglaków. Więcej...

Jak zrobić sadzonki bukszpanu? Prosty sposób aby rozmnożyć bukszpan
Bukszpan to krzew zimozielony, doskonały na obwódki i niskie żywopłoty strzyżone. Na żywopłot, potrzebujemy jednak większą liczbę sadzonek, które nie zawsze są tanie. Warto zatem dowiedzieć się jak zrobić sadzonki bukszpanu i z choćby z jednego krzaczka pozyskać młode roślinki do swojego ogrodu. Zobacz jak rozmnożyć bukszpan z sadzonek - kiedy i jak pobierać sadzonki oraz jak o nie dbać aby szybko się ukorzeniły. Więcej...

Opracowano na podstawie: C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, Muza SA, Warszawa 1994, s. 56 - 57 oraz Drzewa z nasion, Kwietnik, nr 10/2004, s. 34 - 37.