Jaskier polny - zastosowanie, właściwości lecznicze, zwalczanie
Jaskier polny nazywany też jaskrem odłogowym to coraz rzadziej spotykany chwast pojawiający się wśród zbóż, na miedzach i ugorach. Ma nieduże, żółte kwiaty i często mylony jest z innymi, częściej występującymi jaskrami. Zobacz jak wygląda jaskier polny, poznaj właściwości lecznicze i zastosowanie jaskra polnego oraz dowiedz się w jaki sposób można go zwalczać, gdy zagraża naszym uprawom.
Jaskier polny - Ranunculus arvensis
Fot. Hermann Schachner, CC0, Wikimedia Commons
Jak wygląda jaskier polny
Jaskier polny (Ranunculus arvensis) jest jednoroczną lub dwuletnią rośliną z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w Azji, Europie i Afryce Północnej. W Polsce rośnie na terenie całego kraju ale najczęściej spotykany jest na niżu i pogórzu, na glebach gliniastych i wapiennych. Jako chwast jaskier polny pojawia się w uprawach zbóż, głównie ozimych, zasiedla też nieużytki, jednak jego występowanie jest coraz rzadsze.
Na naturalnych siedliskach jaskier polny jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Przyczynami tego stanu są głównie: stosowanie intensywnej ochrony chemicznej roślin uprawnych oraz zmiany zachodzące na obszarach występowania jaskra.
Jaskier polny ma wzniesione lub wznoszące się, rozgałęzione pędy. Łodyga jest naga lub słabo owłosiona. Roślina osiąga do 60 cm wysokości. Liście odziomkowe są ząbkowane i niepodzielone o kształcie łopatkowatym lub stożkowatym. Liście łodygowe są podzielone na wąskie klapy, dolne dwudzielne, górne - podwójnie trójdzielne. Korzenie są drobne i brudnobiałe.
Jaskier polny - Ranunculus arvensis
Fot. Hermann Schachner, CC0, Wikimedia Commons
Liczne, 5-płatkowe kwiaty jaskra polnego pojawiają się od maja do lipca. Mają intensywnie żółtą barwę i 4-15 mm średnicy. Wyrastają na długich, owłosionych szypułkach. Na płatkach znajdują się miodniki wydzielające nektar zwabiający owady zapylające. W czasie kwitnienia działki kwiatu są odgięte. Kuliste owocostany tworzą się także na roślinach kwitnących. Roślina wytwarza do 8 owocków o długości 3-8 mm. Pokryte są haczykowatymi kolcami, dzięki którym łatwo przyczepiają się do sierści zwierząt i są przez nie przenoszone.
Jaskier polny - czy jest trujący
Jaskier polny jest rośliną trującą, podobnie jak inne gatunki z rodziny jaskrowatych. Zawiera ranunkulinę - glikozyd o toksycznym działaniu, który rozkłada się na anemoninę oraz protoanemoninę. Związki te działają podrażniająco na skórę i błony śluzowe.
Jaskier polny w stanie świeżym może spowodować zatrucia a nawet śmierć zwierząt. Zazwyczaj zwierzęta wyczuwają zapach jaskrów i ich nie jedzą ale, gdy rośliny są małe, mogą być mylone z innymi, rosnącymi w pobliżu. Wysuszona roślina, w tym także suche siano zawierające jaskry, traci swoje toksyczne właściwości.
Jaskier polny - Ranunculus arvensis
Fot. Victor M. Vicente Selvas, Public domain, Wikimedia Commons
Jaskier polny - właściwości lecznicze i zastosowanie
W medycynie ludowej jaskier polny miał zastosowanie jako środek przeciwko reumatyzmowi i do leczenia stanów zapalnych skóry. Związki w nim zawarte wykazują działanie bakteriostatyczne, ograniczają namnażanie się drobnoustrojów i kiełkowanie zarodników grzybów. Właściwości lecznicze jaskra polnego nie zostały jednak szeroko rozpowszechnione i nie są stosowane na szerszą skalę.
Warto wiedzieć!
Jaskier polny jest rośliną wskaźnikową. Jego obecność informuje nas, że mamy w ogrodzie glebę o odczynie zasadowym.
Jaskier polny - zwalczanie
Choć jaskier polny spotykany jest coraz rzadziej, w niektórych rejonach może być uciążliwym chwastem rosnącym wśród zbóż ozimych i lucerny. Pomocne w zwalczaniu jaskra polnego będą działania profilaktyczne. Polegają one na niskim koszeniu łąk, zapobiegającym rozrostowi roślin i wysiewaniu się nasion oraz używanie dobrej jakości materiału siewnego, który nie będzie zanieczyszczony nasionami chwastów. Warto wiedzieć, że jaskier nie będzie miał korzystnych warunków do wzrostu na polach zmeliorowanych.
W przypadku dużej populacji jaskra, na polach uprawnych używa się selektywnych herbicydów przeznaczonych do zwalczania jaskra polnego. Zwalczanie jaskra polnego na trawnikach można prowadzić poprzez oprysk środkiem Chwastox Nowy Trio 390 SL.
Monika Chwała
Przeczytaj również:
- Jaskier azjatycki - uprawa, sadzenie, odmiany
- Jak zwalczyć chwasty na trawniku?
- Chwasty i mech na trawniku - zwalczanie
- Co zrobić z wyrwanymi chwastami? Kompost, gnojówka i... potrawy z chwastów!
Opracowano na podstawie:
1. D. Aichele, M. Golte-Bechtle, Jaki to kwiat? PWRiL, Warszawa 1984, s. 122-123.
