Galtonia biaława - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Galtonia biaława, zwana letnim hiacyntem, jest jedną z największych ogrodowych roślin cebulowych. Obfite kwiatostany dzwonkowatych kwiatów i ciemna zieleń liści tworzą eleganckie połączenie. Niewielkie wymagania i łatwa pielęgnacja sprawiają, że uprawa galtonii nie sprawia wielu kłopotów. Poznaj dostępne w sprzedaży odmiany galtonii polecane do ogrodów. Podpowiadamy też w jaki sposób najłatwiej rozmnożyć galtonię i jak przezimować tę roślinę.

Galtonia biaława - Galtonia candidans
Fot. depositphotos

Galtonia - opis i zastosowanie

Galtonia (Ornithogalum, syn. Galtonia) znana jako letni hiacynt jest gatunkiem cebulowym należącym do rodziny hiacyntowatych (Liliaceae). W naturze roślina rośnie w RPA. Ten niezwykły kwiat został nazwany na cześć odkrywcy południowoafrykańskiej flory Francisa Galtona. Za jego sprawą w XIX wieku galtonia zadomowiła się w europejskich ogrodach. Istnieją cztery gatunki galtonii, ale najczęściej uprawiane są 2 z nich - galtonia biaława zwana też błyszczącą (Galtonia candidans) oraz mniej znana galtonia zielonokwiatowa (Galtonia viridiflora).

Galtonia ma ciemnozielone, długie, wąskie, lancetowate, zielone liście z pomiędzy których wyłaniają się pędy kwiatostanowe osiągające 60-120 cm wysokości. Zwieńczone są obfitymi, luźnymi kwiatostanami. Dzwonkowate kwiaty przypominają kształtem przebiśniegi. Galtonia zakwita na przełomie lipca i sierpnia, a rozwijający się od dołu kwiatostan zdobi ogród nawet przez 4 tygodnie. Częścią podziemną galtonii jest cebula, której obwód może wynosić nawet kilkanaście centymetrów.

Galtonia to bardzo łatwa w uprawie roślina cebulowa, która doskonale sprawdza się na rabatach oraz w doniczkach i pojemnikach. Miododajne kwiaty galtonii przyciągają motyle oraz owady zapylające. Kwiatostany świetnie nadają się na kwiat cięty.

Galtonia biaława - Galtonia candidans
Fot. depositphotos

Galtonia - gatunki i odmiany

Galtonia biaława (Galtonia candidans) - dorasta do 120 cm wysokości. Długie, lancetowate, szarozielone liście tworzą rozetę. Wysoki pęd kwiatostanowy zakończony jest luźnym gronem nawet 30 kwiatów, dzwonkowatych, białych i pachnących.

Galtonia biaława 'Moonbeam' – dorasta do 200 cm wysokości. Ma duże, półpełne, wzniesione, pachnące, białe kwiaty przypominające miniaturowe różyczki. Kwiatostany galtonii 'Moonbeam' mogą składać się nawet z 40 kwiatów. Osadzone na długich łodygach, efektowne i trwałe kwiatostany są polecane na kwiat cięty. Dekoracyjne są także lancetowate liście w chłodnym szarozielonym kolorze.

Poza galtonią białawą, o której piszemy w tym artykule, w ogrodach spotykane są też inne gatunki galtonii:

Galtonia zielonokwiatowa (Galtonia viridiflora) - dorasta do 90 cm wysokości. Szerokie, eliptyczne liście mają niebieskozieloną barwę i są pokryte woskowym nalotem. Odznacza się ciekawymi, zielonymi kwiatami w odcieniu limonki. Gęsty kwiatostan piramidalny może składać się nawet z 30 dzwonkowatych kwiatów. Kwitnie w lipcu i sierpniu.

Galtonia cesarska (Galtonia princeps) - silne, wyprostowane pędy dorastają do 60-90 cm wysokości i wyłaniają się z rozety szarozielonych liści. Kwitnie wcześniej niż Galtonia candidans, bo już w czerwcu. Dzwonkowate kwiaty są duże, woskowate, w delikatnym odcieniu zieleni.

Galtonia królewska (Galtonia regalis) – zakwita w czerwcu. Ma szerokie liście i wysokie łodygi dorastające do 80 cm na których zwieszają się kwiaty w delikatnym, stonowanym odcieniu zieleni, często bielejące na brzegach.

Galtonia biaława - Galtonia candidans
Fot. pixabay

Galtonia biaława - uprawa

Pochodząca z Afryki galtonia wymaga stanowiska jasnego i zacisznego. Roślinę najlepiej sadzić w słonecznym, osłoniętym od wiatru miejscu, wśród innych roślin.

Cebule galtonii sadzimy pod koniec kwietnia na głębokość około 10-15 cm. Rośliny są okazałe i rozłożyste więc pamiętajmy, żeby zapewnić im odpowiednio dużo miejsca.

Galtonia nie ma szczególnych wymagań glebowych, poza tym, że ziemia musi być dobrze zdrenowana i przepuszczalna. Dlatego przed posadzeniem cebul warto głęboko przekopać podłoże i rozluźnić dodając gruboziarnistego piasku i torfu. Stagnująca woda szybko prowadzi do gnicia cebul i naraża rośliny na wystąpienie chorób grzybowych.

Galtonia bardzo lubi wilgoć, dlatego wymaga obfitego podlewania w okresie wegetacji. Kochająca słońce roślina latem powinna być podlewana nawet codziennie, gdyż słabo znosi przesuszenie ziemi.

Nawozimy galtonię dwukrotnie w okresie wegetacji stosując wieloskładnikowe nawozy mineralne dla roślin cebulowych lub uniwersalne. Możemy też użyć nawozu do pomidorów, który także zawiera zwiększoną dawkę potasu, koniecznego, by galtonia pięknie zakwitła. Pierwszą dawkę nawozu stosujemy w momencie pojawienia się pędu kwiatostanowego, a drugą w pełni kwitnienia.

Kwiaty galtonii po przekwitnięciu bardzo szybko zawiązują nasiona. Odbywa się to kosztem podziemnej cebuli, dlatego najlepiej regularnie usuwać więdnące kwiaty. Po ustaniu kwitnienia przycinamy pędy kwiatostanowe u samej nasady, ale liście pozostawiamy na miejscu. Dzięki temu roślina będzie nadal asymilowała składniki pokarmowe. Dopiero jesienią, gdy wykopiemy cebule, należy oczyścić je z uschniętych, uszkodzonych łusek oraz resztek liści.

Galtonia biaława - zimowanie

Jesienią, we wrześniu lub październiku, delikatnie wykopujemy cebule galtonii, suszymy je i czyścimy. Przechowujemy w piwnicy w suchym torfie lub piasku w temperaturze powyżej 5°C.

W regionach kraju o najłagodniejszym klimacie, gdzie zimy nie są zbyt ostre, można spróbować przezimować cebule galtonii w gruncie. Jeśli się to uda rośliny będą zdrowsze i bujniejsze. Jak to zrobić? Jesienią, po zakończeniu wegetacji, przykryjmy cebule warstwą liści, a przed nadejściem mrozów dodatkowo kilkucentymetrową warstwą kompostu. Poza mrozem największym wrogiem cebul będzie stagnująca woda, dlatego zimujemy je w gruncie tylko wtedy, gdy ziemia jest naprawdę lekka i przepuszczalna.

Galtonia biaława - rozmnażanie

Galtonia nie wytwarza cebul przybyszowych, ale łatwo można ją rozmnożyć z nasion. Świeże nasiona galtonii wysiewamy w połowie lutego do skrzynek wypełnionych podłożem do siewu nasion i przykrywamy folią lub szkłem. Ustawiamy w jasnym i ciepłym miejscu. Nasiona do kiełkowania wymagają temperatury około 20°C. Kiełkowanie powinno zająć 2-3 tygodni. Sadzonki galtonii sadzimy do gruntu po 15 maja, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków. Rośliny zakwitną najwcześniej w kolejnym roku.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. K. Heimberger-Preisler, Rośliny cebulowe, Hachete Livre Polska, Warszawa, 2004, s. 52;
2. J. Krause, Cebulowe non stop w Działkowiec 3/2014, s. 4-8;
3. B. Grabowska, T. Kubala, Encyklopedia bylin, Wydawnictwo Zysk i S-KA, Poznań, 2012, t. 1, s. 392-393.

Przeczytaj również:

Kwiaty cebulowe sadzone wiosną
Większość z tych roślin posiada niezwykle bajeczne, przepiękne, wielobarwne kwiatostany, świadczące o ich tropikalnym rodowodzie. Zobacz jakie kwiaty cebulowe sadzić wiosną i jak przeprowadzić sadzenie, aby rośliny te zachwycały nas aż do jesieni. Więcej...

Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
Łącząc ze sobą mało wymagające kwiaty jednoroczne i byliny, przy minimum pielęgnacji, możemy stworzyć pięknie i długo kwitnący ogród. Oto 10 łatwych w uprawie kwiatów ogrodowych, które sprawdzą się na każdej rabacie. Wystarczy je posiać lub posadzić i gotowe! Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
Dzięki tym roślinom rabata kwiatowa będzie wypełniona barwnymi kwiatostanami niemal przez cały sezon od wiosny do jesieni. Oto 20 najlepszych wieloletnich kwiatów ogrodowych o długim terminie kwitnienia, które ozdobią rabaty w Twoim ogrodzie od maja do października! Więcej...