Bez koralowy - właściwości, odmiany, uprawa, rozmnażanie
Bez koralowy (Sambucus racemosa), zwany również dzikim bzem lub kalinką, to bliski krewny bzu czarnego. Dzięki niewielkim rozmiarom, dekoracyjnemu wyglądowi oraz dużej odporności bez koralowy znajduje zastosowanie w ogrodach i na terenach zieleni miejskiej. Poznaj właściwości lecznicze bzu koralowego, zobacz jak wygląda uprawa i rozmnażanie bzu koralowego oraz poznaj najciekawsze odmiany bzu koralowego polecane do sadzenia w ogrodach.
Bez koralowy - Sambucus racemosa
Fot.depositphotos
Bez koralowy - opis wyglądu
Bez koralowy (Sambucus racemosa), należy do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). W Europie i Azji gatunek ten występuje pospolicie. W Polsce rośnie na terenach ruderalnych i stanowi podszycie lasów, zwłaszcza w rejonach górskich i na południu kraju.
Bez koralowy jest krzewem dorastającym do 2-5 m wysokości. Jego luźna korona ma nieregularny kształt, a wzniesione pędy mogą się z czasem przewieszać. Pierzaste liście pojawiają się równocześnie z kwiatami i możemy je zaobserwować już wczesną wiosną. Drobne, kremowe lub żółtawe kwiaty bzu koralowego zebrane w wiechy przekształcają się w dekoracyjne, intensywnie czerwone, kuliste jagody. Owoce bzu koralowego dojrzewają w czerwcu i lipcu. Stanowią cenny pokarm dla ptaków. W postaci surowej są niejadalne dla człowieka ale problem ten znikka po poddaniu ich obróbce cieplnej.
Bez koralowy - właściwości i zastosowanie
Co prawda spożycie surowych owoców może skutkować bólami głowy, wymiotami i biegunką, lecz po obróbce termicznej owoce bzu koralowego stanowią cenny surowiec. Można z nich przyrządzać soki, syropy lub napary.
Owoce bzu koralowego zawierają cukry, karoteny, kwas askorbinowy, garbniki, alkaloidy, pektyny i glikozydy. Sok i syrop z owoców bzu stosuje się przy przeziębieniach, a napar ma działanie przeciwgorączkowe, wykrztuśne i moczopędne.
Również kwiaty bzu koralowego mają zastosowanie lecznicze. Napar z suszonych kwiatostanów ma działanie napotne i moczopędne. Stosowany bywa zewnętrznie, jako płukanka przy zapaleniu, gardła i jamy ustnej.
Bez koralowy ma również walory dekoracyjne i często występuje w ogrodach naturalistycznych w kompozycjach z innymi gatunkami o kontrastującym ulistnieniu lub jako luźny żywopłot. Pięknie prezentuje się, jako soliter oraz w towarzystwie gatunków takich jak krzewuszka, perukowiec, powojnik, kosaćce czy ostróżki. Karłowe odmiany bzu koralowego mogą być uprawiane w pojemnikach oraz sadzone na skalniakach.
Bez koralowy - odmiany
Największą popularnością cieszą się odmiany bzu koralowego o nietypowym i ciekawym ulistnieniu. Poniżej przedstawiamy najciekawsze z nich.
Bez koralowy 'Plumosa aurea' - to szybko rosnący, szeroki krzew o wzniesionych pędach, osiągający od 200 do 400 cm wysokości. O jego wyjątkowości stanowią pięknie wybarwione, złocistożółte, delikatnie postrzępione liście. Najmłodsze liście są czerwonawe, w kolorze miedzi, wybarwiają się z czasem na kolor złoty. W pełnym słońcu liście mogą być narażone na poparzenie. Odmiana w pełni odporna na mróz, dobrze regenerująca się po przycięciu, polecana również ze względy na dużą wytrzymałość i łatwość w uprawie.
Bez koralowy 'Sutherland Gold' - to cenna odmiana o dużej wytrzymałości. Krzew dorasta do 300 -500 cm wysokości, a jego liście przypominają liście klonu japońskiego. Są ażurowe, głęboko powcinane, mają piękne złociste wybarwienie. Ta mrozoodporna odmiana dostosuje się nawet do najuboższych gleb oraz przetrwa susze. Nadaje się do uprawy w pojemnikach.
Bez koralowy 'Celosia aurea'
Fot.depositphotos
Bez koralowy 'Tenuifolia' - to odmiana wyhodowana we Francji. Tenuifolia przybiera formę karłowego krzewu o poduchowatym pokroju osiągającym do 100 cm wysokości. Mocno powcinane, dekoracyjne, zielone liście, stanową główną ozdobę tej odmiany.
Bez koralowy 'Goldenlocks' - jest odmianą karłową, dorastającą do 70-80 cm wysokości. Wolno rośnie. Ma dość luźny, półkolisty pokrój i złociste, mocno powcinane liście. Dekoracyjne baldachy kwiatostanów pojawiają się na początku maja.
Bez koralowy 'Lemony Lace' - odznacza się ażurowo, mocno powcinanymi liśćmi, miedziano brązowymi, z czasem przebarwiającymi się na żółto. Krzew dorasta do około 200 cm wysokości. Pięknie wygląda w kompozycji z innymi gatunkami o kontrastowym, bordowym lub ciemnozielonym ulistnieniu oraz takimi, które kwitną na niebiesko np. ostróżki, przegorzany czy łubiny.
Bez koralowy - uprawa
Bez koralowy nie ma wysokich wymagań i jest gatunkiem łatwym w uprawie. Preferuje jasne i półcieniste, ciepłe stanowiska. Ostre słońce może poparzyć delikatne, złociste liście tej rośliny. Najlepiej bez koralowy rozwija się na podłożu wilgotnym, żyznym, zasobnym w próchnicę i przepuszczalnym o odczynie pH gleby lekko kwaśnym do obojętnego. Doskonale znosi suszę i jest w pełni mrozoodporny. Gatunek ten zalicza się do strefy mrozoodporności roślin 4A.
Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie bzu koralowego zaliczamy wiosenne cięcie formujące oraz zasilanie nawozami wieloskładnikowymi dwa razy w roku (pierwszą dawkę nawozu dajemy w marcu lub kwietniu, a drugą od czerwca do połowy lipca).
Bez koralowy - rozmnażanie
Bez koralowy można rozmnażać na 3 sposoby:
- przez wysiew nasion przeprowadzony wiosną po uprzedniej stratyfikacji (czyli przechłodzeniu, które pobudza nasiono do kiełkowania). Ten sposób rozmnażania sprawdza się w przypadku gatunku, gdyż odmiany ozdobne bzu rozmnażane z nasion mogą nie powtórzyć cech rośliny matecznej.
- przez sadzonki zielne przygotowane latem z nowych przyrostów,
- przez sadzonki zdrewniałe sporządzone na wiosnę ze zdrewniałych pędów jednorocznych.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Opracowano na podstawie:
1. A. Pacholczak., Bez koralowy w Działkowiec 6/2019 s. 10-11;
2. Witt R., Przewodnik. Krzewy, Wydawnictwo Multico, Warszawa 1997, s.102-103;
3. Waźbińska J., Wójciak H., Ukorzenianie się sadzonek zdrewniałych bzu czarnego odmian ozdobnych (Sambucus nigra) i odmian bzu koralowego (Sambuc racemosa) w Zeszyty Problemów: Postępy nauk rolniczych 2003 s. 345-353.
Przeczytaj również:
Krzewy ozdobne łatwe w uprawie
Dzięki nim możesz stworzyć piękny i zadbany ogród, nie poświęcając wiele czasu na pielęgnację zieleni. Oto 10 krzewów ozdobnych łatwych w uprawie, które sprawdzają się w większości ogrodów! Więcej...
Krzewy ozdobne kwitnące od wiosny do jesieni
Krzewy ozdobne, kwitnące od wiosny do jesieni sprawią, że w Twoim ogrodzie będzie pięknie i kolorowo przez cały sezon ogrodniczy. Warto do ogrodu wybrać szczególnie te łatwe w uprawie, mało wymagające i dobrze sprawdzające się w naszym klimacie. Więcej...
Drzewa ozdobne do małego ogrodu
Wybierając drzewa ozdobne do małego ogrodu zwracamy uwagę na ich walory estetyczne, takie jak: interesujący pokrój, barwy i kształty kwiatów oraz liści. Bardzo ważny jest także rozmiar drzew, które nie powinny być zbyt duże i rozłożyste. Oto 7 wspaniałych drzew, które ozdobią mały ogród! Więcej...
