Prusznik niebieski - odmiany, uprawa, zimowanie, rozmnażanie

Prusznik niebieski jest efektownym krzewem o pięknych niebieskich kwiatach. Uprawa prusznika niebieskiego w Polsce może się udać, o ile zapewnimy mu słoneczne, osłonięte i ciepłe miejsce oraz zasobną, przepuszczalną glebę. Problem sprawia głównie słaba mrozoodporność tego krzewu. Poznaj odmiany prusznika niebieskiego polecane do ogrodów, a także sposoby na zimowanie i rozmnażanie tej rośliny.

Prusznik niebieski - Ceanothus impressus
Fot. depositphotos

Prusznik niebieski - występowanie

Prusznik niebieski (Ceanothus impressus), zwany także kalifornijskim bzem, należy do rodziny szakłakowatych (Ceanothus) i naturalnie występuje w ciepłych rejonach Ameryki Północnej. W Polsce jest uprawiany jako roślina ozdobna, ale ze względu na niską mrozoodporność nie jest zbyt popularny.

Prusznik niebieski - jak wygląda

Prusznik niebieski jest rozłożystym krzewem o wysokości do 3 m. Wzniesione pędy prusznika pokryte są lancetowatymi, ciemnozielonymi, skórzastymi liśćmi. U niektórych odmian liście mogą być omszone od spodu. Wśród odmian prusznika niebieskiego większość jest zimozielona, choć zdarzają się także odmiany zrzucające liście na zimę.

Prusznik niebieski jest uprawiany ze względu na obfite i spektakularne kwitnienie. Niewielkie, miododajne kwiaty w kolorze lazurowego błękitu, pastelowego różu lub bieli są zebrane w gęste, długie wiechy osiągające do 10 cm długości. Większość odmian prusznika niebieskiego kwitnie przez około 6 tygodni, od późnej wiosny do wczesnego lata, chociaż niektóre zakwitają dopiero w lipcu lub sierpniu.

Prusznik niebieski - jak szybko rośnie

Prusznik niebieski rośnie szybko (pędy przyrastają o 20-30 cm rocznie) i obficie kwitnie. Docelowo osiąga od 2 do 3 m wysokości. Niestety nie jest długowieczny. Po 10-15 latach krzewy mogą tracić zwarty pokrój a ich kwitnienie się osłabia. W związku z tym, że krzewy źle reagują na przycinanie, na tym etapie najlepiej jest wymienić rośliny na nowe.

Prusznik niebieski - Ceanothus impressus
Fot. Stan Shebs, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Prusznik niebieski - właściwości i zastosowanie

Prusznik niebieski nie jest trujący ani dla ludzi, ani dla zwierząt. Wręcz przeciwnie, miododajne kwiaty prusznika wabią motyle oraz liczne owady zapylające.

Z kolei korzenie prusznika, podobnie jak roślin motylkowych, mają zdolność wiązania azotu w glebie. Dlatego prusznik niebieski ma niewielkie wymagania pokarmowe i jest doskonałym sąsiedztwem dla innych roślin o podobnych wymaganiach.

Pruszniki są nie tylko niezwykle dekoracyjne mogą być także wszechstronnie wykorzystywane i sadzone jako solitery, zielone ściany lub rośliny okrywowe. Doskonale nadają się do naturalistycznych ogrodów wiejskich, o swobodnej kompozycji i nieformalnym charakterze.

Większe odmiany prusznika niebieskiego oraz odmiany pnące można uprawiać przy granicy działki, sadzić pod nasłonecznionymi ścianami lub uprawiać jako solitery.

Odmiany prusznika o średniej wielkości można zestawić na rabacie z trawami ozdobnymi i bylinami lub stworzyć z nich nieformalny żywopłot. Żeby żywopłot z prusznika miał odpowiednią gęstość należy posadzić 2-3 egzemplarze na 1m². Po delikatnej korekcie pokroju krzewów stosunkowo szybko można zyskać gęsty żywopłot.

Prusznik niebieski - Ceanothus impressus
Fot. Stan Shebs, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Prusznik niebieski - odmiany

Odmiany prusznika niebieskiego możemy podzielić na dwie grupy:

1. odmiany zimozielone,
2. odmiany gubiące liście na zimę.

Zimozielone odmiany prusznika

Prusznik niebieski 'Autumnal Blue' - odmiana dorastająca do 2 m wysokości o błękitnych kwiatach, pojawiających się pod koniec lata.

Prusznik niebieski 'Blue Mound' - to niewysoki, kopulasty krzew dorastający do 1 m wysokości. Wspaniale kwitnie od lipca do października a gęste kiście kwiatów mają niezwykły pastelowy odcień błękitu. Prusznik 'Blue Mound' jest polecany do uprawy w pojemnikach.

Prusznik niebieski 'Burkwoodii' - osiąga do 2 m wysokości i odznacza się gęstym pokrojem. W połowie lata krzew obsypuje się kwiatami w niezwykłym odcieniu lawendy. Odmiana ta jest jedną z odporniejszych na mróz.

Prusznik niebieski 'Concha' - to odmiana pnąca, wspaniale wyglądająca na tle ścian i murów. Dorasta do 2 m wysokości, a od lipca do października obficie kwitnie kwiatami w kolorze indygo.

Prusznik niebieski 'Victoria' - to wyjątkowo piękna odmiana o kwiatach w kolorze ciemnoniebieskim. Kwitnie w kwietniu i maju przyciągając do ogrodu zapylacze. Prusznik niebieski 'Victoria' ma rozłożysty pokrój i dorasta do 1,5 m wysokości i podobnej szerokości. Odmiana ta jest polecana do uprawy w pojemnikach.

Prusznik niebieski - Ceanothus impressus
Fot. Stan Shebs, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Odmiany prusznika zrzucające liście na zimę

Prusznik niebieski 'Edinburgh' - jest dość wysoki, osiąga nawet 3 m wysokości i wspaniale kwitnie w kolorze fioletowoniebieskim.

Prusznik niebieski 'Gloire de Versailles' - to średniej wielkości krzew o rozłożystym pokroju. Dorasta do 1,5-1,8 m i w połowie lata zakwita drobnymi kwiatami w kolorze jasnego błękitu.

Prusznik niebieski - uprawa

Zasadniczym problemem w uprawie prusznika jest słaba odporność na mróz. Rośliny są w stanie wytrzymać krótkotrwałe spadki temperatury do zaledwie -12°C. Do tego zdecydowana większość odmian prusznika niebieskiego to krzewy zimozielone - takie, które zachowują liście przez cały rok. Przez to są bardziej narażone na niekorzystne warunki panujące zimą: niskie temperatury, suche i zimne wiatry oraz ostre promienie słoneczne.

Ze względu na niską mrozoodporność krzewów (strefa mrozoodporności roślin 8A) sadząc prusznika niebieskiego w ogrodzie należy wybrać miejsce nasłonecznione i zaciszne, osłonięte od wiatru ogrodzeniem lub murem.

Przepuszczalność gleby jest równie ważna przy wyborze miejsca do uprawy tego ciepłolubnego krzewu. Ziemia dla prusznika powinna być żyzna, świeża, lekko kwaśna, o dobrej strukturze.

Zapamiętaj!
Brązowe, usychające liście oraz słaby wzrost mogą być oznaką, że prusznik znajduje się w miejscu zbyt zimnym lub narażonym na chłodne wiatry.

Prusznik niebieski - kiedy sadzić

Najlepszą porą na sadzenie prusznika jest wiosna, gdy ziemia jest wystarczająco wilgotna i ogrzana. Należy dobrze przemyśleć wybór stanowiska dla prusznika, który ze względu na głęboki system korzeniowy, nie lubi przesadzania. Krzewy sadzimy w odstępach co najmniej 50 cm na takiej samej głębokości na jakiej rosły dotychczas.

Do uprawy prusznika w donicy wybieramy pojemnik o średnicy co najmniej 80 cm i głębokości 50 cm. Na dnie naczynia układamy warstwę drenażu (można wykorzystać żwirek lub keramzyt) o grubości około 5 cm.

Prusznik niebieski - Ceanothus impressus
Fot. Stan Shebs, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Prusznik niebieski - podlewanie i nawożenie

Co prawda prusznik ma umiarkowane zapotrzebowanie na wodę, jednak w pierwszych dwóch latach po posadzeniu młode rośliny przy braku deszczu wymagają regularnego podlewania. Starsze okazy są w stanie przetrwać letnie upały i krótkotrwałą suszę. Kolejną dawkę wody aplikujemy krzewom dopiero, gdy wyschnie wierzchnia warstwa gleby, gdyż prusznik nie toleruje zastojów wody.

Zaleca się ściółkowanie prusznika korą lub dojrzałym kompostem, aby ograniczyć parowanie wody z podłoża.

Podobnie jak podlewanie, także nawożenie prusznika powinno być okazjonalne. Prusznik niebieski na co dzień doskonale radzi sobie bez jakiegokolwiek nawożenia. Po wykonaniu silniejszego cięcia można zasilić rośliny nawozem przeznaczonym dla krzewów kwitnących. W ten sposób pobudzimy rośliny do wzrostu.

Zapamiętaj!
Żółknące liście prusznika niebieskiego mogą być oznaką niedoboru składników odżywczych, zwłaszcza gdy krzew rośnie na glebach słabych i zasadowych.

Kiedy przycinać prusznik niebieski?

Prusznik źle reaguje na cięcie, dlatego na co dzień najlepiej ograniczyć się do usuwania przekwitłych kwiatostanów i uszkodzonych pędów. Odmiany zrzucające liście na zimę przycinamy wiosną, zanim wypuszczą liście. Natomiast pruszniki zimozielone należy ciąć po kwitnieniu.

Prusznik niebieski - zimowanie

Ciepłolubny prusznik wymaga solidnego zabezpieczenia przed mrozem. Zanim nadejdzie zima kopczykujemy krzewy obsypując podstawę pędów kompostem lub trocinami, a następnie owijamy cały krzew agrowłókniną. Osłony usuwamy, gdy minie ryzyko wiosennych przymrozków, najwcześniej na początku maja.

Krzewy prusznika uprawiane w donicach przenosimy na zimę do jasnego, chłodnego pomieszczenia o temperaturze powyżej 0°C.

Prusznik niebieski - Ceanothus impressus
Fot. Stan Shebs, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Prusznik niebieski - rozmnażanie

Pruszniki rozmnażamy wegetatywnie przez sadzonki półzdrewniałe lub przez sadzonki zielne. Pierwszy sposób sprawdza się w przypadku zimozielonych odmian prusznika, zaś drugi - w przypadku odmian gubiących liście na zimę.

Rozmnażanie prusznika przez sadzonki półzdrewniałe

Z zimozielonych odmian prusznika sadzonki półzdrewniałe pobieramy latem, w czerwcu lub lipcu. Sadzonki przygotowujemy z giętkich pędów, które tniemy na 10-15 cm odcinki. Każdy odcinek powinien mieć 2-3 pary liści. Sadzonki prusznika umieszczamy od razu w doniczkach, ponieważ pruszniki nie lubią przesadzania. Pojemniki z sadzonkami osłaniamy szkłem lub folią i ustawiamy w ciepłym i widnym miejscu. Ukorzenione rośliny sadzimy docelowo wiosną, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków.

Rozmnażanie prusznika przez sadzonki zielne

Sadzonki zielne, czyli niezdrewniałe, pobieramy wyłącznie z odmian prusznika tracących liście na zimę. Pobrane z pędów sadzonki zielne sadzimy do doniczek z podłożem do ukorzeniania. Zimę rośliny muszą spędzić w jasnym, dość ciepłym miejscu, a wiosną będą gotowe to posadzenia w ogrodzie.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Ogród niebieski - niebieskie kwiaty, liście i owoce
• Krzewy ozdobne kwitnące od wiosny do jesieni
• Krzewy ozdobne łatwe w uprawie
• Ciekawe rośliny do ogrodu. Rzadko spotykane kwiaty i krzewy

Opracowano na podstawie:
1. D. Brochard, ABC - drzewa i krzewy ogrodowe, Wydawnictwo Delta W-Z, Warszawa 2010, s. 164-165;
2. N. Sterman, Heavenly Ceanothus w The American Gardener 2014/3, s. 34-39.