Biedronka azjatycka - jak wygląda, czy jest groźna, zwalczanie

Biedronka azjatycka (Harmonia axyridis) to gatunek inwazyjny, który został sprowadzony do Europy ze środkowo-wschodniej Azji. Efektywnie zwalcza mszyce i inne drobne owady ale wypiera nasze rodzime biedronki siedmiokropki. Zobacz się jak wygląda biedronka azjatycka i jak ją odróżnić od polskiej siedmiokropki. Wyjaśniamy czy biedronka azjatycka jest groźna i jak prowadzić jej zwalczanie.

Biedronka azjatycka
Fot. pixabay

Biedronka azjatycka jest owadem z rzędu chrząszczy (Coleoptera) i należy do rodziny biedronkowatych (Coccinellidae). Jego rodzimy obszar występowanie to wschodnia i środkowa Azja, od Ałtaju po wybrzeża Oceanu Spokojnego i od południowej Syberii do południowych Chin. W Polsce owad ten po raz pierwszy pojawił się dopiero w 2006 roku.

Jak biedronka azjatycka znalazła się w Polsce?

Biedronka azjatycka, zwana też arlekinem, została introdukowana w różne części świata w celu efektywniejszego zwalczania szkodników w uprawach. W latach 60. XX wieku gatunek ten był wykorzystywany na Ukrainie i na Białorusi. Francja była pierwszym krajem Europy Zachodniej, który sprowadził arlekina. Z początku tylko w celach eksperymentalnych. Szybko jednak okazało się, że arlekiny spełniają oczekiwania producentów jako doskonałe biedronki na mszyce i kolejne kraje takie jak: Portugalia, Grecja, Niemcy, Hiszpania, Włochy, Szwajcaria czy Holandia sprowadziły do siebie te pożyteczne owady.

W 2003 r. po raz ostatni biedronka azjatycka została introdukowana w Czechach, a już kilka lat później odnotowano jej obecność w krajach, które jej wcale nie sprowadzały. W Polsce oficjalnie zauważono obecność arlekina w 2006 roku na terenach Wielkopolski. W przeciągu 2 lat biedronka azjatycka rozprzestrzeniła się na terenie całego kraju. Masowo występujące owady budziły sensację oraz strach, podsycany artykułami i prasowymi doniesieniami o ich szkodliwości.

Jak wygląda biedronka azjatycka?

Dorosła biedronka azjatycka ma 5-8 mm długości i owalny kształt. Wykazuje dużą zmienność pod względem ubarwienia i wzoru na pokrywach. Możemy spotkać żółte i czerwone osobniki pokryte różnej wielkości czarnymi kropkami, ale też czarne chrząszcze z 2-4 plamkami w kolorze żółtopomarańczowym. Przedplecze biedronki azjatyckiej ma jasny kolor (biały, żółtawy lub pomarańczowy) z czarnym rysunkiem przypominającym literę M lub czarnym pasem z jasnymi plamami po bokach.

Biedronka azjatycka
Fot. pixabay

Larwy biedronki azjatyckiej mają charakterystyczne wyrostki na bokach i grzbiecie. Z początku są jednolicie czarne, ale z czasem pojedyncze segmenty odwłoka przybierają kolor pomarańczowy.

Biedronka azjatycka a polska siedmiokropka - różnice

Obie biedronki mają zbliżony kształt i wielkość, ale łatwo jest rozpoznać je po kolorze, liczbie kropek oraz rysunkach na przedpleczu. Typowe różnice pomiędzy biedronką azjatycką, a naszą polską biedronką siedmiokropką przedstawiliśmy w tabeli.

Biedronka azjatycka a polska siedmiokropka
Fot. pixabay

Biedronka azjatycka - czy jest groźna

Biedronka azjatycka jest groźna dla innych gatunków tego rodzaju. Kolonizuje tereny, na których się pojawia, zjadając jaja, larwy oraz dorosłe osobniki rodzimych gatunków biedronek. Tylko największa polska biedronka - oczatka (Anatis ocellata), nie tylko nie daje się pożreć, ale sama zjada biedronki azjatyckie.

Arlekin może stanowić zagrożenie dla upraw ogrodniczych, zwłaszcza sadów owocowych. Co prawda karmi się pyłkiem i nektarem kwiatowym, ale nie pogardzi także sokami i tkankami roślinnymi. Żerując na owocach potrafi wyrządzić duże szkody, zwłaszcza w winnicach. Gdy biedronka azjatycka pojawi się na dojrzałych gronach nie ma właściwie sposobu, żeby się jej pozbyć. Dostając się wraz z owocami na linię produkcyjną psuje smak wina i czyni go niezdatnym do spożycia.

Biedronka azjatycka rzadko bywa niebezpieczna dla ludzi, najczęściej jest po prostu uciążliwa. Wbrew obiegowej opinii kąsa ludzi nie częściej niż rodzime gatunki biedronek. Osoby wrażliwe mogą być uczulone na substancje wydzielane przez biedronkę. Alergeny mogą się dostać do organizmu człowieka przez bezpośredni kontakt z insektem lub drogą kropelkową, wywołując atak astmy, opuchliznę lub wysypkę.

Biedronka azjatycka zjada mszyce
Fot. pixabay

Biedronka azjatycka - biologia

Ten drapieżny chrząszcz jest niezwykle żarłoczny i żywi się drobnymi owadami: mszycami, czerwcami, motylami i roztoczami. Dorosły osobnik biedronki azjatyckiej może pożreć od 15 do 65 mszyc dziennie, a larwa 90 - 370 mszyc w czasie swojego rozwoju. Biedronka zjada zarówno jaja, poczwarki, jak i dorosłe osobniki mszyc. Ekspansywny chrząszcz bardzo szybko się rozmnaża - jedna samica potrafi znieść do 80 jaj dziennie. Biedronki azjatyckie nie żyją długo, najczęściej 1-3 miesięcy, chociaż niektóre dorosłe osobniki mogą przetrwać nawet kilka lat.

W okresie poprzedzającym zimowanie biedronka azjatycka migruje nawet na duże odległości. W odróżnieniu od gatunków krajowych biedronka azjatycka zimuje w dużych skupiskach. Dostaje się w szczeliny między kamieniami oraz w zakamarki wysokich budynków, zimując w okolicach okien, drzwi czy dachu. Jest dość odporna na niskie temperatury i może przetrwać nawet krótkotrwały spadek do -15°C.

Biedronka azjatycka - zwalczanie

Żeby zabezpieczyć budynki przez biedronką azjatycką należy uszczelnić wszystkie szpary, a w oknach założyć siatki. Naturalne zapachy, np. mentol, kamfora, cytrusy, goździki, skutecznie odstraszają tego insekta. Warto więc w pobliżu okien i drzwi umieścić woreczki zapachowe, a framugi skrapiać olejkami eterycznymi. Na oknach można tez umieszczać pułapki na owady z wkładem lepowym, a w ciemnych pomieszczeniach i na strychach ustawiać lampy owadobójcze emitujące promieniowanie UV.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Wiech K., Co nas martwi? w Działkowiec 1/2013, s. 62
2. Rymarczyk M., Nasi mali sprzymierzeńcy – owady pożyteczne i och ochrona, MODR z s. w Karniowicach, Karniowice, 2017, s. 12-13
3. Wiorek M., Inwazyjny arlekin - biedronka azjatycka w Wszechświat 10-12, 2018, s. 235-243
4. Kołątaj K., Biedronka azjatycka w Edukacja Biologiczna i Środowiskowa 3/2014. s. 25-30

Przeczytaj również:

Biedronki na mszyce. Jak zwabić biedronki do ogrodu?
Zwabienie biedronek do ogrodu to znany sposób na mszyce. Jedna biedronka w ciągu całego cyklu rozwojowego może zjeść ponad 5000 mszyc. Oto 5 sprawdzonych sposobów aby zwabić biedronki do ogrodu. Więcej...

Ogród przyjazny dla owadów
Stosując chemiczne środki ochrony roślin w celu zwalczania szkodników bardzo często nieświadomie niszczymy też inne owady, które są pożyteczne - zapylają kwiaty, tak jak np. pszczoły, czy też po prostu stanowią dodatkową atrakcję, jak motyle o barwnych skrzydłach. Dziś zatem podpowiadamy jak stworzyć w ogrodzie warunki sprzyjające bytowaniu owadów. Więcej...

Kowal bezskrzydły - czy jest groźny, zwalczanie, domowe sposoby
Wyjaśniamy czy kowal bezskrzydły może być groźny oraz czy konieczne jest zwalczanie kowali. Jeśli owad ten cię denerwuje, poznaj sprawdzone domowe sposoby na kowala bezskrzydłego. Więcej...