Kwiat pieniążek, pilea - odmiany, pielęgnacja, rozmnażanie

Kwiat pieniążek, czyli pilea peperomiowata to najpopularniejsza roślina z liczącego ponad 600 gatunków rodzaju pilea. Swoją nazwę pieniążek zawdzięcza niezwykłym, niemal idealnie okrągłym listkom. Zobacz jak wygląda pielęgnacja pieniążka w warunkach domowych oraz poznaj inne ciekawe gatunki i odmiany pilei do uprawy doniczkowej. Wyjaśniamy też jak przeprowadzić rozmnażanie pilei oraz jakie choroby i szkodni mogą zagrażać tej roślinie.

Kwiat pieniążek - pilea peperomiowata
fot. pixabay

Pilea - gatunki i odmiany

Pilea peperomiowata (Pilea peperomioides) - pochodząca z Chin tropikalna zielna roślina tworząca kępkę liści wyrastających z pojedynczej, nierozgałęzionej łodygi. Swoją potoczną nazwę kwiat pieniążek zawdzięcza owalnym, niemal okrągłym, błyszczącym, zielonym listkom, które mogą osiągać do 10 cm długości. Cała roślina dorasta zaś do 30 cm wysokości. Cały czas pozostaje zatem niewielka. Latem na pieniążku mogą pojawiać się małe, puszyste, żółtozielone kwiaty, które jednak nie są znacząco dekoracyjne. Zalecane jest wręcz ich usuwanie aby roślina koncentrowała swoje siły na rozwoju ozdobnego ulistnienia.

Kwiat pieniążek jest najbardziej znany ale poza nim warto zwrócić też uwagę na inne ciekawe gatunki pilei nadające się do uprawy w doniczce.

Pilea Kadiera (Pilea cadierei) - ma owalne, zielone liście. Z wierzchu pokryte one są srebrnymi łatami, zaś od spodu lekko zaczerwienione. Listki pilei Kadiera osiągają do 8 cm długości. Rosną one naprzeciwlegle parami na lekko mięsistych łodygach. Roślina ta obficie się rozgałęzia, tworząc niewielkie krzaczki. Osiąga do 40 cm wysokości i 30 cm szerokości. Dostępna jest także odmiana pilei Kadiera 'Minina', która ma wolniejszy wzrost i drobniejsze listki. Dorasta do 15 cm wysokości i 20 cm szerokości.

Pilea Kadiera - Pilea cadierei
Fot. ©Sylwia Hennek

Pilea peruwiańska (Pilea spruceana) - posiada ciemnozielone liście z charakterystycznymi wyrostkami i brązowym rysunkiem. Są one owłosione i ostro piłkowane. Osadzone na mocno rozłożystych pędach. Wysokość i szerokość do 15 cm. Pilea peruwiańska dostępna jest także czasem w odmianach 'Norfolk' i 'Silver Tree', które mają srebrne plamy na liściach.

Pilea peruwiańska - Pilea spruceana
Fot. Daderot, CC0, Wikimedia Commons

Pilea błyszcząca (Pilea involucrata) - posiada owalne, pokryte włoskami, ciemnozielone liście o długości 6 cm. Powierzchni liści jest pofałdowana, a unerwienie może być brązowe, srebrne lub czerwone. Roślina osiąga do 15 cm wysokości i 30 cm szerokości. Bardzo ciekawe są odmiany pilei involucrata 'Bronze' (liście brązowomiedziane), 'Moon Valley' (liście z brązowym unerwieniem i karbowanymi brzegami) oraz 'Norfolk' (liście brązowe do czarnozielonych z z wyraźnie wypukłymi, srebrzystymi paskami).

Pilea involucrata
Fot. Diego Delso, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Być może po obejrzeniu ostatniego zdjęcia stwierdziliście, że niektóre rośliny z rodzaju pilea mają liście podobne do pokrzywy. To trafne spostrzeżenie, bo pilee nalezą do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae).

Kwiat pieniążek - wymagania i pielęgnacja

Kwiat pieniążek - stanowisko uprawy
Pilea powinna stać w miejscu jasnym ale nie bezpośrednio nasłonecznionym. Wskazane jest dla niej światło rozproszone. Kwiat pieniążek może stać na parapecie okna wschodniego czy północnego ale już od strony południowej należy pileę ustawić dalej od okna. Jeśli pilea stoi blisko okna, pamiętajmy aby nie narażać jej na przeciągi, gdyż wówczas szybko gubi liście. Jeśli okno otwieramy, roślinę należy odsunąć w bezpieczną odległość.

Kwiat pieniążek - temperatura uprawy
Pilea peperomiowata od wiosny do jesieni preferuje przeciętną temperaturę pokojową w zakresie 20-25°C. W zimie należy roślinie zapewnić okres spoczynku obniżając temperaturę uprawy o kilka stopni Celsjusza. Idealna temperatura dla pieniążka w okresie zimowym będzie wynosić od 15 do 18°C. Niektóre gatunki pilei mogą wymagać nieco innych temperatury i tak np. Pilea Kadiera wymaga zimą około 12°C. Okres spoczynku, w którym obniżamy temperaturę i częstotliwość podlewania powinien trwać od października do marca.

Kwiat pieniążek - wymagania glebowe
Kwiat pieniążek dobrze rośnie w zwykłej ziemi dla roślin doniczkowych, która jest żyzna i dość przepuszczalna. Aby stworzyć idealne dla pilei podłoże wystarczy uniwersalna ziemia dla kwiatów wymieszana z piaskiem w proporcji 3:1. Ziemia do uprawy kwiata pieniążka powinna mieć odczyn pH o5,7-6,8. Pamiętajmy też aby na dnie doniczki wsypać kilka centymetrów kamyków lub zastosować keramzyt. Taka warstwa drenażowa ułatwi odpływ nadmiaru wody do podstawki. To bardzo ważne, gdyż pilea nie lubi zalewania korzeni.

Kwiat pieniążek na parapecie okiennym
Fot. zunia1987, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Kwiat pieniążek - podlewanie
Pilea lubi ziemię lekko wilgotną. Pomiędzy kolejnymi podlewaniami wierzchnia warstwa ziemi powinna lekko podeschnąć. Latem zazwyczaj rośline podlewa się co kilka dni, w zimie nie częściej niż raz w tygodniu. Nie róbmy tego za często, bo roślina nie znosi nadmiaru wilgoci. Chwilowe przesuszenie jest dla pieniążka mniej groźne niż nadmiar wody. Nadmiernie podlewana pilea gnije i łatwo zapada na choroby grzybowe. Wodę najlepiej nalewać na podstawkę pod rośliną, a gdy ziemia zwilgotnieje, odlać nadmiar wody z podstawki. Wskazane jest także zraszanie roślin.

Kwiat pieniążek - nawożenie
Nawozimy, jak większość roślin, przede wszystkim od wiosny do końca lata. Najlepiej stosować specjalny nawóz do roślin o zielonych liściach, którym po rozcieńczeniu w wodzie podlewamy pileę raz na 2 tygodnie.

Warto wiedzieć!
Kwiat pieniążek obracaj raz w tygodniu inną stroną do okna. Dzięki temu roślina będzie się rozrastać równomiernie i unikniesz wyciągania się jej pędów w kierunku słońca.

Pilea najlepiej wygląda w pierwszym roku uprawy, a w okresie zimowym traci większość liści. Wówczas wiele osób decyduje się wyrzucić rośliny. Można je jednak przezimować, pozwalając im wejść w stan spoczynku (wraz ze skracaniem się długości dnia, obniżamy temperaturę uprawy i zmniejszamy częstotliwość podlewania). Wraz z nadejściem wiosny rośliny zaczną odzyskiwać swój dawny wygląd. Wówczas można rozpocząć nawożenie i częściej podlewać. W ten sposób możemy jednak uprawiać pileę przez 3-4 lata, gdyż starsze rośliny stają się ewidentnie zbyt wybujałe i tracą swój ozdobny charakter.

Starsze egzemplarze pilei tracą swój ozdobny charakter
Fot. Elżbieta M, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Kwiat pieniążek - rozmnażanie

Pieniążka oraz inne gatunki pilei można rozmnażać poprzez sadzonki wierzchołkowe. Sadzonki pilei pobiera się wiosną z pędów wierzchołkowych roślin, które przezimowały w mieszkaniu. W tym celu odcinamy pędy długości ok. 6 cm (najlepiej aby sadzonka miała 2-3 pary liści) i pozwalamy im wypuścić korzenie w pojemniku z wodą (trwa to około 3 tygodni). Rośliny można też ukorzeniać wsadzając je od razu do ziemi. Wówczas należy dbać aby ziemia była cały czas wilgotna. Młode rośliny sadzimy w ziemi lekkiej i przepuszczalnej.

Czasami zdarza się też, że pilea wytwarza odrosty korzeniowe. Warto to wykorzystać i oddzielić małę rośliny od egzemplarza matecznego. Sadzimy je w nowej doniczce z odpowiednio przygotowanym podłożem.

Kwiat pieniążek - choroby i szkodniki

Choroby i szkodniki stosunkowo rzadko atakują pieniążka. Problemy w uprawie pilei peperomiowatej i innych gatunków wynikają głównie z błędów w uprawie.

Wyciągnięte wiotkie pędy i drobne liście pieniążka wskazują na niedostatek słońca. Wówczas roślinę trzeba postawić bliżej okna, a jeśli już stoi na parapecie, to przestawić na okno lepiej nasłonecznione.

Bardzo ważne jest aby unikać zbyt obfitego lub częstego podlewania rośliny. W zbyt mokrej ziemi pilea łatwo gnije i zamiera. Jeśli na dolnych liściach pojawiają się brązowe plamy, może to wskazywać na szarą pleśń. Listki takie obrywamy, a całą roślinę opryskujemy wzmacniającym preparatem Biosept Active. Jest to preparat bezpieczny do stosowania w domu. Można kupić koncentrat do samodzielnego przygotowania oprysku lub gotową do użycia wersję Biosept Active Spray w pojemniku z opryskiwaczem.

Aby uniknąć porażenia pieniążka szarą pleśnią uważajmy aby podczas podlewania nie moczyć liści rośliny. Unikajmy też jej zraszania, a wilgotność zapewniajmy poprzez ustawianie przy roślinie korytek z wodą, z których woda będzie parować, nawilżając powietrze.

Zbyt niska temperatura uprawy (poniżej 15°C) powoduje, że liście pilei czernieją i opadają. Uszkodzone liście usuwamy, roślinę przestawiamy w miejsce cieplejsze i na wzmocnienie opryskujemy wspomnianym już wyżej preparatem Biosept Active.

Powodem pojawienia się szkodników atakujących pieniążka jest najczęściej zbyt suche i ciepłe powietrze, o co łatwo szczególnie zimą w mieszkaniach z centralnym ogrzewaniem. W takich warunkach mogą pojawić się mszyce, przędziorki oraz wełnowce. Po zauważeniu szkodników, poza sposobami opisanymi poniżej, powinniśmy zadbać o odpowiednie nawilżanie powietrza oraz obniżenie temperatury uprawy. W przeciwnym razie szkodniki będą stale powracać.

Mszyce najczęściej atakują wierzchołki pędów i deformują młode listki pilei, wysysając z nich sok. Często aby je dostrzec trzeba spojrzeć na dolną stronę liści. W miejscu ich żerowania. W walce z tymi szkodnikami warto wykorzystać proste i bezpieczne domowe sposoby na mszyce, takie jak np. oprysk samodzielnie pprzygotowanym wyciągiem z czosnku lub cebuli. Mszyce możemy też po prostu zmyć silnym strumieniem wody, a następnie opryskać roślinę preparatem naturalnym Emulpar Spray.

Kwiat pieniążek może zostać zaatakowany przez wełnowce. Przypominają one kłaczki białej wełny, a usunąć je można wacikiem nasączonym spirytusem. Dokładniej jak to zrobić opisujemy w artykule jak zwalczyć wełnowce. Ponieważ jednak ciężko dokładnie usunąć wszystkie wełnowce, a młodych osobników i jaj szkodnika możemy po prostu nie zauważyć, po oczyszczeniu wacikiem, całą roślinę opryskujemy też preparatem Emulpar Spray.

Ostatnim szkodnikiem atakującym pilee bywa przędziorek chmielowiec. W jego przypadku również pomoże Emulpar Spray i nawilżanie powietrza.

Szkodniki niestety często powracając i ich zwalczanie trzeba powtarzać. Aby zapobiec nawrotom szkodników warto do ziemi w doniczce włożyć pałeczki ze środkiem owadobójczym Sanium PIN. Zabezpieczy to rośliny na okres kolejnych kilku tygodni.

Natalia Oniszczuk

Przeczytaj również:

Fikus benjamin - pielęgnacja, wymagania, choroby
Figowiec benjamiński (Ficus benjamina), powszechnie określany jako fikus benjamin to najlepiej znany gatunek z rodzaju Ficus spośród tysiąca tropikalnych drzew i krzewów. Ten gatunek o małych liściach świetnie nadaje się do uprawy w domu, gdzie może dorastać do 2 metrów wysokości. Zobacz jakie ma wymagania, jak wygląda pielęgnacja fikusa oraz jakie choroby mogą fikusowi zagrażać. Więcej...

Peperomia - odmiany, pielęgnacja, uprawa
Peperomia, inaczej określana też jako pieprzówka, to popularna roślina doniczkowa. Jest chętnie uprawiana w mieszkaniach, choć dość często sprawia problemy. Zobacz jakie odmiany peperomii są najczęściej uprawiane w naszych domach, jak wygląda uprawa i pielęgnacja peperomii w doniczce oraz dlaczego tak ważne jest odpowiednie podlewanie peperomii. Więcej...

Aglaonema Silver Queen - pielęgnacja
Aglaonema 'Silver Queen' jest prawdopodobnie jedną z najbardziej znanych odmian gatunku aglaonema zmienna (Aglaonema commutatum). Posiada bardzo ładne liście ze srebrnymi wybarwieniami. Jest to kwiat doniczkowy dość łatwy w uprawie, jeśli spełni się jej kilka podstawowych wymagań. Zobacz jak wygląda pielęgnacja aglaonemy i na co trzeba uważać, gdy uprawiamy ją w domu! Więcej...