Paprocie ogrodowe - gatunki i odmiany, uprawa, rozmnażanie
Paprocie ogrodowe są niezwykłą grupą roślin, wśród której znajdziemy bogactwo form i odcieni zieleni. Świetnie nadają się do ogrodów spowitych cieniem, zaś szczególnie pięknie prezentują się nad wodą i w kompozycjach naturalistycznych. Poznaj najpiękniejsze gatunki i odmiany paproci ogrodowych, dowiedz się jak uprawiać paprocie w ogrodzie aby zdrowo rosły przez wiele lat i zobacz jak wygląda rozmnażanie paproci ogrodowych.
Paprocie ogrodowe
Fot. depisitphotos.com
Paprocie ogrodowe - polecane gatunki i odmiany
Do najbardziej znanych paproci ogrodowych należy pióropusznik strusi (Matteuccia struthiopteris). Ten gatunek występuje w Polsce naturalnie w podmokłych lasach liściastych, gdzie rośnie w dużych skupiskach. Osiąga do 1 m wysokości i rozrasta się za pomogą podziemnych kłączy. Charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem. Jest bardzo ekspansywna rośliną, dlatego powinien być sadzony tylko w dużych ogrodach.
Drugim bardzo popularnym gatunkiem paproci jest narecznica samcza (Dryopteris filix-mas). Jej liście osiągają 150 cm długości. Tworzy zwarte kępy i nie ma ekspansywnego charakteru. Odmiana narecznicy samczej 'Linearis Polydactylon' posiada ciekawe, ażurowe, głęboko powcinane liście.
Innym powszechnie znanym gatunkiem paproci jest długosz królewski (Osmunda regalis). Jest to jedna z najpiękniejszych krajowych paproci, jednak bardzo rzadko spotykana w naturze na terenie naszego kraju. Można spotkać ją na torfowiskach i w podmokłych lasach. Długosz królewski w naturze objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.
Do najbardziej dekoracyjnych paproci ogrodowych należą: adiantum stopowate (Adiantum pedatum), paprotnik szczecinozębny (Polystichum setiferum), onoklea wrażliwa (Onoclea sensibilis), paprotnica krucha (Cystopteris fragilis), cienistka Roberta (Gymnocarpium robertianum) i wietlica japońska (Athyrium nipponicum), a szczególnie jej ciekawie wybarwiona odmiana 'Pictum'.
Szczególnie cenną grupą paproci ogrodowych są gatunki zimozielone. Paprociami o zawsze zielonych liściach są liczne gatunki rodzime, takie jak: języcznik zwyczajny (Asplenium scolopendrium) o nietypowych, dla grupy paproci, całych, językowatych, skórzastych liściach, podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant), podrzeń nadmorski (Blechnum penna-marina), zanokcica skalna (Asplenium trichomanes) i paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare) oraz dość popularny w uprawie paprotnik szczecinozębny (Polystichum setiferum), nie występujący jednak w Polsce w stanie dzikim.
Zestawienie najpopularniejszych gatunków i najciekawszych odmian paproci ogrodowych przedstawione zostało w tabeli.
Pobierz zestawienie paproci ogrodowych w wersji do wydrukowania:
Paprocie ogrodowe - wymagania i uprawa
Większość paproci najlepiej rośnie w miejscach chłodnych, cienistych i półcienistych, pod krzewami i koronami drzew. Niektóre gatunki, jak np. zanokcica skalna lub narecznica samcza, dobrze radzą sobie także na stanowiskach słonecznych.
Jaka ziemia do paproci ogrodowych
Paprocie tolerują każdy rodzaj gleby. Najlepsza jest jednak gleba próchnicza, wilgotna, ale przepuszczalna.
Paprocie mają największe wymagania w stosunku do pH gleby. Większość gatunków paproci wymaga gleby lekko kwaśnej lub kwaśnej. Wybitnie kwaśnego podłoża wymagają: długosz królewski, paprotka zwyczajna, onoklea wrażliwa i podrzenie. Wśród paproci ogrodowych znajdują się też gatunki preferujące gleby wapienne, np. języcznik zwyczajny, zanokcica skalna, paprotnica krucha lub cienistka Roberta.
Paprocie płytko się korzenią, dlatego trzeba uprawiać je w miejscach wilgotnych, najlepiej nad brzegami zbiorników wodnych. W razie potrzeby, szczególnie latem, paprocie należy regularnie nawadniać, aby nie narażać ich na przesuszenie. Aby ograniczyć parowanie wody z gleby oraz aby uniknąć jej nadmiernego nagrzewania, paprocie trzeba ściółkować, najlepiej korą z drzew iglastych lub igliwiem.
Paproć przy oczku wodnym
Fot. depisitphotos.com
Pielęgnacja paproci ogrodowych
Pielęgnacja paproci ogrodowych nie jest trudna. Paprocie uprawiane na próchniczym podłożu nie wymagają nawet nawożenia. Jednak dla polepszenia wzrostu wiosną można jednorazowo dokarmić paprocie nawozem wieloskładnikowym lub kompostem.
Paprocie, jako w większości rośliny leśne, dobrze znoszą opadające na nie liście i igliwie, które stanowią ich naturalne zimowe okrycie i ważne źródło próchnicy. Paprocie, które nie rosną pod drzewami, trzeba zaopatrzyć w warstwę liści lub ziemi liściowej, aby zrekompensować im brak tej naturalnej ściółki, zaś jesienią kopczykować. Także obumierające jesienią liście należy zostawić na roślinach, ponieważ, podobnie jak liście drzew, pełnią one rolę naturalnego okrycia przed mrozem. Można usunąć je wiosną. Liście paproci zimozielonych również przycina się dopiero wczesną wiosną, gdy widoczne są młode przyrosty liści.
Paproć przy ogrodowej ścieżce
Fot. depisitphotos.com
Sadzenie paproci w ogrodzie
Paprocie ogrodowe można sadzić przez cały okres wegetacyjny. Przed posadzeniem paproci podłoże warto wzbogacić kompostem, torfem wysokim, piaskiem, korą drzew iglastych oraz, w przypadku paproci wapnolubnych, substratem wapiennym.
Chociaż sadzenie paproci kupionych ze szkółki w doniczkach można wykonywać przez cały sezon, od wiosny do jesieni, to jednak nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku przesadzania roślin już rosnących w ogrodzie. Osobom zastanawiającym się kiedy przesadzać paprocie ogrodowe, radzimy robić to wyłącznie wczesną wiosną lub jesienią. Wówczas uszczerbek dla zdrowia roślin będzie najmniejszy, a korzenie roślin uszkodzone podczas wykopywania szybko się zregenerują.
Paprocie ogrodowe - rozmnażanie
Paprocie ogrodowe najprościej rozmnaża się przez podział karp. Robi się to wczesną wiosną, w momencie gdy zaczynają pojawiać się młode, pastorałowato zwinięte liście. Wówczas karpę wykopuje się z ziemi, a następnie dzieli szpadlem na kilka części. Sadzonki jak najszybciej sadzi się na miejsce stałe, dobrze dociska podłoże wokół korzeni, a następnie obficie podlewa wodą.
Niektóre gatunki paproci (np. języcznik zwyczajny) można rozmnożyć przez sadzonki liściowe. Wystarczy oderwać liść, który następnie umieszcza się bezpośrednio w wilgotnym podłożu. Zwykle po kilkunastu tygodniach u jego podstawy zaczynają wyrastać młode rośliny.
Paprocie rozmnażają się też samodzielnie przez zarodniki oraz rozłogi korzeniowe.
mgr inż. Agnieszka Lach
Przeczytaj również:
Rośliny do cienia. Co posadzić w cienistym miejscu w ogrodzie?
Miejsca cieniste w ogrodzie często wydają się problemem. Co posadzić, gdy dociera tu tak mało słońca? Czy znajdziemy ładne rośliny do cienia? Otóż okazuje się, że przy odrobinie trudu można w cienistych zakątkach działki stworzyć prawdziwe leśne zakątki, tętniące życiem. Oto najlepsze rośliny ogrodowe do cienia! Więcej...
Paprocie doniczkowe - pielęgnacja i polecane gatunki
Wybór gatunków paproci doniczkowych jest bardzo szeroki, jednak nie wszystkie dobrze znoszą warunki panujące w mieszkaniach. Poznaj najlepsze paprocie do uprawy domowej i zobacz jak powinna wyglądać pielęgnacja paproci doniczkowych aby przez wiele lat zdobiły je soczyście zielone, zdrowe liście! Więcej...
Choroby i szkodniki paproci ogrodowych
Paprocie ogrodowe najczęściej cierpią z powodu chorób fizjologicznych, wynikających z nieodpowiednich warunków uprawy. Niekiedy bywają też atakowane przez chorobotwórcze grzyby lub szkodniki. Zobacz jak rozpoznać choroby i szkodniki paproci ogrodowych. Podpowiadamy najlepsze sposoby ochrony paproci przed patogenami oraz zalecane opryski. Więcej...
Opracowano na podstawie: S. Olsen, Encyclopedia of Garden Ferns, Timber Press, Portland, Oregon 2007, str. 63-68, 81-400; T. Trelka, Niezwykłe paprocie, Działkowiec nr 8 (708), str. 7-9; K. Strzelecka, R. Dębicz, Paprocie - misterne pióropusze, Działkowiec nr 7 (671), str. 9-11; A. Krzymińska, Kwiat paproci, Działkowiec nr 6 (790), str. 14-14; Z. Koziara, Paprocie w mieszkaniu i ogrodzie, Działkowiec nr 12 (628), str. 10.
