Lipka pokojowa, afrykańska. Uprawa i rozmnażanie

Lipka pokojowa (Sparmannia africana), inaczej zwana lipką afrykańską lub też sparmanią, to roślina doniczkowa o ozdobnych liściach i kwiatach. Wymaga sporo miejsca, gdyż przybiera formę dużego krzewu lub drzewka. Uprawa lipki pokojowej nie należy do najłatwiejszych, gdyż roślina ta ma dość specyficzne wymagania. Wyjaśniamy jak dbać o lipkę aby zdrowo rosła i obficie kwitła, a także podpowiadamy najlepsze sposoby na rozmnażanie lipki afrykańskiej.

Lipka pokojowa - Sparmannia africana
Fot. depositphotos

Jak wygląda lipka pokojowa?

Lipka pokojowa (Sparmannia africana) należy do rodziny lipowatych (Tiliaceae) i pochodzi z Afryki Południowej. Jest jedną z najstarszych roślin pokojowych, choć obecnie nieco zapomnianą. Anders Sparrmann (od jego nazwiska pochodzi nazwa rośliny), szwedzki botanik i lekarz, przywiózł ją około 1778 roku z jednej ze swoich podróży. Za sprawą egzotycznego wyglądu lipka afrykańska szybko stała się modna i powszechnie uprawiana, zwłaszcza w oranżeriach.

Lipka pokojowa jest zimozielonym krzewem, który z czasem przybiera formę drzewiastą. W warunkach domowych osiąga wysokość do 250 cm. Obecnie coraz większą popularnością cieszą się odmiany karłowe stromanthe dorastające maksymalnie do 100 cm.

Wzniesione pędy lipki z czasem drewnieją i pokrywają się brązową korą. Wiosną na wierzchołkach pędów rozwijają się białe kwiaty zebrane w obfite baldachy. Kwiaty lipki pokojowej mają egzotyczny wygląd za sprawą długich, żółto-purpurowych pręcików. Pręciki występują w dużej ilości i tworzą gęstą „szczotkę”. Ozdobą sparmanii są także bardzo duże, sercowate, zielone liście pokryte aksamitnym filcem.

Ciekawostka!
Lipka afrykańska znana jest z haptonastii, czyli szybkich ruchów wykonywanych przez pręciki po ich dotknięciu. Zjawisko to ma na celu bardziej efektywnie zapylanie kwiatów przez owady.

Lipka pokojowa - uprawa i wymagania

Uprawa lipki pokojowej nie należy do najłatwiejszych. Roślina jest wymagająca i wrażliwa, pod wpływem niekorzystnych warunków szybko zrzuca liście.

Lipka afrykańska - wymagania świetlne

Lipka afrykańska jest zdecydowanie światłolubna i potrzebuje możliwie najjaśniejszego miejsca przez cały rok. Przy tym nie toleruje bezpośredniego światła słonecznego, które może poparzyć jej delikatne liście. Dlatego idealne do uprawy sparmanii jest miejsce jasne ze światłem przefiltrowanym np. przez firankę. Roślina zawsze kieruje się w stronę światła, więc powinniśmy ją często obracać, żeby zachowała ładny i równomierny pokrój.

Zimą, ze względu na mniejszą ilość naturalnego światła, dobrze jest przenieść roślinę w jaśniejsze miejsce, najlepiej na parapet okienny. Jeśli jednak nie mamy takich możliwości, można lipkę pokojową doświetlać wykorzystując lampy LED do roślin.

Warto wiedzieć!
Gdy lipka pokojowa stoi w zbyt ciemnym miejscu jej międzywęźla nadmiernie się wyciągają i roślina traci zwarty pokrój. Często też zaczyna gubić liście.

Lipka pokojowa - temperatura uprawy

Lipka pokojowa należy do roślin doniczkowych, które okres wegetacji przeplatają okresem spoczynku. Wiosną i latem najbardziej odpowiednia dla lipki jest temperatura w przedziale 20-25°C. Roślina poradzi sobie także z wyższymi temperaturami pod warunkiem zwiększenia wilgotności powietrza w otoczeniu. Od jesieni do wczesnej wiosny lipkę należy trzymać w chłodniejszym miejscu, w którym panuje temperatura 10-12°C. Jeżeli temperatura w okresie spoczynku będzie niższa - lipka może reagować zrzucaniem liści, a jeśli będzie wyższa - pąki kwiatowe mogą się nie zawiązać.

Lipka pokojowa - Sparmannia africana
Fot. Martin Bahmann, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Jedną z potrzeb lipki pokojowej jest świeże powietrze przy jednoczesnej nietolerancji rośliny na przeciągi. Sparmania bardzo źle reaguje na wszelkie ruchy powietrza, zwłaszcza zimnego, dlatego podczas wietrzenia mieszkania należy być bardzo ostrożnym. Nawet najmniejszy przeciąg może przyczynić się do zrzucania przez lipkę liści. Jednocześnie pomieszczenia, w których się znajduje powinny być wietrzone tak często, jak to możliwe, także w chłodniejszych porach roku.

Lipka afrykańska nie znosi także ciepłego powietrza bijącego z grzejników. Umieszczenie jej w pobliżu kaloryferów może prowadzić do powstawania ciemnych plam na liściach.

Lipka afrykańska - podlewanie

Intensywnie transpirujące liście lipki pokojowej sprawiają, że roślina ma zwiększone zapotrzebowanie na wodę. Podczas aktywnego wzrostu lipka pokojowa wymaga obfitego i częstego podlewania. Gdy tylko wierzchnia warstwa ziemi w doniczce wyschnie na centymetr, roślinę należy obficie podlać, pozwalając nadmiarowi wody odpłynąć przez otwory drenażowe w doniczce. Zimą podlewanie ograniczamy, lecz nie pozwalamy ziemi całkowicie wyschnąć.

Lipka pokojowa - Sparmannia africana
Fot. depositphotos

Lipka afrykańska - nawilżanie powietrza

Dodatkowym utrudnieniem w opiece nad lipką pokojową jest fakt, że roślina preferuje wilgotność powietrza na poziomie 60-70%. Jednocześnie liście lipki pokojowej są filcowato owłosione i osiadające krople wody przyczyniają się do powstawania ciemnych, gnilnych plam, które już nie znikną. Dlatego lipki pokojowej nie wolno zraszać! Najlepszym sposobem zapewnienia jej odpowiednich warunków jest ustawienie w sąsiedztwie nawilżacza powietrza.

Lipka pokojowa - nawożenie

Nawożenie lipki pokojowej konieczne jest przede wszystkim w okresie jej wzrostu. Należy ją nawozić co dwa tygodnie stosując nawóz dla roślin kwitnących. Jeżeli w miesiącach zimowych nie możemy zapewnić roślinie chłodnego i jasnego stanowiska powinniśmy ją nawozić także w tym czasie, inaczej lipka zrzuci ulistnienie. Zimą nawóz stosujemy jednak rzadziej - co cztery tygodnie.

Lipka pokojowa - Sparmannia africana
Fot. 3268zauber, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Lipka pokojowa - przycinanie

Przycinanie lipki pokojowej jest ważne przede wszystkim ze względu na jej silny wzrost. Właściwie przeprowadzone cięcie pozwoli także na utrzymanie ładnego pokroju oraz obfitego kwitnienia. Jak prawidłowo przycinać lipkę pokojową? Po ustaniu kwitnienia skracamy końce pędów obcinając maksymalnie 1/3 ich długości.

Jeśli chcemy by lipka pokojowa miała formę drzewka obcinamy regularnie dolne pędy, a pozostałe przycinamy tak, by tworzyły kulistą koronę.

Lipka pokojowa - przesadzanie

Młode egzemplarze lipki przesadzamy co roku wiosną, natomiast starsze dopiero gdy korzenie wypełnią doniczkę. Ze względu na rozmiary lipki zawsze wybieramy dla niej odpowiednio szeroką i wysoką doniczkę, najlepiej o jeden rozmiar większą od dotychczasowej. Na dnie doniczki umieszczamy warstwę drenażu (idealnie do tego celu nadaje się keramzyt). Sparmania ma stosunkowo niewielkie wymagania co do podłoża. Do jej uprawy możemy używać uniwersalnej ziemi dla roślin doniczkowych.

Lipka pokojowa - rozmnażanie

Lipka pokojowa daje się łatwo rozmnożyć przez sadzonki oraz wysiew nasion.

Rozmnażanie lipki pokojowej przez sadzonki - w styczniu lub lutym pobieramy sadzonki wierzchołkowe z kwitnących pędów. Pozostawiamy na sadzonce 3-4 liście po czym sadzimy ją w przeznaczonej do ukorzeniania ziemi lub wstawiamy do naczynia z wodą. Pojemnik ustawiamy w jasnym miejscu o temperaturze około 20°C. W ciągu trzech tygodni sadzonki wypuszczą korzenie i wtedy przesadzamy je do doniczek.

Rozmnażanie lipki pokojowej z nasion - nasiona lipki pokojowej można wysiewać wczesną wiosną do pojemników wypełnionych podłożem do ukorzeniania roślin. Pojemniki przykrywamy szkłem lub folią i umieszczamy w ciepłym i jasnym miejscu, na przykład na okiennym parapecie. Po wytworzeniu przez sadzonki 3-4 liści właściwych przesadzamy je do pojedynczych doniczek.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. K. Mynett, Rośliny doniczkowe w mieszkaniu, Wydawnictwo Chemil, Warszawa, 1998, s. 136-137;
2. J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu, Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 1998, s. 183;
3. F. Bechthold, Rośliny doniczkowe, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1998, s. 127.

Przeczytaj również:

Rośliny doniczkowe o zielonych liściach
Rośliny doniczkowe potrafią zachwycić nietypowym pokrojem i kształtem liści, ale także wieloma odcieniami zieleni. Poznaj najpopularniejsze rośliny doniczkowe o zielonych liściach, doskonałe do dekorowania mieszkań. Więcej...

Rośliny doniczkowe o ozdobnych kwiatach
Najciekawsze rośliny doniczkowe o ozdobnych kwiatach, które możesz uprawiać w domu. Dowiedz się w jaki sposób o nie dbać by bujnie rosły oraz obficie kwitły! Więcej...

Rośliny doniczkowe o kolorowych liściach
Różowo nakrapiane liście aglonemy, cętkowane begonii koralowej czy impresjonistyczne krotona nadadzą energii i oryginalności każdemu wnętrzu. Do tego piękne i kolorowe są przez cały rok, nie tylko wówczas gdy kwitną. Więcej...