Kłosowiec - odmiany, uprawa, przycinanie, rozmnażanie

Kłosowiec jest atrakcyjną, łatwą w uprawie oraz długo i obficie kwitnącą byliną. Na rabacie tworzy okazałą, barwną kępę z kłosami rurkowatych kwiatów przyciągającymi roje owadów. Zarówno liście jak i kwiaty kłosowca roztaczają przyjemną woń anyżu i mięty. Sprawdź jak wygląda uprawa kłosowca i dowiedz się czy jest on jadalny. Poznaj sposoby na rozmnażanie tej ciekawej rośliny i sprawdź kiedy ją przycinać. Prezentujemy również najciekawsze gatunki i odmiany kłosowca polecane do uprawy w ogrodach.

Kłosowiec - Agastache
Fot. pixabay

Jak wygląda kłosowiec

Kłosowiec (Agastache) należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rodzaj ten obejmuje około 20 gatunków roślin w naturze rosnących w Ameryce Północnej i wschodniej Azji.

Ta aromatyczna bylina tworzy kępy z rozkrzewionych, sztywnych i kanciastych pędów. Dorasta do 60-100 cm wysokości. Liście kłosowca mają lancetowaty kształt, jasnozieloną barwę i ząbkowane brzegi. Pędy są ulistnione na całej długości łodygi.

Rośliny zawierają dużo olejków eterycznych. Pachną anyżem i miętą (niektóre gatunki intensywniej), co jest szczególnie wyczuwalne podczas rozcierania lub potrącania.

Kłosowce bardzo długo kwitną a ich strzeliste kwiatostany złożone są z drobnych, rurkowatych kwiatów. W zależności od gatunku i odmiany miododajne kwiaty na pędach rozwijają się sukcesywnie od dołu ku górze, w okresie od lipca do września. Mogą mieć różne barwy, od białej, kremowej, różowej aż do czerwonej, ale najwięcej kwiatów ma odcienie fioletowe i fioletowo-niebieskie.

Kłosowiec - Agastache
Fot. pixabay

Kłosowiec - zastosowanie w ogrodzie

Kłosowce pięknie prezentują się posadzone w większych, barwnych grupach na rabatach w ogrodach naturalistycznych, angielskich czy wiejskich. Dobrze sprawdzą się także na łąkach kwietnych. Posadzone w pobliżu miejsca wypoczynku wzbogacą je o piękny zapach. Kłosowce można wstawiać do wazonów, tworzyć z nich suche kompozycje oraz sadzić do pojemników na tarasach. Zaschnięte kwiatostany kłosowca zdobią ogród także zimą.

Dobra rada!
Kłosowiec jest miododajny i przyciąga chmary owadów. Plony zebrane z warzywnika będą bardziej obfite, jeśli kłosowca posadzimy blisko grządek warzywnych.

Czy kłosowiec jest jadalny

Aromatyczne, pachnące (w zależności od gatunku) miętą, anyżem lub cytryną liście i kwiaty kłosowca wykorzystywane są w wielu kuchniach świata. Dodawane są jako przyprawa do naleśników, sałatek, zup czy gulaszu. Mogą być używane zarówno jako świeże zioło lub susz. Z liści kłosowca przygotowuje się orzeźwiające napoje i aromatyczne herbaty. Atrakcyjne kwiaty kłosowca służą do zdobienia potraw i ciast, ale można je także zamrozić w kostkach lodu dodawanych do napojów.

Herbata z liści kłosowca
Fot. depositphotos

Oprócz wszechstronnego zastosowania w kuchni, kłosowiec ma także właściwości lecznicze. Ma działanie uspokajające, regenerujące, stosowany jest w chorobach układu oddechowego do inhalacji i kąpieli leczniczych.

Kłosowiec - gatunki i odmiany

Spośród wielu gatunków, największe zastosowanie w ogrodach mają: kłosowiec meksykański, kłosowiec fenkułowy i kłosowiec pomarszczony. Popularne są także liczne, bardzo dekoracyjne odmiany mieszańcowe, określane jako kłosowiec ogrodowy. Rzadziej spotykane są: kłosowiec trędnikowaty i kocimiętkowy.

Kłosowiec meksykański

Kłosowiec meksykański (Agastache mexicana), nazywany też miętą meksykańską, to częściowo odporna, krótkowieczna bylina tworząca zwarte kępy i dorastająca do 60-100 cm wysokości. Lawendoworóżowe kwiaty pojawiają się od połowy lata do wczesnej jesieni. Odmiana kłosowca meksykańskiego 'Red Fortune' ma czerwono-różowe kwiaty i dorasta do 60 cm wysokości.

Kłosowiec meksykański - Agastache mexicana
Fot. depositphotos

Kłosowiec fenkułowy

Kłosowiec fenkułowy (Agastache foeniculum), nazywany też kłosowcem anyżowym, to aromatyczna bylina osiągająca 50-100 cm wysokości. Jest umiarkowanie mrozoodporny więc lepiej okryć go na zimę. Kwiaty w kolorze fioletowym pojawiają się od lipca do września. Ciekawymi odmianami kłosowca fenkułowego są:

• kłosowiec fenkułowy 'Golden Jubilee'- kwiaty fioletowe, liście żółte,
• kłosowiec fenkułowy 'Alabaster' - kwiaty w kolorze białym,
• kłosowiec fenkułowy 'Blue fountain' - kwiaty niebieskie.

Kłosowiec fenkułowy - Agastache foeniculum
Fot. depositphotos

Kłosowiec pomarszczony

Kłosowiec pomarszczony (Agastache rugosa) jest okazałą, pachnącą byliną dorastającą do 120 cm wysokości. Najcenniejsze odmiany kłosowca pomarszczonego to:

• kłosowiec pomarszczony 'Black Adder' - kwiaty niebieskofioletowe, liście z nutą mięty,
• kłosowiec pomarszczony 'Golden Jubilee' - liście żółte, kwiaty niebieskofioletowe,
• kłosowiec pomarszczony 'Alabaster' - kwiaty kremowobiałe.

Kłosowiec pomarszczony - Agastache rugosa
Fot. depositphotos

Kłosowiec ogrodowy (hybrydowy)

Ogromną popularnością cieszą się odmiany mieszańcowe kłosowców nazywane też kłosowcami ogrodowymi lub hybrydowymi.

Warto wiedzieć!
Mieszańcowe odmiany kłosowców często mają bardziej okazałe kwiaty, szerszą paletę barw i wyższą mrozoodporność. Niektóre z nich osiągają niewielkie rozmiary, nadają się więc do donic.

Interesującymi odmianami kłosowca ogrodowego są:

• kłosowiec 'Morello' - kwiatostany pierzaste, duże, w kolorze różowym, dorasta do 60 cm,
• kłosowiec 'Summer Glow' - kwiaty jasnożółte z bordowymi kielichami, wysokość do 60 cm,
• kłosowiec 'Blue Boa' - gęste i duże niebieskofioletowe kwiatostany, wysokość do 80 cm,
• kłosowiec 'Blue Fortune' - jasnofioletowe kwiatostany, wysokość do 70 cm,

Kłosowiec ogrodowy 'Blue Fortune'
Fot. depositphotos

• kłosowiec 'Kudos Mandarin' - kwiaty duże, pomarańczowe, wys. ok. 50 cm,
• kłosowiec 'Kudos Yellow' - duże kwiatostany w kolorze żółtym, osiąga do 70 cm wysokości,
• kłosowiec 'Kudos Ambrosia' - kwiatostany duże, różowopomarańczowe, dorasta do 50 cm,
• kłosowiec 'Kudos Red' - ma kwiaty w kolorze czerwonym,
• kłosowiec 'Kudos Coral' - ma duże, koralowe kwiatostany, wysokość ok. 50 cm,
• kłosowiec 'Poquito Dark Blue' - niska odmiana o wysokości 30 cm. Ma ciemnofioletowe kwiaty i ciemnozielone liście,
• kłosowiec 'Poquito Lavender' - lawendoworóżowe kwiaty, dorasta do 35 cm,
• kłosowiec 'Poquito Orange' - kwiaty intensywnie pomarańczowe, wysokość do 40 cm,
• kłosowiec 'Poquito Lavender' - kwiaty różowolawendowe, dorasta do 35 cm.

Różnobarwne odmiany kłosowca fenkułowego
Fot. depositphotos

Kłosowiec - uprawa

Kłosowce nie są wymagające w uprawie. Lubią ziemię lekką, przepuszczalną, średnio żyzną, z dodatkiem piasku. Podłoże powinno być umiarkowanie wilgotne. Starsze okazy zniosą okresową suszę, młodsze wymagają regularnego podlewania. Kłosowce najlepiej rosną na stanowiskach ciepłych, słonecznych lub półcienistych.

Ziemia zbyt bogata w składniki pokarmowe i stale wilgotna nie służy kłosowcom, podobnie jak miejsca cieniste. W takich warunkach rośliny będą słabiej kwitnąć, stracą ładny pokrój i mogą się pokładać. Wokół roślin warto rozłożyć ściółkę, która zabezpieczy podłoże przed zachwaszczeniem i pozwoli zatrzymać wilgoć w glebie.

Nie wszystkie odmiany kłosowca są wystarczająco mrozoodporne, niektóre wymagają okrycia na zimę (korą lub stroiszem). Bardzo istotny jest dobry drenaż, ponieważ rośliny te nie tolerują terenów ze stagnującą wodą, szczególnie zimą. Im bardziej suche stanowisko, tym lepiej przetrwają chłodne miesiące.

Choć kłosowce są dość odporne na choroby i szkodniki, na miejscach zbyt wilgotnych mogą im zagrażać choroby grzybowe.

Kłosowiec - Agastache
Fot. pixabay

Kłosowiec - przycinanie

Ścinanie przekwitłych kwiatostanów kłosowca sprawi, że roślina będzie kwitła dłużej i bardziej obficie. Należy je wycinać również wtedy, gdy nie chcemy aby kłosowiec sam się rozsiewał.

Aby zrobić miejsce dla nowych pędów, stare pędy należy wyciąć nisko wczesną wiosną, zanim ruszy wegetacja. Takie przycinanie można wykonać również późną jesienią. Wybierając termin jesienny utracimy jednak strzeliste, zasuszone kwiatostany zdobiące ogród zimą.

Kłosowiec - rozmnażanie

Kłosowce można rozmnażać z nasion, przez podział kępy lub z sadzonek.

Warto wiedzieć!
W sprzyjających warunkach kłosowce rozsiewają się same, ale młode siewki mogą nie dziedziczyć cech rośliny matecznej.

Kłosowce są roślinami krótkowiecznymi i po 3-4 latach wymagają odmłodzenia. Można im wtedy pozwolić się wysiać lub, gdy kępa zacznie tracić swój ładny pokrój, rozmnożyć roślinę wegetatywnie.

Rozmnażanie kłosowca przez wysiew nasion

Nasiona kłosowca wysiewamy wiosną do przepuszczalnego, umiarkowanie wilgotnego podłoża pod osłonami. Nie przykrywamy ich ziemią, tylko dociskamy np. deseczką lub dłonią. Wymagają stratyfikacji (przemrożenia). Sadzonki do gruntu można przenosić od maja i sadzić w rozstawie 30-50 cm. Jeśli nasiona zostaną wysiane jesienią bezpośrednio do ziemi, roślina wznowi wzrost wiosną, gdy pojawią się odpowiednie warunki. Zakwitnie w kolejnym roku.

Rozmnażanie kłosowca za pomocą sadzonek

Sadzonki pędowe kłosowca o długości ok. 10-15 cm pobieramy z niekwitnących pędów (koniec maja/czerwiec) i zanurzamy w ukorzeniaczu. Sadzimy do doniczek i przetrzymujemy w półcienistym, osłoniętym miejscu, utrzymując wilgotne podłoże. Korzenie powinny pojawić się po ok. 3 tygodniach. Młode rośliny sadzimy na miejsce stałe jesienią i na zimę okrywamy (np. warstwą kory ogrodowej).

Rozmnażanie kłosowca przez podział

Rozmnażanie kłosowca przez podział kępy można wykonać wiosną lub późnym latem. Rozłogi z korzeniami szybko przyjmują się w nowym miejscu.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Byliny na słońce długo kwitnące
• Szałwia omszona - odmiany, uprawa, rozmnażanie
• Ogród niebieski - niebieskie kwiaty, liście i owoce
• Liatra kłosowa - uprawa, przycinanie, rozmnażanie

Opracowano na podstawie:
1. L. Hattatt, 1000 roślin ogrodowych od A-Z, Wydawnictwo Parragon, UK 2008, s. 22;
2. K. Karczmarz, Spektakularne kłosy, Działkowiec nr 02/2023, s. 10-11;
3. R. Dębicz, Kłosowiec - aromatyczna bylina, Mój piękny Ogród nr 7/2018, s. 45.