Iksja ogrodowa. Sadzenie i uprawa

Iksja ogrodowa to bardzo efektowna roślina bulwiasta o wspaniałych różnobarwnych kwiatostanach. Nie jest zbyt często spotykana w naszych ogrodach, gdyż jej dość wysokie wymagania uprawowe zniechęcają do zainteresowania tą piękną byliną. Tymczasem sadzenie i uprawa iksji w ogrodzie nie są tak trudne, jeśli dobrze poznamy jej potrzeby. Poznaj sekrety pielęgnacji iksji!

Iksja ogrodowa - Ixia
Fot. Danka, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Iksja - opis i zastosowanie

Iksja (Ixia) to roślina bulwiasta należąca do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae) w środowisku naturalnym występująca na obszarze Afryki, a w Polsce znana wyłącznie z uprawy. Dorasta do 60 cm wysokości. Z niewielkich bulw wytwarza mieczowate liście, pośród których znajdują się nierozgałęzione łodygi. Kwiaty są promieniste, gwiazdkowate, sześciopłatkowe i wielobarwne. Iksja kwitnie od czerwca do lipca ale termin kwitnienia zależy też od sposobu uprawy i terminu sadzenia bulw, a także może być nieco inny dla poszczególnych odmian iksji.

Określenie iksja ogrodowa (Ixia hybrida) dotyczy ozdobnych, mieszańcowych odmian iksji, przeznaczonych do uprawy w ogrodach, w szklarniach i donicach. Są to ogrodowe mieszańce różnych gatunków iksji.

Ixia ma szerokie zastosowanie nadając się zarówno do uprawy na kwiat cięty jak do sadzenia w pojemnikach, stanowiąc ozdobę balkonów czy tarasów. Ze względu na szybkie usychanie liści, dobrze wygląda sadzona w grupach z innymi gatunkami. Nadaje się na obwódki, a także do kolorowych nasadzeń rabatowych w towarzystwie roślin wiosennych, takich jak tulipany i hiacynty. Równie atrakcyjnie iksja prezentuje się w towarzystwie kwitnących bylin i traw ozdobnych.

Iksje szczególnie dobrze rosną w towarzystwie niskich dalii, gdyż mają podobne wymagania uprawowe.

Warto wiedzieć!
Iksja wydziela bardzo lepki sok. Od soku tego pochodzi nazwa rośliny, wywodząca się od greckiego słowa ixios, oznaczającego klej używany przy łapaniu ptaków. Dlatego wszelkie prace pielęgnacyjne przy iksjach lepiej wykonywać w rękawiczkach.

Iksja - odmiany

Atrakcyjne kwiatostany Ixii, w zależności od odmiany, odznaczają się wyrazistymi barwami z wyraźnie widoczną w ich wnętrzu ciemną plamą (np. białe, żółte, amarantowe, różowe, kremowe). Poniżej przedstawiamy najciekawsze odmiany iksji warte posadzenia w ogrodzie.

Iksja 'Blue Bird' - charakteryzuje się białymi kwiatami ozdobionymi fioletowymi środkami i paskami w tym samym odcieniu na zewnątrz każdego zewnętrznego płatka. Końcówki płatków są często również fioletowe.

Iksja 'Castor' - to odmiana iksji o kwiatach różowych i wysokości do 90 cm.

Iksja 'Spotlight' - mieszańcowa odmiana o kwiatach różowo-białych wspaniale komponuje się z ozdobnymi trawami.

Iksja ogrodowa - Ixia
Fot. Majka, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Iksja 'Venus' - z drobnych cebulek wyrastają podłużne, ostro zakończone liście. Pomiędzy nimi kiełkuje cienki pęd na którego wierzchołku rozwijają się spore, sześciopłatkowe, czerwone kwiaty skupione w luźnym kłosie. Termin kwitnienia tej odmiany iksji przypada na lipiec-wrzesień. Te efektowne rośliny są polecane na niewysokie rabaty, osłonięte kwietniki oraz do ogrodów skalnych.

Iksja 'Rose Emperor' - kwitnie wieloma różowymi kwiatami z ciemniejszymi plamami w środku każdego nich. Dobrze sprawdzają się sadzone na rabatach, w pojemnikach, ogrodach wieloletnich i są doskonałym kwiatem ciętym.

Iksja 'Mabel' - odznacza się wspaniałymi kwiatami o barwie purpury. Cebulki tej odmiany zaleca się wysadzać już w połowie marca. Głębokość sadzenia powinna być dwa i pół raza większa niż wysokość cebuli. Odstępy pomiędzy poszczególnymi roślinami to ok. 8 cm. Okres kwitnienia iksji 'Mabel' przypada na miesiące letnie: czerwiec i lipiec.

Iksja 'Giant' - o białych kwiatach, osiąga wysokość do 50 cm. Termin kwitnienia przypada na przełom maja i czerwca. Świetnie sprawdza się na kwiat cięty. Może być sadzona w pojemnikach i doniczkach jako roślina ozdobna.

Iksja 'Yellow Emperor' - odznacza się żółtymi kwiatami i może osiągnąć wysokość 50 cm. Okres kwitnienia przypada na miesiące letnie: czerwiec i lipiec.

Iksja - uprawa

Stanowisko uprawy iksji powinno być słoneczne i osłonięte od wiatru. Iksja ogrodowa preferuje podłoża żyzne, zasobne w składniki pokarmowe, lekkie i dobrze przepuszczalne o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 6,0-7,). Roślina ta nie toleruje gleb ciężkich i podmokłych.

Bulwy iksji sadzi się w terminie wiosennym od marca do kwietnia lub jesienią od września do listopada. Iksje sadzone jesienią, zakwitną późną wiosną lub wczesnym latem. Iksje sadzone wiosną, zakwitną późnym latem. Ze względu na słabą mrozoodporność bulwy iksji sadzone jesienią należy okryć materiałem ściółkowym np. liśćmi, kompostem lub słomą. Sadzenie iksji jesienią jest możliwe w zimnych szklarniach oraz na ciepłych i osłoniętych stanowiskach w ogrodach. Jeżeli mieszkamy w chłodnym rejonie, lepiej iksje sadzić wiosną.

Iksja ogrodowa - Ixia
Fot. depositphotos

Bulwy iksji sadzi się na głębokość 6-8 cm. Jeśli kwiaty mają stanowić ozdobę ogrodu, stosujemy odstęp co 5 cm, jeśli natomiast uprawiamy je przede wszystkim na kwiat cięty, dajemy rozstawę około 10-15 cm. Przed sadzeniem iksji warto glebę wzbogacić nawozem organicznym.

Przed kwitnieniem rośliny nawadniamy i jednorazowo zasilamy nawozem wieloskładnikowym, aby skłonić je do obfitszego kwitnienia. Gdy iksja przekwitnie ograniczamy podlewanie aby roślina przeszła w stan spoczynku.

Iksja - zimowanie

Iksje są wrażliwe na niskie temperatury i jeśli nie dysponujemy dostatecznie ciepłym i osłoniętym stanowiskiem do ich uprawy, warto jesienią wykopać bulwy. Robimy to, gdy liście nie są jeszcze całkowicie zeschnięte. Następnie bulwy przesuszamy przez około 2 tygodnie w temperaturze 15-25°C i czyścimy, odrzucając te uszkodzone i chore. Następnie przenosimy je do umiarkowanie chłodnego, przewiewnego pomieszczenia o temperaturze 8-15°C. Bulwy iksji umieszcza się w ażurowych skrzynkach lub pojemnikach przepuszczających powietrze aby nie dopuścić do zawilgocenia przechowywanego materiału.

Nie należy przechowywać cebul kwiatowych razem z owocami i warzywami, gdyż nadmierne stężenie etylenu w pomieszczeniu grozi uszkodzeniami zawiązków pędów i kwiatów. Pamiętajmy też aby do przechowywania wybierać tylko zdrowe cebule kwiatowe, bez oznak występowania chorób. W przeciwnym razie wszystkie przechowywane bulwy iksji mogą zostać porażone chorobą.

Ixia może być uprawiana również w domu. Bulwy wysadzone jesienią np. w doniczkach z mieszaniną piasku i torfu powinny przezimować w chłodnym, nieogrzewanym pomieszczeniu (w temperaturze 4-6°C). Podlewanie ograniczamy do minimum. W takich warunkach rośliny powinny być utrzymywane do momentu wytworzenia kwiatostanu. Gdy kwiatostan się pojawi, przenosimy iksję do ciepłego pomieszczenia z temperaturą powyżej 10°C i zwiększamy podlewanie. Powinna zakwitnąć już w kwietniu.

Iksja - rozmnażanie

Tak jak i inne rośliny bulwiaste, iksje można rozmnażać w sposób wegetatywny przez podział bulw. Po przekwitnięciu rośliny bulwy wykopujemy, suszymy i oddzielamy bulwy przybyszowe. Do jesiennego sadzenia bulwy przechowujemy w temperaturze 17-20°C, a do nasadzeń wiosennych przez zimę utrzymujemy w temperaturze 10-12°C.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Brickell C., Wielka encyklopedia roślin, Świat Książki, Warszawa 1996, s 522;
2. Encyklopedia ogrodnictwa, Agencja Elipsa, Warszawa 1995, s. 355 i 365;
3. Justine Scott-Macnab, Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 342.

Przeczytaj również:

Sadzenie roślin cebulowych
Podczas urządzania ogrodu, koniecznie uwzględnijmy rabatę z roślinami cebulowymi. Wybór rozmaitych odmian i gatunków jest tu bardzo duży i do każdego typu ogrodu, znajdzie się coś odpowiedniego. Zobacz jak wykonać sadzenie roślin cebulowych i kiedy należy sadzić cebulki. Więcej...

Kwiaty cebulowe, które zimują w gruncie i nie trzeba ich wykopywać!
Coroczne wykopywanie cebulek kwiatowych bywa uciążliwe. Warto więc poznać te gatunki, które na rabacie mogą spędzić kilka lat, bez konieczności ich wykopywania. To znacznie ułatwia uprawę. Oto 6 ciekawych kwiatów cebulowych, które zimują w gruncie i nie wymagają wykopywania przez okres 3-4 lat. Więcej...

Jak przezimować kwiaty cebulowe na balkonie?
Kwiaty tradycyjnie polecane na balkony, takie jak pelargonie czy petunie, są wrażliwe na przymrozki i sadzi się je zazwyczaj dopiero pod koniec maja. Nasz balkon wcześniej nie musi jednak świecić pustkami, gdyż od początku wiosny mogą go zdobić kwitnące rośliny cebulowe. Więcej...