Fiołek wonny - właściwości, uprawa, rozmnażanie

Fiołek wonny to niewielka bylina o drobnych, intensywnie pachnących kwiatach i dekoracyjnych sercowatych liściach. Doskonała do uprawy w miejscach osłoniętych, w lekkim cieniu lub pod drzewami. Szybko się rozrasta tworząc zielone, pachnące kobierce. Poznaj właściwości fiołka wonnego i zobacz jak wygląda jego uprawa w ogrodzie. Podpowiadamy też sprawdzone sposoby na rozmnażanie fiołka wonnego.

Fiołek wonny - Viola odorata
Fot. pixabay

Fiołek wonny - właściwości

Fiołek wonny (Viola odorata) to należy do rodziny fiołkowatych (Violaceae) i występuje dziko w Europie, Azji i północnej Afryce. W Polsce porasta obrzeża lasów, wilgotne zarośla oraz dostatecznie jasne tereny zadrzewione.

Znany już w czasach starożytnych fiołek był uprawiany ze względu na właściwości dekoracyjne, ale i lecznicze oraz kosmetyczne. Fiołek wonny jest wieloletnią rośliną zielną, która dorasta do 15 cm wysokości. Z silnie rozrastających, płożących się kłączy, wyrastają rozety długoogonkowych, sercowatych liści o karbowanych krawędziach.

Pięciopłatkowe kwiaty fiołka wonnego z niewielką ostrogą najczęściej mają kolor niebiesko-purpurowy. Istnieją również hodowlane odmiany fiołka wonnego o kwiatach niebiesko-fioletowych, białych lub różowych. Fiołek kwitnie wiosną, od marca do maja. W sprzyjających warunkach powtarza kwitnienie w sierpniu lub wrześniu.

Fiołek wonny - zastosowanie

Fiołek wonny ma szerokie zastosowanie zarówno dekoracyjne, jak i lecznicze.

W ogrodzie fiołki mogą być sadzone na rabatach i klombach. Sprawdzają się jako rośliny na obwódki, a dzięki szybkiemu rozprzestrzenianiu pokrywają ziemię pięknym, zielonym kobiercem. Dobrze radzą sobie również wśród krzewów i drzew oraz w pobliżu zbiorników wodnych. Podkreślają klimat ogrodów naturalistycznych oraz leśnych. Nadają się do uprawy w skrzynkach, pojemnikach i donicach balkonowych.

Fiołek wonny - Viola odorata
Fot. pixabay

Liście i kwiaty fiołka są od dawna cenione w ziołolecznictwie. Zawierają witaminę C, flawonoidy, olejek eteryczny, saponiny, salicylany, śluzy, alkaloidy oraz antocyjany.

Ziele fiołka jest używane do leczenia zapalenia pęcherza moczowego oraz do płukania jamy ustnej i gardła. Ma zastosowanie w leczeniu zaburzeń przemiany materii, reumatyzmie, podagrze, kamicy moczowej i żółciowej. Ze względu na obecność kwasu salicylowego ziele fiołka wonnego ma łagodne działanie przeciwbólowe. Napary i odwary z fiołka są stosowane w leczeniu bezsenności, pobudzenia nerwowego oraz w leczeniu niektórych chorób skóry.

Cenne olejki eteryczne z fiołka wonnego już w XIX wchodziły w skład kosmetyków i perfum. Świeże kwiaty były wykorzystywane przy produkcji czekoladek, galaretek i likierów. Obecnie jadalne kwiaty fiołka dodawane są do sałatek, koktajli, do zdobienia deserów oraz ciast.

Fiołek wonny - Viola odorata
Fot. pixabay

Fiołek wonny - uprawa

Fiołki ogrodowe preferują stanowiska słoneczne, lecz najpiękniej kwitną w miejscach lekko zacienionych. Preferują podłoże o pH od lekko kwaśnego do zasadowego (5,5 -7,0), żyzną, próchniczą i wilgotną. Ziemia dla fiołka musi być dobrze przepuszczalna, gdyż nadmierna wilgotność często skutkuje gniciem roślin. Jeśli fiołki rosną w doniczce, należy je co roku przesadzać w żyzne i świeże podłoże.

Fiołek wonny - podlewanie

Chociaż fiołki lubią wilgotne stanowiska, nie znoszą stagnującej wody. Rośliny źle znoszą także upały i długotrwałą suszę. Generalnie nie wymagają podlewania, ale przy zbyt wysokich temperaturach i braku opadów, warto je dodatkowo nawadniać. Podlewanie fiołka wonnego korzystnie jest połączyć ze spulchnianiem gleby, żeby zapobiec jej zbrylaniu.

Fiołek wonny - nawożenie

Dla obfitego kwitnienia, roślina powinna być nawożona, zwłaszcza w okresie kwitnienia. Należy jednak pamiętać, że fiołki nie tolerują świeżej materii organicznej. Do zasilania można stosować jesienią dojrzały kompost, a wiosną wieloskładnikowy nawóz mineralny lub nawóz dla roślin kwitnących. Dzięki temu odżywimy rośliny, dając im szansę na ponowne zakwitnięcie w sierpniu lub wrześniu.

Fiołek wonny - Viola odorata
Fot. pixabay

Fiołek wonny - pielęgnacja

Jeśli fiołki są sadzone na obwódki, muszą być okresowo przycinane, żeby nie zagłuszały innych roślin na klombie. Co 3 - 4 lata należy je także odmłodzić, w przeciwnym razie obwódka będzie przerzedzona, a rośliny osłabną i zaczną chorować.

Fiołek wonny jest mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 5) i nie wymaga zimowego okrycia, ale jego odmiany hodowlane często są delikatniejsze. Dlatego wraz z nadejściem zimy warto zabezpieczyć rośliny warstwą suchych liści lub stroiszu.

Fiołek wonny - rozmnażanie

Fiołki bardzo łatwo rozmnażają się przez nasiona i dzięki samosiewom możemy uzyskać piękny, roślinny dywan. Jeśli chcemy wysiać fiołka, najlepiej zrobić to po zbiorze nasion w sierpniu lub wrześniu.

Nasiona fiołków możemy wysiać na rozsadniku lub w nieogrzewanej szklarni, pamiętając jednak, że wymagają kilkutygodniowego okresu stratyfikacji w temperaturze 0-5°C. Powinny skiełkować po 140-160 dniach. W kwietniu możemy przesadzić rośliny na miejsce stałe. Zakwitną dopiero w drugim roku uprawy. Pamiętajmy, że fiołki rozmnażane w ten sposób mogą nie powtarzać cech rodzicielskich.

Odmiany ozdobne fiołka wonnego najlepiej rozmnażać wegetatywnie przez podział. Rośliny dzielimy wiosną (od marca do maja) lub jesienią (od sierpnia do września). Wykopujemy dojrzałą roślinę i delikatnie dzielimy na kilka części, tak by każda miała dobrze rozwinięty system korzeniowy. Nowe rośliny od razu sadzimy na miejsce docelowe.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. J. Marcinkowski, Byliny ogrodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2002, s. 385-386;
2. K. Moksa, A. Teległów, Zioła zalecane przez świętą Hildegardę w pielęgnacji skóry w Postępy Fitoterapii 1/2021, s. 60 -69' 3. Wielka Księga Ziół, praca zbiorowa, Reader's Digest 2009, s. 38; 4. W. Jaroniewski, Zioła dla wszystkich, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1990, s. 15.

Przeczytaj również:

Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
Łącząc ze sobą mało wymagające kwiaty jednoroczne i byliny, przy minimum pielęgnacji, możemy stworzyć pięknie i długo kwitnący ogród. Oto 10 łatwych w uprawie kwiatów ogrodowych, które sprawdzą się na każdej rabacie. Więcej...

Niezapominajka ogrodowa - opis, odmiany, uprawa z nasion
Wśród niezapominajek uprawianych w ogrodach można znaleźć zarówno rośliny dwuletnie jak i wieloletnie byliny, których ozdobą są niebieskie, fioletowe, różowe lub białe kwiaty. Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie niskie
Kwiaty ogrodowe wieloletnie stanowią w ogrodzie przysłowiową "kropkę nad i", bowiem dopełniają kompozycje na rabatach. Wśród ogromnej ilości ciekawych gatunków można znaleźć rośliny, które są niskie i świetnie będą prezentować się na brzegu rabaty lub na skalniaku.Więcej...