Buk pospolity, Fagus sylvatica - opis, odmiany, uprawa

Buk pospolity jest naszym polskim drzewem o niezwykłej urodzie. Poznaj opis tego gatunku, posiadającego wiele ciekawych odmian, które nadają się zarówno do dużych parków jak i niewielkich ogrodów. Dowiedz się więcej o uprawie buka pospolitego, jego wymaganiach glebowych i środowiskowych. Dzięki naszym wskazówkom odniesiesz sukces w uprawie tego szlachetnego gatunku.

Buk pospolity - Fagus sylvatica

Buk pospolity - opis

Buk pospolity, łac. Fagus sylvatica, to nasze rodzime drzewo, które osiąga w Polsce północno-wschodnią granicę występowania. Należy do rodziny Fagaceae czyli Bukowate. Dorasta do 30-40 m wysokości, posiada gęstą i szeroką koronę, nisko osadzoną. Charakterystyczna kora buka jest cienka i gładka, słabo się regeneruje po jakimkolwiek uszkodzeniu. Dlatego często na bukach można spotkać wycięte inicjały lub inne wzory, które w skutek słabej regeneracji kory pozostają widoczne do końca dni tego wiekowego drzewa, które może dożyć nawet 350 lat!

Opis buka pospolitego to przede wszystkim opis liści, które są sezonowe, jajowate lub eliptyczne i prawie całobrzegie. Gdy podniesie się liść buka pospolitego pod światło można zobaczyć małe, białe włoski, które porastają cały brzeg liścia. Jest to charakterystyczna cecha opisowa buka pospolitego, po tym najłatwiej poznać, że jest to właśnie ten gatunek.

Buk pospolity posiada również bardzo charakterystyczne owoce, zwane buczyną. Są to orzeszki, zwykle po 2 sztuki w owłosionej okrywie, która dojrzewając rozchyla się na 4 części (płatki) uwalniając tym samym nasiona.

Buk pospolity bardzo późno wchodzi w stan wegetacji, dopiero późną wiosną. W jesieni liście przebarwiają się na żółty kolor. Często liście brązowieją i zostają na drzewie przez całą zimę aż do wiosny.

Jak szybko rośnie buk pospolity?

Buk pospolity rośnie umiarkowanie szybko i w ciągu 10 pierwszych lat uprawy może osiągnąć od 5 do 8 metrów wysokości. Dotyczy to roślin czystych gatunkowo. Tempo wzrostu odmian uprawnych nieznacznie różni się od gatunku.

Buk pospolity - uprawa

Buk posiada dość duże wymagania siedliskowe. Preferuje gleby żyzne i świeże, gliniaste lub gliniasto piaszczyste. Nie lubi gleb wapiennych oraz zalewowych. Buk pospolity jest drzewem cienioznośnym. Bardzo dobrze reaguje na cięcie i strzyżenie, dlatego polecany jest na żywopłoty liściaste. Posiada niewielką zdolność do wydawania odrostów korzeniowych. W uprawie buka pospolitego należy uważać na majowe przymrozki, które mogą uszkodzić kwiaty i młode liście. W lecie należy go obficie podlewać, od czerwca.

Uprawa buka pospolitego najlepiej udaje się w klimacie nadmorskim, gdzie powietrze jest wilgotne. Nie znosi silnych mrozów. Dobrze uprawia się buk pospolity w miastach, znosi nawet silne zanieczyszczenie powietrza. Jeżeli ktoś chce przesadzić buk pospolity należy to robić wczesną wiosną, najlepiej z dużą bryłą korzeniową (szczególnie starsze okazy). Po przesadzeniu nie należy ciąć buka. Pamiętajmy również, iż przesadzony buk powinien być regularnie obficie podlewany, zwłaszcza w okresach suszy.

Buk pospolity - odmiany

Buk pospolity posiada wielostronne zastosowanie. Może być drzewem leśnym, parkowym, lub ozdobnym drzewem w ogrodzie. Ze względu na odporność na silne wiatry jest on doskonały na żywopłot czy szpaler przeciwwiatrowy. Doskonale ocienia ziemię, a także dostarcza żyznej próchnicy (tzw. ziemia bukowa). Dzięki tak wielu zaletom, buk pospolity doczekał się wielu interesujących odmian. Oto najczęściej sadzone odmiany buka pospolitego:

Buk pospolity 'Atropunicea' lub 'Purpurea' - odmiana buka pospolitego dorastająca do 20 m. Posiada zaokrągloną koronę oraz purpurowe liście, które przebarwiają się jesienią na pomarańczowo. Ze względu na rozmiary polecany do parków, lub dużych ogrodów.

Buk pospolity 'Aspleniifolia' - wolnorosnąca odmiana buka o szeroko rozpostartej koronie. Dorasta do 20-25 m wysokości przy 20 m szerokości. Liście zielone, powcinane w mniejszym lub większym stopniu. Odmiana wrażliwa na suszę i upały oraz wahania poziomu wód gruntowych.

Buk pospolity 'Pendula' - jedna z najpiękniejszych odmian o pokroju zwisającym. Osiąga 15-25 m wysokości i podobną szerokość. Liście zielone jak u gatunku. Niezwykle malownicza odmiana, ze względu na duże rozmiary polecana do założeń parkowych lub dużych ogrodów.

Buk pospolity 'Black Swan' - silnie rosnąca odmiana o stosunkowo wąskim zwisającym pokroju. Dorasta do 7 m wysokości i 2-3 m szerokości. Liście ciemno purpurowe.

Buk pospolity Fagus sylvatica 'Purple Fountain'

Buk pospolity 'Purple Fountain' - płacząca odmiana dorasta do 4-5 m wysokości i 1,5-2 m szerokości. Liście purpurowe. Nadaje się do mniejszych ogrodów.

Buk pospolity 'Purpurea Tricolor' - odmiana buka pospolitego o niezwykłych, różowo obrzeżonych purpurowych liściach. Dorasta do 30 m szerokości i wysokości. Szczególnie dekoracyjna jest na wiosnę gdy liście są młode. Bardzo ciekawa odmiana do zestawień kolorystycznych.

Buk pospolity 'Dawyck' - odmiana buka pospolitego o wąsko kolumnowym pokroju i zielonych liściach. Dorasta do 15 m wysokości i 3 m szerokości.

Buk pospolity 'Dawyck Gold' - odmiana różni się od Fagus sylvatica 'Dawyck' kolorem liści, które są złocisto żółte (szczególnie młode). Ze względu na barwę liści powinna rosnąć w miejscu nasłonecznionym.

Buk pospolity 'Dawyck Purple' - również kolumnowa odmiana z tym, ze liście są koloru purpurowego.

Buk pospolity 'Zlatia' - duże drzewo o szerokiej koronie, dorasta do 25 m szerokości i wysokości. Młode liście przez pierwsze 2-3 tygodnie złocistożółte potem przebarwiają się na zielono.

Zobacz również:

Rośliny na żywopłot liściasty - buk, grab, ligustr czy berberys
Rośliny na żywopłot liściasty to najczęściej takie, które są mało wymagające, szybko rosną i dobrze znoszą cięcie. Dzięki temu mocno się rozkrzewiają, tworząc ozdobną i gęstą barierę. Ważna jest też dostępność i niska cena sadzonek. Najczęściej sadzone rośliny na żywopłot liściasty to buk, grab, ligustr, berberys, a także bukszpan. Jakie są ich wady i zalety, która z nich jest najlepsza na żywopłot? Więcej...

Żywopłot z grabu - jak sadzić, cięcie, pielęgnacja
Żywopłot z grabu to jeden z najszlachetniejszych żywopłotów liściastych. Grab pospolity bardzo dobrze znosi cięcie i pozwala się wygodnie formować jako żywopłot. Zobacz jak sadzić sadzonki grabu na żywopłot, jak ciąć posadzony żywopłot i wreszcie jak prawidłowo pielęgnować żywopłot z grabu. Oto sekret, który gwarantuje sukces uprawy grabowego żywopłotu i jego piękny wygląd. Więcej...

Jak sadzić drzewa i krzewy z odkrytym korzeniem?
Podstawową zaletą roślin z odkrytym korzeniem jest ich znacznie niższa cena w stosunku do roślin sprzedawanych w pojemnikach. Jeżeli chcemy podsadzić więcej roślin, np. założyć żywopłot, zaoszczędzić można naprawdę sporo. Sadzonki takie jednak nieco trudniej się przyjmują i wymagają odpowiedniego postępowania w czasie sadzenia. Oto na co zwrócić uwagę podczas sadzenia takich roślin. Więcej...

Katarzyna Matuszak

Opracowano na podstawie: W. Seneta i J. Dolatowski, Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 143-145 oraz Katalog roślin - drzewa, krzewy, byliny, Polski Związek Szkółkarzy Polskich, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2011, s. 91-923. Fot. depositphotos oraz archiwum własne.