Fikus, figowiec sprężysty - pielęgnacja, przycinanie, rozmnażanie

Fikus sprężysty (Ficus elastica), określany też jako figowiec sprężysty, to roślina doniczkowa ceniona za łatwość w uprawie oraz piękne, skórzaste liście. Dostępne są ciekawe odmiany fikusa sprężystego o różnym zabarwieniu liści. Z tego artykułu dowiesz się jak wygląda pielęgnacja figowca uprawianego w doniczce, czy konieczne jest przycinanie fikusa sprężystego, a także jaki jest najlepszy sposób na rozmnażanie tej rośliny w warunkach domowych.

Fikus, figowiec sprężysty - Ficus elastica
Fot. depositphotos

Fikus, figowiec sprężysty - opis wyglądu

Fikus sprężysty w XVII wieku przybył do Europy z dalekich Indii i Indonezji. Bardzo szybko stał się ozdobą salonów i oranżerii w bogatych domach i posiadłościach. Ta długowieczna roślina w warunkach domowych może żyć nawet 50 lat. W naturze drzewo osiąga wysokość do 50 m. Z gęstego soku tych olbrzymich drzew pozyskiwano kauczuk.

W pomieszczeniach zamkniętych figowiec sprężysty może dorastać do 10 m wysokości. W mieszkaniach zazwyczaj nie przekracza 3 m wysokości, co jednak wynika z ograniczeń wysokości samych pomieszczeń, a nie możliwości wzrostu tej rośliny.

Fikus sprężysty tworzy silne, wzniesione pędy, na których spiralnie wyrastają sztywne, skórzaste liście. Są wydłużone, mają owalny kształt i są ostro zakończone. U gatunku liście są ciemnozielone ale istnieją odmiany fikusa o liściach w różnych odcieniach zieleni, bordowych i prawie czarnych, a także pokrytych smugami i plamami w różnych kolorach. Odmiany fikusa sprężystego różnią się także wysokością i zdolnością do rozgałęziania się.

Warto wiedzieć!
Fikus sprężysty to doskonała roślina doniczkowa oczyszczająca powietrze. Usuwa z pomieszczeń szkodliwy formaldehyd z szybkością 12 µg na godzinę.

Fikus sprężysty - odmiany

Figowiec sprężysty 'Decora' - liście owalne, szerokie, ciemnozielone, skórzaste, o długości do 30 cm, wyrastają z rdzawoczerwonych pochw, unerwienie od spodu liścia jest czerwone.

Figowiec sprężysty 'Robusta' - liście jeszcze szersze nić u odmiany Decora, lśniące z wyraźnym unerwieniem.

Figowiec sprężysty 'Marmorata' - liście posiadają sektory barwy seledynowej.

Figowiec sprężysty 'Schrijveriana' - liście szerokie z przebarwieniami barwy żółtej i zielonej.

Figowiec sprężysty 'Variegata' - liście wielobarwne biało-żółto-zielone.

Fikus sprężysty
Fot. Forest & Kim Starr, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Fikus, figowiec sprężysty - pielęgnacja i uprawa

Pielęgnacja figowca sprężystego nie nastręcza wiele trudności. Roślina dobrze sobie radzi w warunkach jakie panują w naszych mieszkaniach i nawet, gdy zapomnimy jej przez jakiś czas podlewać nie wpłynie to negatywnie na jej zdrowie oraz kondycję. Rzadko też występują infekcyjne choroby fikusa sprężystego. Obserwowane niepokojące zmiany na liściach rośliny częściej są efektem niewłaściwej pielęgnacji, niż atakiem chorób czy szkodników.

Fikus sprężysty - stanowisko uprawy

Podobnie jak inne fikusy, figowiec sprężysty jest światłolubny, ale preferuje rozproszone światło. Odmiany o wielobarwnych liściach potrzebują więcej światła, gdyż w cieniu bledną i tracą atrakcyjne wybarwienie. Bezpośrednie padające promienie słoneczne mogą powodować poparzenia liści fikusa. Gatunek ten wytrzymuje również zacienienie, ale jego wzrost jest wtedy spowolniony. W warunkach niedostatecznego oświetlenia fikus gubi dolne liście.

Fikus sprężysty - temperatura uprawy

Wiosną i latem fikus sprężysty najlepiej czuje się w normalnej temperaturze pokojowej 20-25°C. Jest również w stanie poradzić sobie z krótkimi okresami większego upału. Zimę figowiec powinien spędzić w nieco chłodniejszym miejscu, ale temperatura nie powinna tam spadać poniżej 15°C. Figowiec sprężysty nie toleruje przeciągów. Zimne powiewy w połączeniu z wilgotną glebą mogą spowodować brązowienie i opadanie liści.

Fikus sprężysty - podlewanie

Fikus sprężysty w okresie wzrostu potrzebuje obfitego podlewania - najlepiej 1-2 razy w tygodniu. Z kolejnym podlewaniem czekamy aż wierzchnia warstwa gleby nieco przeschnie. Zimą ograniczamy podlewanie, gdyż wysoka wilgotność w połączeniu z niską temperaturą może doprowadzić do gnicia korzeni oraz opadania liści fikusa.

Czyszczenie liści fikusa
Fot. depositphotos

Fikus sprężysty - zraszanie

Fikus sprężysty doceni częste zraszanie i przecieranie liści wilgotną gąbką. Pomoże to zapobiec wysychaniu końcówek liści. Fikusa można także co miesiąc wykąpać pod prysznicem, przykrywając ziemię w doniczce, aby zapobiec jej zamoczeniu. Najlepiej, gdy woda ma temperaturę pokojową.

W zimie nie należy zraszać roślin, a jedynie trzymać doniczkę z dala od kaloryferów.

Figowiec sprężysty - nawożenie

Fikus sprężysty wymaga regularnego nawożenia, które w okresie wzrostu powinniśmy wykonywać co tydzień. Można stosować na przemian nawozy organiczne i mineralne bogate w azot, takie jak np. biohumus oraz nawóz płynny dla roślin o zielonych liściach. Bez regularnego nawożenia fikus sprężysty wolniej rośnie a jego liście stają się cienkie, wiotkie i mogą opadać. Odpowiednio podlewany i nawożony figowiec powinien w sezonie wegetacyjnym wypuścić 5-6 nowych liści.

Fikus sprężysty - przesadzanie

Młode egzemplarze figowca sprężystego należy przesadzać co roku, zwiększając średnicę i głębokość nowej doniczki o rozmiar. W przypadku starszych roślin przesadzanie jest konieczne dopiero wtedy, gdy korzenie zaczynają przerastać doniczkę. Najlepszym terminem na przesadzanie figowca jest wiosna lub wczesne lato.

Delikatnie wyjmujemy roślinę z doniczki i przenosimy ją wraz z bryła korzeniową do nowego pojemnika z grubą warstwą drenażu na dnie. Pozostałą przestrzeń wypełniamy świeżą ziemią.

Ziemia dla figowca sprężystego powinna być żyzna i dość przepuszczalna o odczynie zbliżonym do obojętnego. Dobrze sprawdzi się mieszanka uniwersalnej ziemi ogrodniczej (60%), perlitu (25%) i keramzytu (15%).

Przesadzanie roślin doniczkowych
Jaki jest najlepszy termin na przesadzanie, do jakiej ziemi przesadzać rośliny doniczkowe, jak dobierać doniczki do przesadzania oraz jak wykonać samą czynność przesadzania aby nie uszkodzić rośliny? Więcej...

Fikus sprężysty - przycinanie

Przycinanie pomaga ograniczyć tempo wzrostu figowca sprężystego, nadając mu bardziej zwarty pokrój. Wysokie pędy często wymagają podparcia palikiem. Najlepszym terminem na przycinanie figowca jest okres od wiosny do wczesnego lata (można to zrobić zaraz po przesadzeniu rośliny).

Jednym z najczęstszych błędów podczas przycinania fikusa jest usuwanie górnej części rośliny. Zwykle nie prowadzi to do aktywnego rozgałęziania. Aby uzyskać lepszy efekt, należy usunąć co najmniej 5 międzywęźli, a także wyciąć najmniejsze i najsłabsze pędy. Miejsca po cięciu dobrze jest zabezpieczyć sproszkowanym węglem aktywnym by zahamować wyciek mlecznego soku.

Fikus, figowiec sprężysty - Ficus elastica
Fot. depositphotos

Fikus sprężysty - rozmnażanie

W warunkach domowych najłatwiej rozmnożyć figowca przed odkłady powietrzne. Można spróbować także rozmnażania przez sadzonki.

Rozmnażanie figowca przez odkłady powietrzne - nacinamy ukośnie łodygę poniżej węzła. Żeby się nie zrosła do środka, wsuwamy zapałkę lub wykałaczkę. Ranę okładamy wilgotnym mchem i owijamy folią w taki sposób, by podłoże nie wysychało. Ukorzenianie trwa 4-12 tygodni. Po tym czasie ucinamy ukorzeniony fragment pędu i sadzimy do docelowej doniczki.

Rozmnażanie figowca przez sadzonki wierzchołkowe - w okresie lutego i marca ścinamy 10-15 cm odcinek wierzchołka pędu z 2-3 liśćmi. Następnie zanurzamy sadzonkę na kilkanaście godzin w ciepłej wodzie, a po wyjęciu usuwamy resztę mlecznego soku. Tak przygotowaną sadzonkę umieszczamy w podłożu do sadzonkowania, osłaniamy szkłem lub folią i ustawiamy w bardzo ciepłym miejscu. Do ukorzenienia sadzonka potrzebuje wysokiej temperatury powietrza i podłoża (28-30°C). W sprzyjających warunkach ukorzenianie trwa przynajmniej 6 tygodni.

Można także spróbować ukorzenić sadzonkę fikusa wkładając ją do naczynia z wodą i ustawiając w ciepłym i słonecznym miejscu.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. K. Mynett, Rośliny doniczkowe w mieszkaniu, Wydawnictwo Chemil, Warszawa, 1998, s. 85;
2. J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 1998, s. 86-87;
3. F. Bechthold, Rośliny doniczkowe, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1998, s. 84-86.

Przeczytaj również:

Choroby fikusa sprężystego. Dlaczego fikus sprężysty gubi liście
Zdarza się, że fikus sprężysty gubi liście, pojawiają się plamy lub przebarwienia a cała roślina więdnie lub usycha. Zobacz jak rozpoznawać oraz zwalczać choroby fikusa sprężystego, jakie są przyczyny chorób i jak im zapobiegać. Więcej...

Fikus benjamin - pielęgnacja, wymagania, choroby
Ten gatunek fikusa o małych liściach świetnie nadaje się do uprawy w domu, gdzie może dorastać do 2 metrów wysokości. Zobacz jakie ma wymagania, jak wygląda pielęgnacja fikusa benjamina oraz jakie choroby mogą mu zagrażać. Więcej...

Rośliny doniczkowe o zielonych liściach
Rośliny doniczkowe potrafią zachwycić nietypowym pokrojem i kształtem liści, ale także wieloma odcieniami zieleni. Poznaj najpopularniejsze rośliny doniczkowe o zielonych liściach, doskonałe do dekorowania mieszkań. Więcej...