WYPRZEDA¯ - SKLEP -OGRODNICZY - OBNI¯KI DO -75%
Strona główna / Warzywnik i zielnik / Szałwia lekarska - uprawa, zastosowanie, właściwości lecznicze

Szałwia lekarska - uprawa, zastosowanie, właściwości lecznicze

Szałwia lekarska jest znaną od dawna rośliną zielarską o cennych właściwościach leczniczych. Cenione są także jej walory kulinarne i wspaniały aromat, jaki nadaje potrawom. Ogrodnikom zaś przydaje się do odstraszania szkodników oraz jako dobry sąsiad dla niektórych warzyw. Dlatego warto mieć szałwię w swoim ogrodzie. Zobacz jak wygląda uprawa szałwii oraz jak ją stosować w kuchni, medycynie i ochronie roślin przed szkodnikami.

szałwia lekarska
Szałwia lekarska - Salvia officinalis

Jak wygląda szałwia lekarska

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) należy do rodziny roślin jasnotowatych (Lamiaceae). Jej nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa salvare, które jest tłumaczone jako ratować, zbawiać lub leczyć. Już w czasach starożytnych ceniono właściwości lecznicze szałwii. W średniowieczu stanowiła ono podstawowe zioło w klasztornych herbariach. Naturalnym miejscem jej występowania jest region Morza Śródziemnego. Obecnie jednak szałwia lekarska jest uprawiana w wielu krajach świata. Jest to roślina dorastająca do ok. 70 cm wysokości. Jest półkrzewem, a jej łodygi od dołu mogą drewnieć. Liście są szarozielone, w maju zaczynają pojawiać się fioletowe kwiaty. Cała roślina jest lekko owłosiona.

Szałwia lekarska - uprawa i wymagania

Chcąc uprawiać szałwię lekarską należy wiedzieć, że jest to typowa roślina regionu śródziemnomorskiego, wymagająca dużo słońca i ciepła. Dlatego preferuje słoneczne i osłonięte stanowiska, najlepsza dla niej jest ekspozycja południowo-zachodnia. Podłoże do uprawy szałwii lekarskiej powinno średnio żyzne i przepuszczalne, o odczynie obojętnym do lekko zasadowego. Szałwia nie toleruje gleb ciężkich i zalewowych.

Szałwia lekarska
Szałwia lekarska - Salvia officinalis - odmiana 'Oxford Blue'
Fot. Javier Martin, Public domain, Wikimedia Commons

Kiedy wysiewać szałwię

Nasiona szałwii siejemy w marcu do inspektu lub skrzynek na głębokość 0,5 cm. W kwietniu nasiona można wysiać na rozsadnik na głębokość 1 cm. Na miejsce stałe siewki przesadza się gdy wytworzą po 3 liście. Latem z roślin można też pobierać sadzonki półzdrewniałe.

Szałwia lekarska - nawożenie

Do nawożenia szałwii wystarczy stosować w niewielkich ilościach kompost, który pod rośliny podsypujemy wiosną. Jeżeli nie mamy własnego kompostu, mona stosować sprzedawany w sklepach biohumus. Poprawę wzrostu szałwii lekarskiej może przynieść nawożenie mineralnymi nawozami azotowymi, trzeba jednak pamiętać, że jeśli przesadzimy z nawozem, szałwia będzie zbyt wybujała i mało aromatyczna, a w efekcie tego stanie się bardziej podatna na mszyce (aromat szałwii odstrasza te szkodniki). Poza tym w przypadku uprawy ziół przeznaczonych do spożycia, lepiej jest stosować wyłącznie nawozy organiczne, takie jak wspomniany kompost czy biohumus.

Szałwia lekarska
Szałwia lekarska - Salvia officinalis
Fot. pixabay

Jak i kiedy zbierać szałwię

Szałwię lekarską można zbierać 2-3 razy w sezonie, rozpoczynając tuż przed kwitnieniem, gdy w roślinie jest największe stężenie olejków eterycznych. Zachęcam też do zbierania ziela szałwii wczesnym rankiem, gdyż ta pora dnia również sprzyja wyższemu stężeniu olejków eterycznych. Podobnie, jak w przypadku innych ziół, zbiór szałwii lekarskiej przeprowadza się w dzień słoneczny, przy ładnej pogodzie. Zebrane ziele suszy się w całości i tak też przechowuje. Rozdrobnić najlepiej dopiero tuż przed użyciem.

Szałwia lekarska - zimowanie

Szałwia lekarska jest rośliną wieloletnią ale wrażliwą na mróz. Może zimować w ogrodzie, o ile ją odpowiednio zabezpieczymy. Przed nadejściem zimy szałwię należy okryć aby uchronić przed przemarznięciem przede wszystkim jej bryłę korzeniową. Można zastosować warstwę ściółki lub gałązek. Wczesną wiosną okrycie zdejmujemy i roślinę silnie przycinamy (najlepiej zrobić to już w marcu, przycinając wszystkie pędy na wysokości 8-10 cm). W ten sposób usuwa się przemarznięte pędy oraz pobudza szałwię do rozkrzewiania.

Szałwia lekarska - właściwości lecznicze

Szałwia lekarska ma działanie grzybo- i bakteriobójcze. Napar z szałwii jest stosowany do płukania gardła i jamy ustnej, pomaga przy bólach zębów i dziąseł. Picie herbaty z szałwii lekarskiej sprzyja poprawie trawienia oraz zapobiega nadmiernemu poceniu się. Właściwości lecznicze szałwii wykorzystuje się też w aromaterapii, gdzie zastosowanie znajduje olejek z szałwii. Może być dodawany do oleju bazowego do masażu, do kąpieli lub inhalacji. W ten sposób wspomaga leczenie chorób reumatycznych, bólów mięśniowych i infekcji bakteryjnych. Kąpiele szałwiowe są stosowane także w leczeniu chorób skórnych.

Szałwia lekarska
Szałwia lekarska - Salvia officinalis
Fot. pixabay

Należy jednak pamiętać aby szałwii nie stosować zbyt długo i zbyt dużych ilościach. Olejek z szałwii zawiera w swoim składzie tujon, który nadużywany może uszkodzić układ nerwowy i uzależnić.

Szałwia lekarska - zastosowanie w kuchni

Jednak szałwia lekarska to nie tylko roślina lecznicza ale także przyprawowa. Szczególnie popularna jest w kuchni włoskiej. Jak już wcześniej wspominano szałwia lekarska ułatwia trawienie, toteż jest idealnym dodatkiem do tłustych mięs oraz ryb, np. potraw z węgorza. Świeże liście szałwii mogą być aromatycznym dodatkiem do sałatek i surówek. Bardzo prostym w przygotowaniu daniem jest makaron z masłem i szałwią.

Co odstrasza szałwia

Szałwia lekarska posadzona w ogrodzie może pomóc nam w ochronie innych roślin przed szkodnikami. Zapachu szałwii nie lubią ślimaki i mszyce oraz bielinek kapustnik. Dlatego warto szałwię sadzić obok grządek z kapustą. Szałwię lekarską warto też sadzić w towarzystwie fasoli, kopru włoskiego, marchwi i rozmarynu. Podlewanie roślin rozcieńczonym wyciągiem z szałwii odstrasza rolnice.



Przeczytaj również:

Opracowano na podstawie: Hans-Joachim Kraus, Barbara Schroder, Zioła i Sałaty w ogrodzie i na balkonie, Klub Dla Ciebie, Warszawa 2009, s. 46-47.