Lubczyk ogrodowy - właściwości, zastosowanie, uprawa

Lubczyk ogrodowy to ceniony dodatek do zup, główny składnik przyprawy Maggi. Lubczyk ogrodowy zastosowanie też znalazł w ziołolecznictwie, jako specyfik na zdrowie, urodę i... miłość! Uprawiany w ogrodzie jest całkowicie mrozoodporny i mało wymagający. Dowiedz się jak wygląda uprawa lubczyku ogrodowego i poznaj jego najważniejsze właściwości.

Lubczyk ogrodowy - Levisticum officinale
Fot. depositphotos

Jak wygląda lubczyk ogrodowy?

Lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale) jest byliną z rodziny selerowatych. Uprawiany jest głównie jako roślina przemysłowa i lecznica. Lubczyk ogrodowy dorasta do 1,5 m wysokości, jego łodyga jest sztywna, wzniesiona, obła, a liście ciemnozielone, błyszczące podwójnie pierzaste. Kwiaty są drobne, żółte zebrane w baldachy szczytowe pojawiają się w lipcu - sierpniu. Lubczyk ogrodowy łatwo rozpoznać po charakterystycznym korzennym zapachu.

Lubczyk ogrodowy - właściwości i zastosowanie

Lubczyk ogrodowy zastosowanie ma przede wszystkim w kuchni. Ciemnozielone liście lubczyku są cennym dodatkiem do zup, duszonych i gotowanych warzyw, zwłaszcza do kapusty, pieczonych mięs i potraw z ryb. Walory smakowe lubczyku pozwalają też stosować go jako zamiennik soli kuchennej. Szczególnie w mieszance z innymi ziołami pomagającymi zastąpić sól.

Lubczyk ogrodowy - Levisticum officinale
Fot. depositphotos

Silny zapach lubczyku ogrodowego kojarzy się nam z popularną przyprawą Maggi, bowiem lubcyzk waśnie stanowi główny komponent owej przyprawy. Wyciągi z korzeni lubczyku są składnikiem kostek bulionowych, sosów oraz czubryca. Olejek z lubczyku używany jest w likiernictwie - znaleźć go można w nalewce żołądkowej, gorzkiej i ziołowej. Nalewka z ziela lubczyku jest stosowana jako środek maskujący zapach czosnku.

Korzeń i kłącze lubczyku ogrodowego są składnikami niektórych leków ziołowych. Napary z lubczyku działają moczopędnie, przeciwskurczowo, pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, a także mają działanie lekko uspokajające.

Dawniej zastosowanie lubczyku ogrodowego wiązało się przede wszystkim z jego właściwościami leczniczymi. Używano go przy wzdęciach, obrzękach, jako środek moczopędny i pobudzający miesiączkowanie. Wywary, napary lub nalewki z lubczyku podawano jako środek pobudzający popęd płciowy oraz jako napój miłosny. Co ciekawe, ściętą łodygę lubczyku używano jako rurkę do picia w chorobach gardła i jamy ustnej. To bardzo prosty sposób aby wykorzystać właściwości lecznicze lubczyku.

Lubczyk ogrodowy - Levisticum officinale
Fot. depositphotos

Lubczyk ogrodowy - jak zbierać i suszyć

Do celów kulinarnych liście lubczyku zbiera się przez cały okres wegetacji. Te, które chcemy zasuszyć, należy zbierać wczesnym latem i suszyć w przewiewnym, cienistym miejscu. Ogonki liściowe można odrzucić, wartościowe są jedynie wspomniane liście. Zasuszone listki przechowujemy w szczelnym naczyniu i rozkruszamy tuż przed użyciem.

Do celów leczniczych zbiera się korzenie i kłącza lubczyku. Zbierane są one w drugim i trzecim roku uprawy jesienią lub wczesną wiosną.

Lubczyk ogrodowy - uprawa i wymagania

Lubczyk ogrodowy jest ekspansywną rośliną lubiącą słoneczne i ciepłe stanowisko oraz zasobną w składniki pokarmowe glebę. Ziemia do uprawy lubczyku ogrodowego powinna być lekka, próchniczna, zasobna w wapń, przy tym głęboko uprawiana, ponieważ lubczyk posiada silnie rozgałęziony system korzeniowy.

Dzięki licznym odrostom korzeniowym, lubczyk ogrodowy nie sprawia trudności w rozmnażaniu. Karpę regularnie przycinamy szpadlem, przez co jednocześnie można kontrolować rozrost rośliny.

Lubczyk ogrodowy - Levisticum officinale
Fot. pixabay

Lubczyk - kiedy siać

Lubczyk ogrodowy można uprawiać z nasion wysiewając je do doniczek wiosną. Gdy utworzą 3-4 liście wysadzamy je na miejsce stałe w rozstawie 50x50 cm. Kiełkowanie nasion trwa przeważnie 3 tygodnie, a cały okres przygotowania rozsady ok. 12 tygodni.

Lubczyk ogrodowy - odchwaszczanie

Uprawa lubczyku ogrodowego polega głównie na zabiegu odchwaszczania w pierwszym roku uprawy. W kolejnych latach problem chwastów jest o wiele mniejszy, ponieważ okazałe liście lubczyku ogrodowego ograniczają dostęp światła dla konkurencyjnych chwastów.

Lubczyk - podlewanie

W uprawie lubczyku ogrodowego ważne jest także jego regularne podlewanie. Warto jednak pamiętać, iż zbyt intensywne podlewanie źle wpływa na rozsadę. Może nawet powodować zahamowanie wzrostu roślin. Lubczyk nie lubi nadmiaru wilgoci i podmokłych gleb. Ważne jest także usuwanie pojawiających kwiatostanów, gdyż pędy kwiatowe lubczyku osłabiają rozwój liści i korzeni.

Jak przezimować lubczyk?

Lubczyk ogrodowy dobrze zimuje w ogrodzie, jednak część nadziemna tej byliny obumiera wraz z nastaniem pierwszych mrozów. Dlatego jesienią warto ostrym narzędziem przyciąć pędy lubczyku niemal przy samej ziemi. Następnie obsypujemy go kompostem, trocinami lub słomą. Wiosną lubczyk odrodzi się od korzenia.

W uprawie doniczkowej na balkonach i tarasach warto osłonić doniczki z lubczykiem izolacją z włókniny, by ochronić korzenie przed mrozami. Można też obłożyć doniczki styropianem i przywiązać go sznurkiem albo wstawić doniczki do większego kartonu wypełnionego trocinami, które również będą świetną izolacją na zimę.

mgr inż. Joanna Białowąs

Przeczytaj również:

• Jak założyć ogród ziołowy?
• Zioła wieloletnie do ogrodu. Najpopularniejsze gatunki ziół
• Bluszczyk kurdybanek - zastosowanie, uprawa, odmiany
• Oregano - uprawa i zastosowanie

Opracowano na podstawie:
1. Dobrakowska-Kopecka Z., Warzywa i zioła z mojego ogródka, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, s. 176-177;
2. Gran J., Jung R., Munler B., Zioła i owoce leśne, Świat Książki, s. 194;
3. Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, PWN, s. 303.