Złocień dalmatyński na kleszcze. Jak wygląda, inna nazwa, uprawa
Złocień dalmatyński, znany także jako wrotycz starcolistny, jest łatwą w uprawie i wartościową rośliną użytkową i ozdobną. Dzięki obecności naturalnych związków czynnych stanowi skuteczne panaceum na kleszcze i komary. W tym artykule wyjaśniamy jak wygląda złocień dalmatyński, jakie ma inne nazwy oraz jak stosować go przeciwko kleszczom. Oto wszystko o uprawie złocienia dalmatyńskiego w ogrodzie!
Złocień dalmatyński na kleszcze
Fot. Pau Pámies Grácia, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons/pixabay
Jak wygląda złocień dalmatyński?
Złocień dalmatyński (Tanacetum cinerariifolium) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae). Pochodzi z Bałkanów a konkretnie z Dalmacji i Albanii. W naturalnym siedlisku porasta skaliste i słoneczne stanowiska. Głęboko sięgające korzenie złocienia dalmatyńskiego zapewniają roślinie dostęp do wody nawet na suchych i kamienistych glebach.
Złocień dalmatyński jest byliną o smukłym pokroju, dorastającą zwykle do 60 cm wysokości. Jedynie w czasie kwitnienia możę osiągać do 100 cm. Łodygi są wzniesione i nieznacznie rozgałęzione w górnej części. Pokryte delikatnymi włoskami pędy mają szorstką teksturę. Wrotycz dalmatyński tworzy gęste, zwarte kępy i już z daleka przyciąga swoim efektownym zabarwieniem.
Mocno powcinane, ażurowe liście złocienia są jedną z jego najbardziej rozpoznawalnych cech. Za sprawą drobnych włosków, które pokrywają całą powierzchnię blaszki liściowej, mają ładny, srebrzystoszary kolor. Liście odziomkowe złocienia tworzą gęste rozety, natomiast te porastające łodygę są mniejsze i osadzone naprzemianlegle.
Złocień dalmatyński, wrotycz starcolistny - Tanacetum cinerariifolium
Fot. Pau Pámies Grácia, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons
Koszyczkowe kwiatostany złocienia dalmatyńskiego mają średnicę 2-4 centymetrów. Zewnętrzne, języczkowe, białe kwiaty rozkładają się symetrycznie wokół środka, który tworzą drobne, żółte kwiaty rurkowate. Roślina kwitnie latem, zazwyczaj od lipca do września, wydzielając delikatny, ziołowy zapach.
Złocień dalmatyński - inna nazwa
Złocień dalmatyński (Tanacetum cinerariifolium), dawniej klasyfikowany jako Chrysanthemum cinerariifolium, do niedawna był zaliczany do rodzaju złocień (Chrysanthemum). W wyniku analiz, które wykazały większe pokrewieństwo tej rośliny z wrotyczem pospolitym (Tanacetum vulgare) niż z klasycznymi chryzantemami, został przeniesiony do rodzaju wrotycz (Tanacetum). Obecnie obowiązująca nazwa botaniczna tej rośliny to wrotycz starcolistny (Tanacetum cinerariifolium). Czasem nazywany jest też wrotyczem dalmatyńskim.
Złocień dalmatyński na kleszcze
Złocień dalmatyński jest źródłem naturalnych substancji owadobójczych zwanych pyretrynami i cynerynami. Związki te występujące głównie w kwiatach i oddziałują na układ nerwowy owadów, prowadząc do ich paraliżu i śmierci. Pyretryny działają na wiele szkodników, w tym komary, pchły, wszy oraz kleszcze. W odróżnieniu od syntetycznych pestycydów, pyretryny ulegają stosunkowo szybkiemu rozkładowi pod wpływem światła słonecznego i nie akumulują się w środowisku.
Złocień dalmatyński, wrotycz starcolistny - Tanacetum cinerariifolium
Fot. そらみみ, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons
Zastosowanie ekstraktu z złocienia dalmatyńskiego w postaci aerozolu lub proszku może skutecznie ograniczać obecność kleszczy w ogrodach, na łąkach i w innych miejscach rekreacyjnych. Roślina posadzona w ogrodzie działa również odstraszająco na niektóre owady dzięki swojemu zapachowi.
Złocień dalmatyński - uprawa
Uprawa złocienia dalmatyńskiego jest bardzo łatwa. Roślina ta najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. Gleba powinna być lekka, przepuszczalna, umiarkowanie wilgotna, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Wrotycz starcolistny nie toleruje ciężkich, gliniastych gleb ani miejsc o wysokim poziomie wód gruntowych.
W naszym klimacie złocień dalmatyński zimuje w gruncie. Jednak podczas bezśnieżnych i mroźnych zim warto zabezpieczyć go przed przemarznięciem okrywając słomą, suchymi liśćmi lub włókniną ogrodniczą.
Złocień może być uprawiany z rozsady. Nasiona wysiewamy w marcu pod osłonami. Gotową rozsadę sadzimy do gruntu w drugiej połowie maja, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków. Rozstawa między roślinami powinien wynosić 30-40 cm.
Możemy także siać nasiona złocienia dalmatyńskiego wprost do gruntu wiosną, po ustąpieniu przymrozków. Roślina kiełkuje po 10-14 dniach a siewki dobrze znoszą przesadzanie.
Rośliny można co kilka lat odmładzać przez podział karp wczesną wiosną lub jesienią, co zapewnia im większą witalność. W ten sposób pozyskujemy też nowe egzemplarze, które od razu zsadzimy w wybranym miejscu.
Zabiegi pielęgnacyjne ograniczają się głównie do regularnego odchwaszczania, spulchniania gleby oraz umiarkowanego podlewania złocienia dalmatyńskiego - szczególnie w czasie długotrwałej suszy.
Złocień dalmatyński jest dość odporny na choroby i szkodniki, co czyni go rośliną niewymagającą intensywnej ochrony chemicznej. Po przekwitnięciu warto przyciąć pędy złocienia, co pobudza roślinę do dalszego krzewienia i może przyczynić się do wydłużenia okresu kwitnienia.
Kwiaty wrotyczu starcolistnego należy zbierać w momencie pełnego rozkwitu, ponieważ wtedy zawierają największe stężenie pyretryn. Obcinamy kwiatostany wraz z fragmentem pędu. Suszenie powinno odbywać się w cieniu, w dobrze wentylowanym miejscu, aby zachować jak najwięcej cennych związków.
Przeczytaj również:
- Rośliny odstraszające kleszcze
- Najlepszy oprysk na kleszcze i komary w ogrodzie
- Opryski na komary na zewnątrz
Opracowano na podstawie:
1. P. Czkiow, J. Łaptiew, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, PWRiL, Warszawa 1987, s. 372-375;
2. B. Grabowska, T. Kubala, Encyklopedia bylin, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2012, s. 836;
3. A. Wasina, Wykorzystanie roślin do zwalczania szkodników w sadach i ogrodach, PWRiL, Warszawa 1987, s. 49-53.
