Zimni ogrodnicy i zimna Zośka - kiedy, co to znaczy, jaka pogoda
Zimni ogrodnicy i zimna Zośka to określenie na ostatnie dni, w których roślinom mogą jeszcze zagrozić wiosenne przymrozki. Zjawisko gwałtownego obniżenia temperatury na zimnych ogrodników ma miejsce w drugiej dekadzie maja. Wyjaśniamy, kiedy jest zimnych ogrodników, co to znaczy oraz jakiej pogody możemy się spodziewać w tym szczególnym okresie.
Przymrozek uszkadzający kwiaty jabłoni w zimnych ogrodników
Fot. depositphotos
Zimni ogrodnicy - co to znaczy
Zimni ogrodnicy i zimna Zośka w maju to określenie na ostatnie wiosenne dni, w których mogą jeszcze wystąpić niskie temperatury oraz przymrozki mogące zagrozić roślinom w ogrodzie.
W kwietniu i w pierwszej połowie maja często bywamy obdarzani przez pogodę pojedynczymi ciepłymi a nawet gorącymi dniami. Zapominamy wtedy, że przed nami są jeszcze zimni ogrodnicy, czyli czas, gdy do środkowej Europy napływają masy polarnego, mroźnego powietrza mogącego uszkodzić kwiaty, młode liście oraz wiosenne przyrosty drzew i krzewów. Zjawisko to występuje regularnie, niemal co roku. Nawet mało doświadczeni ogrodnicy wiedzą, że dopiero po 15 maja można być spokojnym o swoje uprawy i sadzić ciepłolubne kwiaty i warzywa.
Rozsady kwiatów i warzyw wysadzamy do gruntu dopiero po 15 maja
Fot. depositphotos
Zimni ogrodnicy - imiona
Zimni ogrodnicy, czyli św. Pankracy, św. Serwacy i św. Bonifacy oraz zimna św. Zośka to święci przypisani w kalendarzu liturgicznym dniom, w których występują majowe przymrozki.
I tak patronami tych dni są kolejno:
- 12 maja - św. Pankracy - patron dzieci i ogrodników, ścięty mieczem za wiarę;
- 13 maja - św. Serwacy - patron stolarzy i hutników, biskup będący obrońcą ortodoksyjnej wiary w Trójcę Świętą;
- 14 maja św. Bonifacy - patron kawalerów, misjonarz i reformator kościoła katolickiego;
- 15 maja św. Zofia - patronka matek i wdów.
Jak widać, wymienieni święci (poza ewentualnie św. Pankracym) nie mieli nic wspólnego z uprawą roślin. Jednak funkcjonują w tradycji ludowej i są opisywani przysłowiem jako: „Pankracy, Serwacy i Bonifacy - źli na ogrody chłopacy”.
Na zimnych ogrodników wrażliwe na mróz rośliny warto schować pod osłony
Fot. depositphotos
Kiedy jest zimnych ogrodników
Maj jest miesiącem kojarzącym się z ładną słoneczną i ciepłą pogodą i intensywnie rozwijającą się przyrodą. Wiele osób cieszy się na majówkę i planuje spędzanie czasu na łonie natury: plażowanie, spacery i wędrówki po górach, prace w ogródku. Tymczasem w maju możemy spodziewać się jeszcze ostatnich przymrozków. Zimni ogrodnicy i zimna Zośka patronują najzimniejszym majowym dniom przypadającym na okres od 12 do 15 maja.
Warto wiedzieć!
Choć zimni ogrodnicy zazwyczaj co roku przychodzą w tych samych dniach, zdarzają się wyjątki od tej zasady. I tak np. w roku 2022 przyszli spóźnieni zimni ogrodnicy w dniach 18-19 maja. Tak późne przymrozki zaskoczyły wielu rolników, sadowników i ogrodników, doprowadzając do dużych strat w uprawach.
Jaka pogoda na zimnych ogrodników
Wieloletnie obserwacje pogody przeprowadzane przez ośrodki meteorologiczne dowodzą dużego prawdopodobieństwa napłynięcia na obszar środkowej Europy arktycznych mas powietrza na zimnych ogrodników. W tym czasie odnotowuje się spadki temperatury nawet o 10°C i więcej.
Regularne badania pogody potwierdzają ludowe obserwacje występowania w połowie maja ostatnich wiosennych przymrozków. Oczywiście duże spadki temperatury na zimnych ogrodników nie zawsze pojawiają się na terenie całego kraju, ale dobrze jest być przygotowanym i odpowiednio zabezpieczyć wrażliwe rośliny w ogrodzie i na tarasie.
Przysłowia na zimnych ogrodników
Dawniej życie ludzi na wsiach, ściśle połączone z rytmem natury było także przesiąknięte religią. Nic więc dziwnego, że z czasem doszło do połączenia kalendarza rolniczego z liturgicznym, co skutkowało powiązaniem świętych patronów poszczególnych dni w roku ze specyficznymi zjawiskami meteorologicznymi. Stąd szereg przysłów na zimnych ogrodników funkcjonujących w tradycji ludowej do czasów obecnych.
Najbardziej znane przysłowia na zimnych ogrodników to:
- Pankracy, Serwacy i Bonifacy - źli na ogrody chłopacy.
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy, każdy swoim zimnem raczy.
- Przed Pankracym nie ma lata, po Bonifacym mróz odlata.
- Gdy w maj dobry Serwacy, dobry w czerwcu Bonifacy.
- Jak się rozsierdzi Serwacy, to wszystko zmrozi i przeinaczy.
- Pankracy mrozem kwiat poznaczy.
- Gdy przed Pankracym nocą przymrozi, lato będzie przepadziste, a jesienią czasy dżdżyste.
- Gdy przed Pankracym przymrozek nocny się zdarzy, zimno wiosnę zwarzy.
- Gdy słoneczko przed Serwacym ciepło już dogrzewa, po Serwacym szron pokryje i kwiaty, i drzewa.
- Na świętą Zofiję deszcz po polach bije.
Przeczytaj również:
- Ochrona roślin przed zimą, mrozem i wiatrem
- Jakie kwiaty sadzimy w maju?
- Ciepła zima w ogrodzie. Anomalie pogodowe i ich wpływ na rośliny
Opracowano na podstawie:
1. S. Adalberg, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Warszawa 1889-1894, s. 85;
2. E. Wojciechowska, Zośka zawsze zimna w Działkowiec 5/2012, s. 58-59;
3. C. M. Uklańska-Pusz, Zimni ogrodnicy w Mój Piękny Ogród 5/2020, s. 46.
