Zawilec Anemone - opis, uprawa i pielęgnacja, odmiany

Zawilec (Anemone) to bylina z rodziny jaskrowatych. Do rodzaju zawilec zalicza się około 150 gatunków, występujących w rozmaitych częściach świata. Niektóre z nich rosną także w Polsce. W ogrodach uprawiane są zarówno zawilce kwitnące wczesną wiosną, jak i gatunki i odmiany zawilców kwitnące w terminie jesiennym. Wśród nich są rośliny nadające się na różne stanowiska, nadające się do każdego ogrodu. Zobacz jak wygląda uprawa i pielęgnacja zawilca oraz wybierz najpiękniejsze zawilce do swojego ogrodu!

Zawilec gajowy

Zawilec - opis, odmiany ogrodowe

Wśród zawilców znajdziemy zarówno rośliny do sadzenia na stanowiskach częściowo zacienionych, jak i rosnące w pełnym słońcu. Głównym walorem ozdobnym zawilców są ich kwiaty - zazwyczaj białe, różowe lub niebieskie, a także w odcieniach czerwieni, fioletu i żółci. Liście najczęściej są złożone, ząbkowane ale występują też pojedyncze. W zależności od gatunku częścią podziemną są bulwy, włókniste korzenie, lub grube, pełzające kłącza. Zawilce najczęściej dzieli się na kwitnące wczesną wiosną oraz kwitnące. Termin kwitnienia przekłada się na porę sadzenia oraz sposób uprawy zawilców.

Zawilce wcześnie kwitnące
Do tej grupy zalicza się gatunki i odmiany zawilców kwitnące od wiosny do połowy lata. Wśród nich są zarówno rośliny nadające się na stanowiska chłodniejsze i częściowo zacienione, jak i rośliny na stanowiska mocno nasłonecznione i gorące.

Do pierwszej grupy, czyli zawilców dobrze radzących sobie w częściowym cieniu (miejsca częściowo zacienione lub zacienione przez część dnia) należą gatunki występujące naturalnie na terenie naszego kraju, takie jak zawilec gajowy (Anemone nemorosa), zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris) i zawilec żółty (Anemone ranunculoides). Są to gatunki w pełni mrozoodporne.

Zawilec gajowy jest byliną kłączową. Dość pospolicie rośnie w cienistych lasach, tworząc bujne dywany o wys. zaledwie 15 cm. Jego niewielkie kwiaty o średnicy ok 4 cm są białe, z zewnątrz różowawe, lekko wklęsłe, z wystającymi żółtymi pręcikami. W uprawie ogrodowej spotykane są liczne odmiany o kwiatach przebarwiających się na niebiesko (odm. 'Alenii' oraz 'Blue Beauty'), purpurowo (odm. 'Bowles Purple') czy różowo (odm. 'Rosea').

Zawilec wieńcowy 'Mister Fokker'

Zawilec wielkokwiatowy (syn. zawilec leśny) jest rozłożystą rośliną kłączową, dorastającą do 40 cm wysokości. Wczesnym latem pojawiają się jego białe, kubkowate, nieco przewieszone kwiaty, większe niż u zawilca gajowego, osiągające 6 cm średnicy.

Wcześniej, bo od marca do maja, kwitnie zawilec żółty. Tworzy niewielkie kobierce o wys. do 20 cm. Kwiaty kubkowate, żółte, o średnicy zaledwie 2 cm.

Spośród zawilców wcześnie kwitnących na stanowiska półcieniste w ogrodach spotykany jest też zawilec wielosieczny (Anemone multifida). Dorasta do 30 cm wysokości. Kwiaty kubkowate, białe lub przebarwione na czerwono lub zielonkawo, o średnicy 2,5 cm. Kwiaty pojawiają się późną wiosną ale jeżeli będziemy usuwać główki z nasionami, mogą utrzymać się aż do jesieni.

Wśród zawilców wcześnie kwitnących są też gatunki na stanowiska suche i w pełni nasłonecznione. Takich warunków wymagają one szczególnie w okresie letniego spoczynku. Doskonale nadają się do uprawy w doniczkach. Najpowszechniej spotykanym zawilcem z tej grupy jest zawilec wieńcowy (Anemone coronari). Gatunek ten dorasta do 60 cm wysokości, a jego kwiaty o średnicy 6 - 8 cm pojawiają się od wczesnej wiosny do początków lata. W zależności od odmiany mogą być białe, czerwone, niebieskie, różowe lub dwubarwne. Ciekawie prezentuje się odm. 'Hollandia' o dużych czerwonych kwiatach z białym środkiem, 'The Admiral' o kwiatach podwójnych, jasnoróżowych z ciemnym środkiem, czy 'Mister Fokker' o kwiatach fioletowoniebieskich.

Zawilec 'Honorine Jobert'

Zawilce późno kwitnące
Wśród zawilców późno kwitnących, czyli od późnego lata do jesieni, prym wiodą: zawilec japoński oraz zawilec mieszańcowy. Oba pochodzą od zawilca chińskiego (Anemone hupehensis) rosnącego w Chinach i na Tajwanie, a ich częścią podziemną są pełzające kłącza. Są one dużo wyższe i bardziej okazałe od zawilców kwitnących wiosną oraz charakteryzują się długim okresem kwitnienia - do kilkunastu tygodni.

Zawilec japoński (Anemone hupehensis var. Japonica) tworzy stosunkowo wysokie i luźno rozgałęzione pędy, na których wyrastają duże, promieniste kwiaty w kolorze od białego do fiołkoworóżowego. Spośród odmian polecanych do ogrodu warto wymienić zawilca japońskiego 'September Charm' okwiatach dużych (do 8 cm średnicy), różowych z białym obrzeżeniem, osiągającą 60 - 80 cm wysokości. Zawilec japoński 'Praecox' zakwita od lipca na różowo, dorasta do 40 - 60 cm wysokości, zaś odmiana 'Prince Heinrich' ma kwiaty pełne, purpurowo różowe, dorasta do wys. 50 - 80 cm.

Zawilec mieszańcowy, lub inaczej zawilec ogrodowy (Anemone x hybrida) dostępny jest w takich ciekawych odmianach jak 'Honorine Jobert' o kwiatach białych, pojedynczych, osiągający 120 - 150 cm wysokości oraz 'Whirlwind' o bardzo licznych, półpełnych białych kwiatach, osiągająca wysokość 80 -100 cm.

Zawilec japoński 'Prince Heinrich'

Zawilec - sadzenie, uprawa i pielęgnacja

Jaki jest najlepszy termin sadzenia zawilców? To zależy od ich pory kwitnienia.

Zawilce kwitnące wiosną sadzi się na jesieni (we wrześniu) na glebach żyznych i wilgotnych ale dość przepuszczalnych, w miejscach częściowo zacienionych. Zawilce bulwiaste sadzi się również na jesieni, jednak na glebach bardziej przepuszczalnych i na słonecznych stanowiskach. Podczas pielęgnacji zawilców bulwiastych w ogóle nie należy ich podlewać w okresie spoczynku letniego, a po zaschnięciu liści bulwy można wykopać i przechować je w piasku.

Zawilce kwitnące od drugiej połowy lata do jesieni sadzi się zaś wiosną lub wczesnym latem. Uprawa tych zawilców rownież wymaga zapewnienia im gleb żyznych i odpowiednio wilgotnych oraz stanowisk słonecznych bądź częściowo zacienionych, a przede wszystkim zacisznych. Zawilce z tej grupy gorzej znoszą letnie susze i upały, dlatego na ten okres warto je osłonić ściółką.

Jak widać zatem pielęgnacja zawilców z różnych grup nieco się różni. Zawilce zazwyczaj wymagają nieco czasu aby zadomowić się na nowym stanowisku ale po dwóch latach zaczynają dobrze rosnąć i mocno się rozrastać. Na zimę młode rośliny warto okrywać liśćmi, torfem lub igliwiem.

Zawilec może być sadzony w towarzystwie astrów krzaczastych, rutewek i tawułek. Dobrym towarzystwem dla niego będzie też ozdobna z liści funkia i żurawka. Zawilce warto też sadzić pod wyższymi drzewami i krzewami oraz w pobliżu oczek wodnych.

Rozmnażanie zawilców

Zawilce kłączowe, kwitnące od wiosny do początku lata, rozmnaża się przez podział kłączy jesienią lub zaraz po kwitnieniu. Zaś u zawilców bulwiastych, bulwy wykopuje się z gleby i dzieli na kawałki w taki sposób, aby każdy kawałek miał przynajmniej jeden pąk wierzchołkowy. Można je sadzić gdy powierzchnie cięcia nieco podeschną. Warto je posmarować preparatem grzybobójczym.

Zawilce późno kwitnące dzieli i rozsadza się zaś wiosną - najlepiej kwietniu, ewentualnie w maju. Podział przeprowadza się niezbyt często, tylko u starszych okazów. Kłącza dzieli się tak, aby każdy jego kawałek miał wierzchołek wzrostu i korzenie.

Wczesną wiosną można przygotować też sadzonki korzeniowe zawilca. W tym celu korzenie dzieli się na 7- 10 cm odcinki i umieszcza w skrzynkach wypełnionych mieszaniną torfu i piasku, a następnie przykrywa cienką warstwą podłoża. Należy utrzymywać umiarkowaną wilgotność. Pierwszych liści można się spodziewać po około miesiącu.

Przeczytaj również:

Niezapominajka - uprawa w ogrodzie
Niezapominajka jest zapewne wszystkim znana jako roślina symbolizująca pamięć. Jest też kwiatem stanowym Alaski, a od 2002 roku w Polsce obchodzimy Dzień Polskiej Niezapominajki, który ma nam przypominać o konieczności ochrony polskiej przyrody. Wśród niezapominajek uprawianych w ogrodach można znaleźć zarówno rośliny dwuletnie jak i wieloletnie byliny, których ozdobą są niebieskie, fioletowe, różowe lub białe kwiaty. Więcej...

Śnieżyczka przebiśnieg - opis, zdjęcia, sadzenie i uprawa
Byliny cebulowe to jedne z najwcześniejszych kwiatów przedwiośnia. Wśród nich jako pierwsza zakwita śnieżyczka przebiśnieg, często już w lutym przebijając się przez topniejący śnieg. Warto mieć tę roślinę w ogrodzie, gdyż zwiastuje przedwiośnie i stanowi jeden z najwcześniejszych pożytków dla pszczół. Zobacz wszystkie potrzebne informacje o przebiśniegach - opis jak wygląda przebiśnieg, zdjęcia przebiśniegów i jak uprawiać przebiśniegi w ogrodzie. Więcej...

Ziarnopłon wiosenny - Ficaria verna
Kwitnący w połowie marca ziarnopłon wiosenny to niewielka i skromna roślina. Zwraca na siebie uwagę pięknymi, choć niewielkimi kwiatami w kolorze złoto - żółtym oraz soczyście zielonymi, błyszczącymi liśćmi. Zobacz jak wygląda uprawa ziarnopłonu oraz jakie odmiany ziarnopłonu wiosennego warto posadzić w ogrodzie. Więcej...

Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 44-46 oraz B. Pawłowska, Powiew orientu, Działkowiec, Nr 8/2012, s. 12.