Zaprawianie nasion warzyw i cebul kwiatowych

Zaprawianie nasion jest zabiegiem stosowanym przed siewem w celu zniszczenia chorób i szkodników przenoszonych z nasionami oraz zabezpieczenia nasion przed porażeniem bądź uszkodzeniem przez patogeny glebowe. Dzięki zaprawianiu nasion uzyskuje się lepsze i bardziej wyrównane wschody roślin oraz zmniejsza ryzyko zgorzeli siewek. W celu ochrony przed porażeniem chorobami grzybowymi warto też zaprawiać cebule kwiatowe. Oto najlepsze naturalne zaprawy nasienne, które można samodzielnie przygotować w domu oraz gotowe preparaty do zaprawiania nasion i cebul kwiatowych dostępne w sklepach ogrodniczych.

Zaprawianie nasion pozwala uzyskać równe wschody, wolne od chorób grzybowych
Fot. depositphotos

Czy wszystkie nasiona i cebule kwiatowe trzeba zaprawiać?

Zanim omówimy sposoby zaprawiania nasion i cebul kwiatowych, warto zastanowić się czy wszystkie nasiona i cebulki trzeba zaprawiać. Otóż celem zaprawiania jest ogólne wzmocnienie otrzymywanych siewek i ochrona przed porażeniem przez patogeny (chorobotwórcze grzyby, bakterie i szkodniki). W tym także patogeny występujące w glebie.

Zaprawianie ma sens, gdyż pozwala zwiększyć zdrowotność roślin, podnieść ilość i jakość plonu, a także ograniczyć konieczność wykonywania innych zabiegów ochronnych w okresie wzrostu rozsady. Zaprawy nasienne są dosyć tanie i używa się ich bardzo niewielkiej ilości. Dlatego najzwyczajniej zaprawianie nasion się opłaca.

Powinniśmy zaprawiać przede wszystkim nasiona warzyw i kwiatów samodzielnie zebrane z roślin uprawnych oraz kupowane nasiona tanie, słabej jakości. Dobrej jakości nasiona w mniejszym stopniu wymagają zaprawiania. Możemy też kupić nasiona już zaprawione, nasiona otoczkowane (te są pokryte ochronną otoczką) lub nasiona na taśmie (nasiona ukryte wewnątrz taśmy nasiennej). Takich nasion nie trzeba, a wręcz nie należy zaprawiać, gdyż są już odpowiednio przygotowane do wysiewu.

Wysokiej jakości nasiona warzyw i kwiatów, odmian odpornych na choroby, zdrowo rosnących i dobrze plonujących można znaleźć w sklepie naszego poradnika. Wybraliśmy tylko najwyższej jakości nasiona, dodatkowo zabezpieczone poprzez opakowanie hermetyczne.

Nie bez znaczenia jest też podłoże, do którego będziemy wysiewać nasiona. Jeśli będzie to dobrej jakości ziemia do wysiewu nasion, uprzednio odkażona, zaprawianie samych nasion nie ma już tak dużego znaczenia. Takiej ziemi możemy użyć przy wysiewie do doniczek, skrzyneczek i na rozsadnikach. Jeśli jednak wysiewamy nasiona bezpośrednio na grządki w ogrodzie, do zwykłej ziemi ogrodowej, uprzednie zaprawienie nasion przynosi znaczące korzyści.

Zaprawianie na sucho i na mokro

W amatorskiej uprawie roślin w ogrodach stosuje się najczęściej zaprawianie nasion i cebul kwiatowych na sucho lub na mokro.

Zaprawianie nasion na sucho polega na zasypaniu lub obtoczeniu nasion w zaprawie nasiennej i pozostawieniu na określony czas. Zazwyczaj nasiona umieszcza się w słoiku razem z odpowiednią ilością zaprawy, zakręca nakrętkę, a następnie potrząsa aby nasiona dobrze wymieszały się z zaprawą.

Zaprawianie nasion na mokro polega na zalaniu nasion roztworem zaprawy nasiennej i moczeniu przez określony czas. Zaprawianie na sucho wydaje się być nieco łatwiejsze do wykonania, zaś zaprawianie na mokro daje lepsze efekty. Musimy jednak pamiętać, że nasiona zaprawiane na mokro, trzeba od razu wysiać, gdyż podczas ich moczenia zainicjowany zostaje proces kiełkowania.

Zaprawianie na sucho lub na mokro stosuje się także w przypadku cebul kwiatowych. Nasiona można także zaprawiać termicznie, poddając je odpowiednio wysokiej temperaturze, w której zginą patogeny. W praktyce w warunkach domowych robi się to w piekarniku, przetrzymując nasiona przez 20 minut w temperaturze do 51°C.

Zabiegowi zaprawiania poddaje się także cebule kwiatowe, np. mieczyków

Domowe sposoby zaprawiania nasion

Obecnie wybór gotowych zapraw nasiennych do zastosowania przez ogrodników amatorów jest dość ograniczony. Dlatego warto w pierwszej kolejności wypróbować naturalne domowe sposoby zaprawiania nasion i cebul kwiatowych.

1. Termiczne odkażanie nasion

W zasadzie pierwszy domowy sposób zaprawiania nasion poprzez przetrzymanie ich w piekarniku przed chwilą już zdradziliśmy. Nasiona można też po prostu zalać ciepłą wodą o temperaturze 46-50°C. W ten sposób również odkazimy nasiona termicznie, choć przygotowanie wody o takiej dokładnie temperaturze może okazać się nieco kłopotliwe.

Nasiona można zaprawiać w roztworze nadmanganianu potasu
Fot. depositphotos

2. Zaprawianie nasion w roztworze nadmanganianu potasu

Do zaprawiania nasion na mokro możemy wykorzystać znany środek do odkażania ran i leczenia zmian skórnych, jakim jest nadmanganian potasu. Jeśli akurat nie mamy go w domu, możemy kupić w każdej aptece. W celu zaprawienia nasiona moczy się w 2% roztworze nadmanganianu potasu przez 20 minut.

3. Zaprawianie nasion w naparze z rumianku

Dobrą zaprawą nasienną jest też napar z rumianku. Aby go przygotować 15g rumianku zalewamy 1 litrem wrzącej wody i zostawiamy pod przykryciem aż wystygnie. Następnie rozcieńczamy to wodą w stosunku 1:1 i w otrzymanej zaprawie moczymy nasiona przez 30 minut.

Z rumianku przygotujemy nie tylko herbatę ale i świetną zaprawę nasienną
Fot. depositphotos

4. Zaprawianie nasion w wyciągu z czosnku

W tym celu przygotowujemy 20 g rozdrobnionych ząbków czosnku i zalewamy je 1 litrem wody, a następnie odstawiamy na 24 godziny. Po upływie doby z wyciągu przygotowujemy 1% roztwór i moczymy w nim nasiona przez 30 minut.

5. Zaprawianie nasion w wyciągu ze skrzypu lub wrotyczu

W podobny sposób możemy zaprawić nasiona w wyciągu z wrotyczu pospolitego lub skrzypu polnego. W obu przypadkach potrzebujemy 15 g suszonego ziela, które zalewa się litrem wody i odstawia na 24 godziny.

6. Zaprawianie cebul, kłączy i bulw kwiatów w wywarze z aksamitki

500g suszonych aksamitek zalewa się 3 litrami wody i gotuje przez 30 minut. Następnie trzeba wywar ostudzić. Cebulki moczymy w nim przez 8 godzin.

7. Zaprawianie nasion w popiele z drzew liściastych

Do zaprawiania nasion na sucho można wykorzystać też popiół drzewny. Nasiona obtacza się popiołem lub wsypuje się popiół do rowków, do których potem sieje się nasiona. Do zaprawiania nasion nadaje się wyłącznie popiół z drzew liściastych, a najlepszy jest popiół z czeremchy zwyczajnej. Nie powinno się natomiast stosować popiołu z dębu.

Naturalne zaprawy nasienne

Jeśli chcemy zaprawić nasiona lub cebulki kwiatowe w sposób naturalny możemy też sięgnąć po gotowe naturalne i ekologiczne preparaty, dostępne w sklepach ogrodniczych. Oto 4 najczęściej polecane:

1. Zaprawianie nasion i cebul mączką bazaltową

Mączka bazaltowa to naturalny nawóz powstały ze zmielenia skały wulkanicznej. Ma szerokie zastosowanie w ogrodnictwie ekologicznym do nawożenia roślin oraz ochrony przed chorobami i szkodnikami. Mączka zawiera w sobie szereg cennych minerałów oraz krzemionkę, która wzmacnia odporność roślin. Jak się okazuje mączka bazaltowa to także doskonała zaprawa nasienna. Ten sposób zaprawiania nasion i cebulek roślin poleca w swoich książkach m. in. Zbigniew Przybylak, znany promotor ogrodnictwa ekologicznego. Metoda jest tania i łatwa do wykonania. Nie ukrywam, że to też i mój ulubiony sposób zaprawiania nasion.

Zaprawianie nasion na sucho w mączce bazaltowej wykonuje się poprzez przesypanie ich lub obtoczenie w mączce bazaltowej. W takiej zasypce nasiona powinny pozostać przez kilka dni. Dzięki temu uzyskane siewki będą mniej wrażliwe na zgorzele oraz choroby takie jak szara pleśń czy mączniak. Minerały powoli uwalniane z mączki będą wzbogacać ziemię i odżywiać nasze siewki, stanowiąc dla nich doskonały nawóz startowy, stymulujący ukorzenianie. W mączce bazaltowej warto też obtaczać cebule, bulwy, kłącza i korzenie nowo sadzonych roślin.

2. Zaprawianie nasion octem winnym

Ocet w ogrodzie może być wykorzystywany na wiele sposobów. Ze względu na dezynfekujące oraz grzybobójcze właściwości octu, przygotowuje się z niego opryski przeciw chorobom i szkodnikom roślin, można go używać do zakwaszania ziemi w ogrodzie oraz zwalczania chwastów. Jako zaprawy nasiennej używa się 10% ocet winny, który należy rozcieńczyć z wodą w stosunku 1:5.

Zaprawianie nasion octem polecam szczególnie, gdyż skuteczność tej metody dowiodły m. in badania przeprowadzone w 2019 roku w Instytucie Ochrony Roślin PIB w Poznaniu. W badaniach tych stwierdzono, że zaprawianie nasion octem zwiększa liczbę wschodów oraz skutecznie zabezpiecza siewki przez zgnilizną.

Ze względu na dostępność różnych rodzajów octu, najbezpieczniej jest wybrać przygotowany specjalnie dla ogrodników naturalny preparat FITOGARD oparty na occie winnym. Zaprawa octowa FITOGARD gwarantuje uzyskanie najlepszych efektów zaprawiania nasion, porównywalnych ze stosowaniem zapraw chemicznych.

3. Zaprawianie nasion i cebul Bioczosem

Dobrym przykładem są tu kostki Himal (dawniej pod nazwą Bioczos BR). Jest to preparat w postaci 10-cio gramowych kostek miazgi czosnkowej w otoczce z parafiny. Ponieważ substancją czynną jest czosnek, kostki Himal możemy bezpiecznie stosować na działce zarówno w uprawie kwiatów jak i warzyw. Aby przygotować zaprawę rozpuszczamy 1 kostkę Himal w 0,4-1 l wody. Nasiona należy moczyć przez godzinę, a następnie wysiać. Cebule kwiatowe tuż przed sadzeniem zanurza się na zaledwie kilka sekund. Po wysianiu nasion lub wysadzeniu cebul kostki Himal możemy stosować także do podlewania roślin (1 kostka na 1 litr wody) lub do oprysku (1 kostka na 0,25-0,5 litra wody). Zapewni to dalszą ochronę roślin przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi.

W sprzedaży dostępny jest także Bioczos płynny. Do zaprawiania nasion wykorzystuje się 1-3% roztwór Bioczosu. Mieszanką Bioczosu z mydłem potasowym warto też opryskać ziemię na 2 dni przed wysiewem nasion, a następnie zaraz po wysiewie.

4. Zaprawianie cebul, bulw i kłączy Bioseptem

Do zaprawiania cebul kwiatowych tradycyjnie wykorzystuje się też Biosept Active w stężeniu 0,2-0,4% (2-4 ml Biosept Active na 1 litr wody). Cebule i bulwy moczy się bezpośrednio przed sadzeniem przez 15 minut. Biosept przyda się też po wysiewie nasion do opryskiwania rozsady w celu wzmocnienia siewek, stymulowania ich do wzrostu oraz zapobieżenia zgorzelom. Ten naturalny wyciąg z grejpfruta ma szereg zastosowań w ogrodnictwie.

5. Zaprawianie cebulek kwiatowych w Polyversum WP

Polyversum WP to preparat biologiczny, zawierający dobroczynnego grzyba Pythium oligandrum. Grzyb ten pasożytuje na różnorodnych grzybach chorobotwórczych wywołujących m. in. zgorzele siewek. Preparat jednocześnie stymuluje rośliny do wzrost poprzez wprowadzenie fitohormonów, fosforu i cukrów. W celu zaprawienia cebul kwiatowych 1g środka Polyversum WP rozpuszcza się 2 litrach wody i moczy w tym cebule przez 15 minut. Polyversum WP przyda się też do opryskiwania roślin przeciwko chorobom grzybowym, a podczas produkcji rozsady, młode rośliny otrzymane z nasion można tym preparatem podlewać w celu ochrony przed patogenami odglebowymi i atakującymi korzenie.

Chemiczne zaprawianie nasion i cebul kwiatowych

Mnogość naturalnych sposobów zaprawiania nasion i cebulek kwiatowych sprawia, że coraz rzadziej sięgamy po zaprawy chemiczne. Tym bardziej, że możliwości ich stosowania w uprawach amatorskich zostały znacznie ograniczone. Z drugiej jednak strony zaprawianie chemiczne przynosi najpewniejsze rezultaty.

Najpopularniejszym środkiem do zaprawiania nasion warzyw jest Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS. Nasiona warzyw należy zaprawiać tym środkiem na sucho. Dawki Zaprawy Nasiennej T 75 DS/WS zależą od zaprawionego gatunku warzyw i wynoszą odpowiednio:

• dla buraka ćwikłowego i marchwi - 5g/1kg nasion,
• dla kapusty głowiastej białej, kapusty pekińskiej, pietruszki, pomidora i szpinaku - 4g/1kg nasion,
• dla cebuli i papryki - 3g/1kg nasion,
• dla ogórka - 2g/1kg nasion.

Nasiona należy odkażać do uzyskania jednolitego ich zabarwienia.

Dawniej do zaprawiania cebul oraz nasion roślin ozdobnych ogrodnicy używali preparatu Dithane NeoTec 75 WG (zaprawa na sucho 2-5g preparatu na 1kg zaprawianego materiału lub zaprawa na mokro cebulek roślin ozdobnych - 5g środka na 1 litr wody). Obecnie jednak środek ten jest dopuszczony do stosowania wyłącznie przez użytkowników profesjonalnych, a w jego etykiecie nie ma informacji o możliwości stosowania jako zaprawy.

Podobny los spotkał preparat Kaptan zawiesinowy 50 WP (dawniej stosowano dawkowanie: 5-10g/1l wody; przed sadzeniem moczono cebule w cieczy użytkowej przez 30 minut) oraz Topsin M 500 SC (został już całkowicie wycofany z użycia).

Aleksandra Dziugan-Smoleń

Opracowano na podstawie:
Z. Przybylak, 200 eko sposobów na zdrowy ogród, Eko Media, Bydgoszcz 2015, s. 34-39;
H. Legutowska, Preparaty roślinne, Działkowiec Sp. z o.o., Warszawa 2009;
M. Pisarek, Naturalne zaprawy, Działkowiec nr 1/2020, s. 48.

Przeczytaj również:

Ziemia do wysiewu nasion
Już pod koniec zimy można przystąpić do przygotowywania rozsad kwiatów i warzyw, które potem posadzimy w ogrodzie lub na działce. Produkcję rozsady można rozpocząć choćby na okiennym parapecie w małych doniczkach lub specjalnie zakupionych mini-szklarenkach. Pierwszym krokiem do sukcesu jest wybór odpowiedniego podłoża do wysiewu nasion. Więcej...

Nasiona warzyw na taśmie - jak wysiewać, opinie, gdzie kupić
Nasiona warzyw na taśmie to doskonały sposób na ułatwienie wysiewów na grządkach warzywnych. Siejemy szybko, wygodnie, bez martwienia się o właściwe odległości między roślinami, a wschody są równomierne i nie wymagają przerywki! Zobacz, które nasiona warzyw na taśmie warto wybrać, jak je siać i gdzie najlepiej kupić. Więcej...

Wysiew nasion w domu - krążki i doniczki torfowe
Pęczniejące krążki i doniczki torfowe Jiffy to doskonałe rozwiązanie dla osób wysiewających nasiona i samodzielnie produkujących rozsadę w domu, choćby na okiennym parapecie. Zapewniają siewkom idealne warunki wzrostu i nie ma obawy o uszkodzenie korzeni podczas przesadzania. Do większych doniczek lub na miejsce stałe do ogrodu rośliny wysadza się razem z krążkami, w których rosną. Więcej...