Trzykrotka - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby

Trzykrotka jest popularną i łatwą w uprawie rośliną, która coraz częściej gości nie tylko w naszych mieszkaniach, ale i w ogrodach. Podpowiadamy, które gatunki i odmiany trzykrotki cieszą się popularnością oraz jak wygląda uprawa trzykrotki w domu i ogrodzie. Z tego artykułu dowiesz się także jak rozmnażać trzykrotkę oraz które choroby i szkodniki mogą zagrażać tej roślinie.

Trzykrotka - Tradescantia
Fot. depositphotos

Trzykrotka - gatunki i odmiany

Trzykrotka (Tradescantia) należy do rodziny komelinowatych (Commelinaceae) i w stanie naturalnym występuje w Ameryce Północnej i Południowej. Rodzaj ten obejmuje ponad 70 gatunków, z których część można spotkać w Polskich domach i ogrodach.

Najlepsze trzykrotki do uprawy doniczkowej w domu to:

• trzykrotka wirginijska (Tradescantia virginiana),
• trzykrotka biała (Tradescantia albiflora),
• trzykrotka pasiasta (Tradescantia zebrina),
• trzykrotka purpurowa (Tradescantia pallida),
• trzykrotka wężykowata (Tradescantia fluminesis).

W ogrodach zaś uprawiana jest głównie trzykrotka Andersona (Tradescantia x andersoniana), która posiada wystarczającą mrozoodporność aby zimować na zewnątrz.

Trzykrotki do uprawy doniczkowej

Trzykrotka wirginijska (Tradescantia virginiana) jest najpopularniejszym gatunkiem doniczkowym, choć niektóre jej odmiany są polecane również do ogrodów. Długie, lancetowate liście porastają przewieszające się pędy. Trzykrotkę wirginijską spośród innych gatunków wyróżniają dekoracyjne kwiaty - białe, różowe lub niebieskie.

W sprzedaży najczęściej spotkać można 2 odmiany trzykrotki wirginijskiej:

Trzykrotka wirginijska 'Nanouk' - to odmiana niska, dorastająca do 20-30 cm wysokości. Ma bujny i rozłożysty pokrój oraz przewieszające się pędy nie jest jednak odmianą zwisającą. Ozdobą tej odmiany są liście pokryte barwnymi smugami w odcieniach zieleni, różu i fioletu.

Trzykrotka wirginijska 'Tricolor' - odznacza się interesującymi liśćmi. Górna część blaszki liściowej pokryta jest zielonymi, kremowymi i różowymi smugami natomiast dolna przyciąga wzrok intensywną purpurą. Przewieszające się, długie pędy tworzą efektowne barwne kaskady.

Trzykrotka wirginijska - Tradescantia virginiana
Fot. depositphotos

Kolejnym ciekawym gatunkiem jest trzykrotka biała (Tradescantia albiflora). Roślina ta tworzy płożące pędy dorastające do 45 cm długości gęsto pokryte jajowatymi liśćmi wybarwionymi w smugi w pastelowych odcieniach różu, zieleni i bieli.

Najciekawsze odmiany trzykrotki białej to:

Trzykrotka biała 'Albovittata' - wyróżnia się zielonymi liśćmi w białe pasy oraz drobnymi białymi kwiatami pojawiającymi się na końcach pędów.

Trzykrotka biała 'Aureovittata' - zielone liście pokrywają smugi w kolorze złota.

Trzykrotka biała 'Rochford's Silver' - widoczne na liściach paski w różnych odcieniach różu, czerwieni i srebra nadają roślinie niepowtarzalny wygląd.

Trzykrotka biała 'Albovittata' - Tradescantia albiflora
Fot. depositphotos

Niezwykle popularnym gatunkiem trzykrotki o atrakcyjnym wyglądzie jest trzykrotka pasiasta (Tradescantia zebrina), określana też jako trzykrotka zwisła. To roślina o długich do 1 m pędach, gęsto pokrytych bezogonkowymi, lancetowatymi liśćmi, których górna powierzchnia pokryta jest wielobarwnymi smugami. Dolna strona liścia ma kolor purpurowy. Jeszcze ciekawiej prezentują się odmiany trzykrotki pasiastej:

Trzykrotka pasiasta 'Purple Passion' - to odmiana ciekawym ulistnieniu - na tle bordowych liści widnieją srebrzyste smugi. Roślina odznacza się gęstym i zwartym pokrojem, co jest jej dodatkowym atutem.

Trzykrotka pasiasta 'Quadricolor' - wyróżnia się niezwykle pięknymi liśćmi wybarwionymi smugami w kolorach srebrnym, różowym, zielonym i kremowym.

Trzykrotka pasiasta'Purpusii' - ma liście większe niż u innych odmian, czekoladowe, lekko owłosione.

Trzykrotka pasiasta 'Discolor' - odmiana ta charakteryzuje się liśćmi węższymi niż u innych odmian, o srebrnym obrzeżeniu z brązowym pasem pośrodku.

Trzykrotka pasiasta - Tradescantia zebrina
Fot. pixabay

Trzykrotka purpurowa (Tradescantia pallida) jest gatunkiem dekoracyjnym zarówno z liści, jak i z powstających na wierzchołkach pędów, purpurowych kwiatów. Mięsista przewieszająca łodyga dorastająca do 30 cm długości pokryta jest lancetowatymi liśćmi w odcieniach ciemnej czerwieni i fioletu. Dobrze znosi przeciągi. Z odmian tego tatunku można polecić szczególnie trzykrotkę purpurową 'Purple Heart' tworzącą przewieszające się pędy, porastające wydłużone i ostro zakończone liście w odcieniu ciemnego fioletu.

Trzykrotka wężykowata (Tradescantia fluminesis) to gatunek o przewieszających się pędach i liściach w wyraźny pasiasty wzór. Pędy dorastają do 50 cm długości. Cenne odmiany trzykrotki wężykowatej to:

Trzykrotka wężykowata 'Alba vittata' - odznacza się drobnymi, białymi kwiatami oraz liśćmi w odcieniu ciemnej zieleni pokrytymi białymi paskami.

Trzykrotka wężykowata 'Aurea' - to interesująca odmiana o liściach prawie w całości złocistych. Białe kwiaty słabo kontrastują z jasnym ulistnieniem.

Trzykrotka wężykowata 'Tricolor' - odmiana ta wyróżnia się zwartym pokrojem i drobnymi wielobarwnymi liśćmi, których spodnia strona przybiera kolor purpurowy.

Trzykrotka wężykowata 'Quicksilver' - tworzy kaskady długich pędów w odcieniach zieleni i srebra. Wraz z drobnymi białymi kwiatkami daje wrażenie lekkości.

Trzykrotka wężykowata 'Yellow Hill' - dosyć żadko spotykana odmiana trzykrotki o wyjątkowo atrakcyjnym wyglądzie. Posiada zielono-kremowe liście z ozdobnym, nieregularnym, pasiastym deseniem. Jasne pasy biegną przez całą długość liścia. Wzory na liściach są nieregularne, dzięki czemu każdy listek ma niepowtarzalny wzór. Trzykrotka Yellow Hill najlepiej prezentuje się w wiszących pojemnikach lub doniczkach ustawionych na wysokiej półce, dzięki czemu dobrze wyeksponowane są jej długie, przewieszające się pędy, układające się kaskadowo.

Trzykrotka wężykowata 'Yellow Hill' - Tradescantia fluminesis
Fot. Salicyna, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Trzykrotki do ogrodów

Trzykrotka Andersona (Tradescantia x andersoniana) powstała w wyniku krzyżowania trzykrotki wirginijskiej z innymi roślinami. W efekcie otrzymaliśmy odmianę mrozoodporną, wytrzymującą temperatury do -20°C. Jest to najlepsza trzykrotka do uprawy w ogrodzie.

Trzykrotka Andersona tworzy przypominające fontannę kępy trawiastych liści oraz dekoracyjne kwiaty zdobiące ogród od czerwca do września. Dostosuje się do każdej gleby, byle by stanowisko było półcieniste. Gatunek ten wymaga radykalnego cięcia letniego - po ustaniu kwitnienia. Przystępując do pielęgnacji trzykrotki Andersona warto pamiętać, że jej liście mogą podrażniać skórę, warto więc ubrać rękawiczki ochronne.

Trzykrotka Andersona - Tradescantia x andersoniana
Fot. pixabay

Trzykrotka Andersona 'Karminglut' - dorasta do 60 cm wysokości. Tworzy gęste kępy ostro zakończonych, ciemnozielonych liści oraz fioletoworóżowe kwiaty. Pięknie wygląda zarówno na rabatach, skalniakach jak i w pojemnikach.

Trzykrotka Andersona 'Blue Stone' - wyróżnia się ciemnozielonymi liśćmi oraz kwiatami w pięknym odcieniu błękitu. Dorasta do 40 cm i nadaje się na kwiat cięty.

Trzykrotka - uprawa w domu

Trzykrotki doniczkowe są niezwykle łatwe w uprawie i mało wymagające. Roślinie trzeba zapewnić stanowisko słoneczne i ciepłe z kilkoma godzinami słonecznymi dziennie. Trzykrotki nie tolerują przeciągów, o czym należy pamiętać, zapewniając im zaciszne stanowisko lub tworząc ogród w szklanym naczyniu. Sadząc rośliny warto pamiętać o warstwie drenażu na dnie, co zapobiegnie gniciu korzeni. Jako podłoże możemy zastosować zwykłą ziemię ogrodniczą.

Podczas sadzenia trzykrotki do ziemi warto dodać TerraCottem, które ułatwia utrzymanie odpowiedniej wilgotności gleby. Zawarty w TerraCottem hydrożel wchłania nadmiar wilgoci po podlaniu rośliny, a następnie oddaje ją, gdy ziemia nadmiernie wysycha. Dzięki temu można zmniejszyć częstotliwość podlewania rośliny.

Ważnym zabiegiem w pielęgnacji tej rośliny jest podlewanie trzykrotki. Trzykrotka ma duże wymagania wodne i należy ją regularnie podlewać. Ziemia w doniczce z trzykrotką powinna być stale wilgotna.

Należy jednak pamiętać, aby roślin nie zraszać i nie moczyć ich liści, bo moczenie liści naraża trzykrotki na wystąpienie chorób grzybowych. Dlatego doniczki z trzykrotkami najlepiej wstawiać do pojemników z wodą aby ziemia nasiąkła wilgocią od spodu.

Podczas sezonu wegetacyjnego warto zasilić trzykrotki wieloskładnikowym nawozem do roślin o ozdobnych liściach. Jeżeli mamy odmianę trzykrotki o dekoracyjnych kwiatach, możemy także dokarmiać ją nawozem do roślin kwitnących.

Zimą ograniczamy podlewanie trzykrotek do minimum i zaprzestajemy nawożenia.

Żeby pobudzić roślinę do wzrostu oraz zagęścić jej pokrój, należy regularnie przycinać pędy trzykrotek. Najlepiej uszczykiwać końcówki pędów.

Przesadzanie trzykrotki do nowej doniczki wykonać można co roku na wiosnę. Roślinę przesadzamy do świeżej ziemi, do doniczki o rozmiar większej niż ta dotychczasowa. W przypadku rozrośniętych już roślin można poprzestać na wymianie wierzchniej warstwy ziemi na nową.

Trzykrotka pasiasta w doniczce
Fot. depositphotos

Trzykrotka - uprawa w ogrodzie

Jak wcześniej wspomniałam, do uprawy ogrodowej najlepiej nadaje się trzykrotka Andersona (Tradescantia x andersoniana). Gatunek ten uprawiany w ogrodzie preferuje stanowiska półcieniste, zaciszne, o lekko wilgotnej i żyznej glebie. Trzykrotka nie ma dużych wymagań pokarmowych, można się ograniczyć do nawożenia wiosennego, zasilając rośliny nawozem mineralnym wieloskładnikowym lub kompostem.

Latem, po kwitnieniu przycinamy mocno trzykrotkę Andersona, co spowoduje jej rozkrzewienie oraz obfitsze kwitnienie w roku następnym. Jesienią zaschnięte liście trzykrotki ścinamy nisko nad ziemią. Nie musimy zabezpieczać roślin na zimę, gdyż w naszym klimacie wytrzymują temperatury do -20°C (strefa mrozoodporności roślin 5). Jedynie w najchłodniejszych rejonach Polski warto rośliny okryć korą ogrodową, suchymi liśćmi lub gałązkami iglaków.

Trzykrotka - rozmnażanie

Trzykrotki uprawiane w doniczkach można niezwykle łatwo rozmnożyć za pomocą sadzonek pędowych wierzchołkowych pobieranych wiosną i latem. Pędy trzykrotek dobrze ukorzeniają się w wodzie. Można także sadzonkę posadzić w doniczce, najlepiej w ziemi przeznaczonej do produkcji rozsady. Podłoża takie najczęściej są sprzedawane jako ziemia do wysiewu nasion.

Sadzonka trzykrotki ukorzeniana w wodzie
Fot. depositphotos

Uprawianą w ogrodzie trzykrotkę Andersona najlepiej rozmnożyć przez podział kęp. Jesienią bądź wiosną ostrożnie dzielimy rośliny na mniejsze części, które od razu wysadzamy na miejsce stałe.

Trzykrotka - choroby i szkodniki

Dość często spotykanym problemem w uprawie doniczkowej jest zasychanie wierzchołków liści trzykrotki. Objawia się ono tym, że liście trzykrotki, poczynając od wierzchołków, brązowieją i zasychają. Nie jest to choroba infekcyjna, a wynikająca z błędów w uprawie rośliny. Przyczyną jest zbyt mała wilgotność ziemi w doniczce lub zbyt suche powietrze w mieszkaniu.

Aby zapobiec zasychaniu końcówek liści należy pilnować aby ziemia w doniczce była stale wilgotna, a także zwiększyć wilgotność powietrza. Możemy to osiągnąć poprzez ustawienie obok rośliny płaskich korytek, z których będzie odparowywać woda. Zalecanym sposobem jest też zraszanie liści miękką, najlepiej odstałą wodą o temperaturze pokojowej. Jeśli rośliny są na bardzo słonecznym stanowisku, przestawiamy je na miejsce o mniejszej operacji słonecznej.

Rzadziej spotykanym problemem jest plamistość liści trzykrotki. Objawy tej choroby to pojawiające się na liściach trzykrotek okrągłe lub owalne, szare, brązowe lub brunatne plamy z ciemniejszą obwódką. Z czasem liście z plamami mogą całkowicie zamierać. Po zauważeniu pierwszych objawów tej choroby trzykrotki, usuwamy liście z plamami, a całą roślinę opryskujemy preparatem Biosept Active. Warto wykonać 2 lub 3 takie opryski w odstępach co 10 dni.

Ze szkodników na trzykrotkach często pojawiają się mszyce. Wysysając z rośliny soki, mszyce osłabiają ją i sprzyjają występowaniu chorób grzybowych. W wyniku żerowania tych szkodników dochodzi do deformacji i żółknięcia liści trzykrotki oraz zamierania całej rośliny. W przypadku wystąpienia mszyc na trzykrotkach, można je opryskać naturalnym preparatem Emulpar 940 EC lub zawierającym olejek pomarańczowy Limocide. Jeśli zdecydujemy się na użycie środków chemicznych, dobrym wyborem w uprawie roślin doniczkowych będzie gotowy do użycia preparat Karate Spray. W przypadku większej liczby roślin w ogrodzie zaatakowanych przez mszyce, można wybrać koncentrat do rozpuszczenia w wodzie Karate Gold.

Trzykrotki uprawiane w ogrodach mogą być też atakowane przez opuchlaki. Objawem żerowania tych chrząszczy są dziury wygryzione na brzegach liści. Podobne objawy mogą powodować też ślimaki. Przeciwko opuchlakom można wykonać oprysk naturalnym preparatem NeemAzal, zaś na ślimaki wysypać dookoła roślin ekologiczne granulki Ślimak Control.

W okresie od lipca do sierpnia na trzykrotce białej często pojawiają się wciornastki. W wyniku ich ataku na powierzchni liści tworzą się srebrzystobiałe plamy z czarnymi grudkami - odchodami wciornastków. Po zauważeniu obecności szkodników warto wykonać oprysk wspomnianym już wyżej naturalnym preparatem Emulpar 940 EC. Jeśli to nie pomoże, warto sięgnąć po preparat Limocide.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Czekalski M., Ogólna uprawa roślin ozdobnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2010, s. 112-126;
2. Pielęgnacja i uprawa roślin pokojowych, Wydawnictwo SAMP, Warszawa 2006, s. 16, 67, 70, 186;
3. Katalog Bylin - Kwiaty Trawy I Paprocie, praca zbiorowa pod red. Joanny Filipczak, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2018, s. 156.

Przeczytaj również:

Rośliny doniczkowe wilgociolubne
Wiele roślin doniczkowych uprawianych w naszych mieszkaniach to rośliny wilgociolubne, które wymagają wysokiej wilgotności powietrza oraz stale wilgotnej ziemi w doniczce. Większość z nich bardzo źle znosi zbyt rzadkie podlewanie oraz suche powietrze w okresie grzewczym, czego objawem jest pogorszenie wyglądu i zasychanie brzegów liści. Więcej...

Rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze w mieszkaniu
Odpowiednio dobrane gatunki roślin mogą zwiększać wilgotność powietrza, wyłapywać kurz i pochłaniać szkodliwe substancje. Oto 15 roślin doniczkowych skutecznie oczyszczających powietrze, dzięki którym stworzysz własne SPA w swoim mieszkaniu! Więcej...

Pachnące kwiaty doniczkowe. 5 roślin o przyjemnym zapachu!
Pachnące kwiaty doniczkowe wypełniają mieszkania wspaniałymi aromatami. Dzięki nim można się zrelaksować po ciężkim dniu i wprowadzić miły nastrój. A znając termin kwitnienia każdego z nich, możemy dobrać gatunki tak, aby kwitnąc po sobie, przez cały rok mogły cieszyć nas swym zapachem. Więcej...