Trawnik po zimie - pielęgnacja, nawożenie, renowacja - krok po kroku

Zimę mamy już za sobą. Gdy się ociepla wielu z nas wchodzi do ogrodu po długiej zimowej przerwie w przekonaniu, iż rośliny były uśpione w zimowym śnie i nic w ogrodzie się nie działo. Tymczasem okazuje się, że trawnik po zimie nie wygląda już tak samo - uległ poważnym uszkodzeniom. Aby przywrócić jego zeszłoroczną świetność konieczne jest wykonanie szeregu prac pielęgnacyjnych. Zobacz jak wygląda pielęgnacja trawnika po zimie, kiedy przeprowadzić pierwsze nawożenie trawnika po zimie oraz jak wygląda renowacja zniszczonego trawnika i uzupełnianie ubytków w darni.

Trawnik po zimie. Narzędzia gotowe do pracy

Uszkodzenia trawnika po zimie

Przede wszystkim trawnik po zimie mógł ulec uszkodzeniom mrozowym. W czasie mrozów darń może być odrywana od podłoża. Woda, która się pod nią gromadzi na przemian zamarza i odmarza, podnosząc darń do góry. Powoduje to, że wiosną darń, która została oderwana od korzeni, najczęściej usycha.

Kolejnym problemem, który możemy zaobserwować na trawniku po zimie, jest pleśń śniegowa. Występuje ona najczęściej na trawnikach z przewagą życicy trwałej lub wiechliny łąkowej. Jej powstawaniu sprzyja długie utrzymywanie się grubej i zaskorupionej pokrywy śnieżnej. Objawem jest biała grzybnia wokół uszkodzonej powierzchni, widoczna w okresach wysokiej wilgotności.

Szereg zniszczeń mogły spowodować również krety. Aktywność tych zwierząt wzrasta pod koniec jesieni (koniec października) kiedy to przygotowują się do przetrwania zimy. Ich aktywność ponownie wzrasta wiosną, kiedy to w żyznej i wilgotnej glebie pojawiają się liczne larwy i pędraki, będące przysmakiem kretów. Pojawienie się licznych kretowisk na trawniku może być dla nas zatem niemiłym zaskoczeniem.

Jak zatem powinna wyglądać pielęgnacja trawnika po zimie aby poradzić sobie z tymi wszystkimi problemami?

1. Grabienie trawnika po zimie

Podstawowym zabiegiem, jaki należy wykonać wiosną, jest wygrabienie trawnika po zimie. Zabieg ten należy wykonać jeszcze zanim rozpocznie się okres wegetacji, z reguły w marcu.

Do grabienia najlepiej użyć grabie wachlarzowe, czasem określane jako miotłograbie. Trawnik po zimie grabimy na krzyż, aby dokładnie wygrabić stare, suche źdźbła, które zostały po zimie i obumarłe resztki roślin, mogące być siedliskiem chorób i szkodników.

Trawnik po zimie - wygrabianie suchej trawy i liści

Niby takie grabienie to nic wielkiego ale można się przy tym mocno napracować. A gdy okaże się, że z trawnika zgrabiliśmy pełen worek obumarłych resztek traw, suchych liści i innych odpadków, zobaczymy na własne oczy jak "zanieczyszczony" był trawnik.

Podczas tej czynności sprzątamy trawnik i oceniamy jego stan. Na tej podstawie podejmiemy decyzję, które z następnych zabiegów pielęgnacyjnych należy wykonać.

2. Wałowanie trawnika po zimie

W czasie zimy, w wyniku działania mrozu oraz wielokrotnego zamarzania i rozmarzania wody pod powierzchnią gleby, mogło dość do oderwania fragmentów darni od podłoża. Objawia się to charakterystycznymi wybrzuszeniami i nierównościami na powierzchni trawnika.

Wałowanie trawnika po zimie
Fot. depositphotos

W takim przypadku pomocne będzie wałowanie, które dociśnie darń do podłoża oraz wyrówna powierzchnię trawnika. Pamiętajmy jednak aby wałowania nie wykonywać na glebach gliniastych, ciężkich i zbitych, gdyż zabieg ten jeszcze bardziej ubije glebę. Wałowanie trawnika wykonujemy zatem wyłącznie jeśli stan trawnika rzeczywiście tego wymaga i mamy pewność, że ziemia pod trawnikiem nie jest nadmiernie zbita. Coroczne wałowanie korzystne jest wyłącznie na glebach lekkich.

3. Wertykulacja trawnika po zimie

Często zaniedbywanymi pracami w pielęgnacji trawnika po zimie są wertykulacja i aeracja trawnika. Oba te zabiegi należy również wykonać zanim jeszcze pojawią się symptomy wzrostu traw.

Wertykulacja trawnika po zimie
Fot. WOLF-Garten

Wertykulacja polega na pionowym nacinaniu darni za pomocą wertykulatora. Zabieg ten rozluźnia i wspomaga odmłodzenie trawnika, a także pozwala usunąć nagromadzoną powłokę filcu. Wertykulacja wspomaga też usuwanie mchu z trawnika.

Po wertykulacji trawnik wygląda jak zryty ale pozytywne efekty tego zabiegu widać bardzo szybko. Trawnik odmładza się, zagęszcza i nabiera zielonej barwy.

Uwaga!
Wertykulację wykonujemy wyłącznie na trawnikach, które mają już co najmniej 2 lata i zebrała się na nich warstwa suchego filcu. Trawnikom młodszym, które nie są jeszcze dobrze zakorzenione, zabieg ten może zaszkodzić.
Z wertykulacji rezygnujemy, jeśli konieczne było wałowanie darni poodrywanej od podłoża. W takim przypadku wertykulacja mogłaby nadmiernie uszkodzić trawnik i zniweczyć efekty wałowania.

4. Aeracja trawnika po zimie

Aeracja to nakłuwanie darni kolcami, w celu napowietrzenia korzeni traw. Zabieg ten wykonuje się aeratorem. Na małych trawnikach przydomowych można użyć specjalne kolce zakładane na buty lub od biedy można darń nakłuwać również widłami. Niestety w obu przypadkach jest to bardzo pracochłonne. Dlatego warto się zaopatrzyć w aerator ręczny do trawy.

Aeracja trawnika po zimie
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Narzędzie to ma lekki ażurowy wał, do którego wkręca się kolce. Trzeba włożyć trochę siły w dociskanie urządzenia do trawnika ale aerację wykonuje się wówczas bardzo szybko. Dodatkowo urządzenie jest lekkie, łatwe do przenoszenia, a jego składany trzonek ułatwia przechowywanie. Ponieważ tego typu aeratory są rzadko spotykane, zdecydowaliśmy się wprowadzić ten praktyczny i niedrogi aerator do sklepu naszego poradnika.

Polecany przez nas aerator ręczny posiada dość krótkie kolce, długości 3,5 cm. Dzięki temu doskonale nadaje się do aeracji młodych trawników, do 3 roku od ich założenia, które są jeszcze płytko zakorzenione. Do aeracji starszych trawników, które korzenią się głębiej, warto użyć aeratora o kolcach o długości 6-10 cm.

Na duże trawniki powyżej 400m² konieczne jest zakupienie aeratora elektrycznego lub spalinowego. Najbardziej praktycznym rozwiązaniem jest zakup dwufunkcyjnego aeratora-wertykulatora, w którym noże do wertykulacji można wymieniać na wał z kolcami do aeracji. Aerację można też wykonywać za pomocą kolców zakładanych na wał przeznaczony do wałowania trawnika. Jeśli posiadamy taki wał, wystarczy dokupić same kolce.

5. Piaskowanie trawnika po zimie

Po aeracji, gdy gleba jest "podziurawiona" kolcami aeratora, warto przeprowadzić piaskowanie trawnika. Jest ono konieczne na glebach ciężkich i zbitych, a jego celem jest właśnie rozluźnienie podłoża pod trawnikiem. Piasek zastosowany po aeracji wypełni otwory w ziemi, co pozwoli na dłużej zachować luźną strukturę podłoża i ułatwi oddychanie oraz rozwój korzeni traw.

Piaskowania nie wykonujemy na trawnikach rosnących na glebach lekkich, piaszczystych i zbyt szybko wysychających.

Piaskowanie trawnika. Kiedy piaskować trawnik i jaki piasek użyć?
Piaskowanie trawnika polega na posypywaniu powierzchni murawy cienką (ok. 5 mm) warstwą piasku lub innego materiału. Odpowiednio wykonane niesie ze sobą wiele korzyści i jest niezbędne do regeneracji i prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego trawy. Zobacz na czym polega piaskowanie trawnika i dlaczego warto piaskować trawnik. Więcej...

6. Wapnowanie trawnika po zimie

Trawniki najlepiej rosną na glebach od lekko kwaśnych do obojętnych, a zalecany odczyn pH wynosi od 5,5 do 7,0. Jeżeli ziemia pod trawnikiem jest zbyt kwaśna lub na trawniku występuje mech, konieczne jest podniesienie pH gleby poprzez wapnowanie. Zacznijmy jednak od pomiaru pH gleby. Jeżeli wynosi ono poniżej pH 5,5 to wapnowanie będzie korzystne dla trawnika.

Zazwyczaj pomiar pH gleby wymaga pobrania próbki ziemi, a zatem musimy podkopać fragment darni. Aby uniknąć takiego uszkadzania trawy i uzyskać dokładny oraz wiarygodny wynik pomiaru pH, warto użyć miernik glebowy elektroniczny. W jego przypadku wystarczy wbić w ziemię sondę miernika, a wynik otrzymujemy w ciągu 30 sekund.

Pomiar pH gleby pod trawnikiem
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Wapnowanie trawnika można przeprowadzić razem z piaskowaniem. Ważne jednak aby wykonać je zanim trawa rozpocznie wzrost. Jeśli za pozostałe prace pielęgnacyjne zabraliśmy się zbyt późno i trawa już zaczęła rosnąć, z wapnowaniem musimy poczekać do jesieni. W ogrodach przydomowych i działkowych do wapnowania trawnika polecam Dolomit, który przy okazji wzbogaci ziemię w magnez i poprawi wybarwienie darni.

7. Nawożenie trawnika po zimie

Gdy zauważymy już pierwsze symptomy wzrostu trawy i nie wcześniej jak 2 tygodnie po wapnowaniu, należy wykonać nawożenie trawnika po zimie. Szczególnie ważne jest w tym okresie dostarczenie trawnikowi odpowiedniej dawki azotu. W tym celu może być zastosowana saletra amonowa w ilości 1,2 do 1,8 kg/100m² trawnika. Dzięki temu nawożeniu trawnik szybciej się zregeneruje i nabierze soczystych barw.

Ważne jest jednak aby nawóz azotowy rozsypać na powierzchni trawnika równomiernie. Efekt nierównomiernego zastosowania nawozu będzie długo widoczny poprzez nierównomierne wybarwienie i nierównomierny wzrost trawy.

Nawożenie trawnika. Kiedy i czym nawozić trawnik?
Prawidłowe nawożenie trawnika to jeden z najważniejszych zabiegów, gwarantujących uzyskanie ładnej, gęstej i dobrze wybarwionej murawy. Zobacz jak powinno wyglądać nawożenie trawnika w ogrodzie przydomowym, kiedy nawozić trawnik i które nawozy do trawników są najlepsze. Więcej...

Poza nawożeniem azotowym, korzystne będzie też wysianie nawozu potasowego (1 kg 60% soli potasowej na 100m²) oraz nawozu fosforowego, jeżeli zapomnieliśmy o tym zabiegu jesienią.

Gdy szukamy rozwiązania prostszego, można zastosować granulowany nawóz wieloskładnikowy do trawnika.

Wśród gotowych mieszanek nawozowych do trawników możemy wybrać nawóz odpowiadający na problemy występujące na naszym trawniku, np. nawóz wypierający chwasty czy nawóz do trawników z mchem albo po prostu nawóz ogólnie odpowiadający potrzebom trawnika w okresie wiosennym, jak np. nawóz wiosenny do trawników Witaminy Dla Rośliny.

Nawożenie trawnika trzeba będzie powtórzyć kilkakrotnie w ciągu sezonu.

Rozwiązaniem dla osób, które nie mają wiele czasu na pielęgnację ogrodu, jest nawóz do trawnika o spowolnionym działaniu, np. Substral nawóz do trawnika 100 dni. Granulki tego nawozu powlekane są specjalnym polimerem, dzięki któremu składniki odżywcze z nawozu są uwalniane do gleby bardzo wolno. Nawóz taki jest dość drogi ale stosuje się go tylko raz w sezonie, najlepiej tuż po rozpoczęciu okresu wegetacji.

Pamiętajmy też, że dla prawidłowego wzrostu trawnika po zimie, poza nawożeniem mineralnym, konieczne jest wzbogacanie gleby w substancje organiczne. W tym celu można używać kosiarki z funkcją mulczowania (skoszona trawa jest rozdrabniana i rozrzucana z powrotem na trawnik, z czasem ulega rozkładowi i użyźnia glebę) lub dawać kompostu. Jeżeli nie mamy kosiarki z opcją mulczowania ani własnego źródła kompostu, warto do nawożenia trawnika stosować nawozy organiczne. Idealnym rozwiązaniem jest tutaj nawóz Bezpieczny Trawnik. Jest to w 100% naturalny nawóz do trawników, produkowany na bazie kompostu. Jest on bezpieczny dla ludzi, zwierząt domowych oraz nie stwarza ryzyka przenawożenia.

8. Pierwsze koszenie trawnika po zimie

Po wykonaniu wyżej opisanych prac trawnik powinien rozpocząć intensywny wzrost i ładnie się zagęszczać. Gdy źdźbła dorosną powyżej 6 cm wysokości, możemy wykonać pierwsze koszenie trawnika po zimie. Termin wykonania tego zabiegu zależy od pogody i tempa wzrostu trawy. Czasami pierwsze koszenie trawy jest konieczne już w marcu, a czasami dopiero w kwietniu. Nie zawsze będzie ono też wykonywane po nawożeniu, bo jeśli trawa szybko rozpocznie wzrost, to dobrze jest pierwsze nawożenie wykonać dopiero po pierwszym koszeniu.

Koszenie trawnika po zimie

Pamiętajmy aby przed koszeniem sprawdzić stan kosiarki i, jeśli jest to konieczne, naostrzyć jej noże (zazwyczaj musi to wykonać wyspecjalizowany serwis). Jeśli noże kosiarki nie będą odpowiednio ostre, trawa zostanie poszarpana, co źle wpłynie na jej stan.

9. Dosiewka trawy po zimie

Jeżeli na naszym trawniku pojawiły się mocno uszkodzone fragmenty, łyse place uschniętej trawy lub nawet dziury całkowicie ogołocone z darni, w ramach renowacji trawnika po zimie, konieczne będzie dosiewanie trawy na istniejącym trawniku lub uzupełnianie tych fragmentów wycinkami darni z innych miejsc trawnika.

Dosiew trawnika po zimie stosuje się głównie przy ubytkach na większej powierzchni. Glebę w tych miejscach należy powierzchniowo spulchnić i wysiać taka samą mieszankę (lub jak najbardziej podobną) trawy jaka była użyta do założenia trawnika. Jeżeli nie pamiętamy jaką trawę sialiśmy, możemy zastosować specjalną trawę do uzupełniania ubytków Regina.

Porównanie trawnika przed i po wysiewie trawy samo zagęszczającej. Test w 2019 roku
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie zeszłorocznej nowości, jaką jest Subtral Trawa SAMO zagęszczająca. Zawiera ona nasiona specjalnie wyselekcjonowanej trawy, która rozrasta się za pomocą podziemnych kłączy. Dzięki temu trawnik samoistnie się zagęszcza, a obok rosnących już kępek trawy wciąż wyrastają nowe. Co ważne, trawa SAMO zagęszczająca dobrze się sprawdza w polskim klimacie, jest bardziej mrozoodporna i szybciej wschodzi niż zwykła trawa. Dzięki temu efekt wykonanej dosiewki widać bardzo szybko.

Wysiane nasiona przykrywamy cienką warstwą gleby lub piasku i podlewamy. Pierwsze koszenie dosianych fragmentów trawnika wykonuje się znacznie później, niż pozostałej części murawy, tj. dopiero gdy trawy osiągną przynajmniej 10 cm wysokości.

Dosiewanie trawy na istniejącym trawniku. Prosty sposób na dosiewkę!
Dosiewanie trawy na istniejącym trawniku warto przeprowadzać skrupulatnie, aby zapewnić gęstą i zieloną przestrzeń w ogrodzie. Pozbycie się przerzedzonych fragmentów trawnika lub dziur teraz jest łatwiejsze niż kiedykolwiek. Poznaj prosty sposób na dosiewkę, dzięki któremu Twój trawnik znów będzie gęsty, równy i soczyście zielony. I to w zaskakująco krótkim czasie! Więcej...

Małe ubytki w trawniku po zimie lepiej jest pokryć fragmentami darni pobranymi z innych miejsc na trawniku (np. obrzeży trawnika ukrytych pod krzewami). W tym celu w uszkodzonym fragmencie wykopujemy niewielkie zagłębienie i w to miejsce umieszczamy płat darni pobrany z innego miejsca. Następnie płat dociskamy grzbietem grabi lub dłońmi i podlewamy. Takie miejsce podlewamy regularnie aby nie przesychało i przy pierwszych koszeniach omijamy aby nie oderwać darni od podłoża (przycina się je wyłącznie nożycami).

Podejmując decyzję o renowacji trawnika po zimie, warto zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku gdy większość jego powierzchni ma ubytki i jest pokryta mchem lub chwastami, korzystniejsze może okazać się całkowite usunięcie darni i wysianie trawnika od nowa.

Więcej sekretów pielęgnacji trawnika

Jeśli potrzebujesz więcej informacji o tym jak prawidłowo zadbać o trawnik, polecamy fantastyczną książkę "Piękny Trawnik". Cenieni specjaliści od pięknej darni zdradzają w niej wszystkie sekrety zakładania i pielęgnacji trawników. Od prawidłowego przygotowania ziemi pod wysiew trawy, poprzez wybór właściwej mieszanki trawnikowej, po dokładne instrukcje zakładania i pielęgnacji trawnika krok po kroku.

Po przeczytaniu tej książki przekonasz się, że na każdy problem z trawnikiem jest rozwiązanie. Wystarczy zdobyć potrzebą wiedzę w tym zakresie. A wszystko co trzeba wiedzieć, jest w tej książce :-)

Przeczytaj również:

Pielęgnacja trawnika na wiosnę
Kiedy stopnieje śnieg, zazwyczaj stan naszego trawnika pozostawia wiele do życzenia. Co roku wiosną ogrodnicy zastanawiają się, jak przywrócić blask murawie oraz jak zaplanować prace porządkowe? Eksperci GARDENA podpowiadają, jak wybrać najlepsze narzędzia i w jakiej kolejności wykonywać prace w ogrodzie aby stan murawy szybko wrócił do normy. Więcej...

Jak przygotować ziemię pod trawnik
To jak przygotować ziemię pod trawnik jest kluczową sprawą jeżeli chcemy uzyskać równe wschody wysianej trawy, a w przyszłości ładną darń. Niezależnie czy jest to powiększenie obecnego trawnika czy tworzenie od podstaw nowego trawnika zawsze należy zacząć od odpowiedniego przygotowania ziemi. Oto jak przygotować ziemię pod trawnik w sposób prawidłowy i gwarantujący sukces. Więcej...

Opracowano na podstawie: C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, MUZA SA, Warszawa 1994, s. 285 - 290; R. Dembek, Od spoczynku zimowego do pierwszego koszenia, Działkowiec, Nr 3/2004, s. 18 - 19.