Szczaw zwyczajny. Właściwości lecznicze, zastosowanie, zwalczanie

Szczaw zwyczajny (Rumex acetosa) jest wytrzymałą rośliną wieloletnią, która dziko porasta łąki i ogrody. Od dawna właściwości lecznicze szczawiu zwyczajnego były wykorzystywane w medycynie ludowej, a wyrazisty smak rośliny sprawił, że szczaw zwyczajny zastosowanie znalazł także w kuchni. Poznaj wszystkie właściwości tej rośliny i dowiedz się jak zwalczyć szczaw zwyczajny, gdy zbyt mocno rozprzestrzenił się w ogrodzie.

Liście szczawiu zwyczajnego
Fot. depositphotos

Jak wygląda szczaw zwyczajny?

Szczaw zwyczajny dorasta do wysokości 1m. Jego łodyga jest prosto wzniesiona, podłużnie bruzdkowana, zaś liście kształtu strzałkowatego, nieco mięsiste. Kwitnie od maja do lipca. Owocem szczawiu jest brunatny orzeszek.

Szczaw zwyczajny może rosnąć na glebach o różnym zakresie pH, choć najlepiej czuje się w podłożu kwaśnym. Dlatego szczaw zwyczajny uważa się za roślinę wskaźnikową, która sugeruje kwaśny odczyn gleby w ogrodzie. Roślina ta preferuje suche lub średnio wilgotne podłoże i miejsca w pełni nasłonecznione lub półcieniste.

Szczaw zwyczajny - właściwości lecznicze

Właściwości lecznice szczawiu zwyczajnego znajdziemy we wszystkich jego częściach. W medycynie wykorzystywane są kwiaty, liście, łodygi oraz korzeń szczawiu. Surowce lecznice szczawiu zawierają kwas szczawiowy i szczawiany, hyperozyd, witaminę C, garbniki i gorycze.

Szczaw zwyczajny wykorzystywany jest do uzyskiwania witaminy C, a także jako środek oczyszczających krew przy anemii. Można go stosować także zewnętrznie w chorobach skóry. Szczaw pozwala pozbyć się uczucia nadmiernego pragnienia, gorączki lub stanów zapalnych.

Uwaga!
Osoby skarżące się na bóle reumatyczne, kamice nerek, mające problemy z pęcherzem moczowym nie powinny spożywać szczawiu. Obecność kwasu szczawiowego w roślinie może stanowić dla nich zagrożenie. Także u osób zdrowych zbyt duże spożywanie szczawiu może powodować bóle brzucha, pęcherza czy wymioty.

Szczaw zwyczajny - zastosowanie

1. Szczaw zwyczajny w kuchni

Surowe liście szczawiu zjada się w sałatkach, zupach i sosach. Można gotować go jak szpinak, zmieniając w czasie gotowania wodę dla usunięcia kwasu szczawiowego. Szczaw zwyczajny można dodawać do zup jarzynowych, omletów, baraniny, wołowiny, sosu do ryby, drobiu i wieprzowiny. Najlepiej używać świeżych, młodych liści szczawiu, które są najdelikatniejsze w smaku.

Szczaw zwyczajny - Rumex acetosa
Fot. pixabay

2. Szczaw zwyczajny w gospodarstwie domowym

Sokiem ze szczawiu zwyczajnego wywabia się plamy z rdzy, pleśni, atramentu, usuwa także zabrudzenia z wikliny i srebra.

3. Szczaw zwyczajny w kosmetyce i ziołolecznictwie

Zaparzone liście szczawiu pije się jako herbatę przy dolegliwościach wątroby i nerek. Naparem można płukać owrzodzoną jamę ustną, przemywać czyraki i trudno gojące się zranienia.

Szczaw zwyczajny - zwalczanie

Szczaw zwyczajny jest rośliną łatwo rozprzestrzeniającą się przez co konieczne jest zwalczanie szczawiu w ogrodach. Roślina ta rozmnaża się przez nasiona rozsiewane przez wiatr, a dodatkowo wytwarza odrosty korzeniowe. Pojawia się na trawnikach i na ogrodowych rabatach, stając się prawdziwym utrapieniem dla ogrodnika. Szczaw zwyczajny można usuwać ręcznie dodatkowo stosując sodę oczyszczoną aby zmniejszyć ryzyko późniejszego odrastania szczawiu.

W zwalczaniu szczawiu zwyczajnego pomogą także opryski herbicydami, takimi jak:

• Chwastox Nowy Trio 390 SL (4 ml preparatu na 1 litr wody, co starcza na oprysk 20m²)
• Mniszek 540 SL (4 ml preparatu na 1 litr wody, co starcza na oprysk 20m²)
• Starane Trawniki (10 ml preparatu na 1 litr wody, co wystarcza na oprysk 25m²)

Preparaty Chwastox Trio 540 SL oraz Mniszek 540 SL mają identyczny skład (mekoprop 300 g/l + MCPA 200 g/l + dikamba 40 g/l) dlatego do zwalczania szczawiu zwyczajnego należy wybrać jeden z tych dwóch preparatów. Dodatkowo, naprzemiennie z Chwastoxem Trio lub Mniszkiem można stosować Starane Trawniki, który ma inny skład (fluroksypyr 40 g/l + chlopyralid 20 g/l + MCPA 200 g/l).

Przy czym należy podkreślić, że z w/w preparatów jedynie Chwastox Trio posiada rejestrację do zwalczania bezpośrednio szczawiu zwyczajnego. Pozostałe wymienione preparaty są zarejestrowane na szczaw polny i szczaw tępolistny. Dlatego preparatem pierwszego wyboru do zwalczania szczawiu zwyczajnego powinien być Chwastox Nowy Trio 390 SL. Herbicyd ten zwalcza szczaw zwyczajny już po jednym oprysku. Skuteczny jest też na inne chwasty dwuliścienne, jak np. mniszek lekarski, babka lancetowata, babka zwyczajna czy krwawnik pospolity.

Opryski na szczaw zwyczajny można stosować podczas pogody sprzyjającej wegetacji roślin, od wiosny do wczesnej jesieni (kwiecień-październik), od fazy kilku liści do fazy kwitnienia.

mgr inż. Joanna Białowąs

Opracowano na podstawie:
1. Bremmess L., Wielka Księga Ziół, Encyklopedia "Wiedzy i Życia", Warszawa 1991, s. 121;
2. Grau J., Jung R., Munker B., Zioła i owoce leśne, Świat Książki, s. 254.

Przeczytaj również:

Jak zwalczyć chwasty na trawniku?
Jak dbać o trawnik aby zapobiec pojawianiu się chwastów oraz jak skutecznie zwalczyć chwasty na trawniku, jednocześnie nie szkodząc samej trawie? Oto sprawdzone sposoby na pozbycie się chwastów z trawnika! Więcej...

Środki chwastobójcze na trawnik
Skuteczność zwalczania chwastów opryskami zależy od wyboru właściwego środka na dany rodzaj chwastów, a także wykonania zabiegu we właściwym terminie i w odpowiedni sposób. Zobacz, które środki chwastobójcze mogą być stosowane na rosnącym już trawniku, a także jak i kiedy je stosować. Sprawdziliśmy też jaka jest cena oprysku środkami chwastobójczymi w przeliczeniu na 100m² trawnika! Więcej...

Chwasty i mech na trawniku
Mimo właściwej pielęgnacji, efekt pięknego trawnika może zostać zniwelowany przez pojawiające się chwasty. Dlatego też walkę z chwastami powinniśmy rozpocząć jeszcze zanim założymy trawnik, a potem regularnie ją kontynuować. Niemniej kłopotu może sprawić mech pokrywający spore powierzchnie darni. Zobacz jak zwalczać chwasty i mech na trawniku. Więcej...