Świdośliwa olcholistna - właściwości, odmiany, uprawa

Świdośliwa olcholistna jest łatwa w uprawie i odporna na trudne warunki atmosferyczne. Doskonale nadaje się zarówno do ogrodów, jak i na tereny zieleni miejskiej. Warto rozważyć jej posadzenie, by cieszyć się nie tylko pięknym wyglądem krzewu, ale także pysznymi, zdrowymi owocami. Poznaj najlepsze odmiany świdośliwy olcholistnej oraz ich właściwości. Podpowiadamy, jak uprawiać świdośliwę w ogrodzie.

Świdośliwa olcholistna - Amelanchier alnifolia
Fot. depositphotos

Jak wygląda świdośliwa olcholistna?

Świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia) to krzewiasta roślina, która osiąga wysokość 3-5 m i tworzy gęste zarośla. Jej eliptyczne, ząbkowane na krawędziach liście rozwijają się razem z kwiatami od początku do połowy maja. Wiosną roślina obsypuje się białymi, delikatnymi kwiatami, które tworzą efektowne grona. Kwiaty te nie tylko pięknie wyglądają, ale także przyciągają liczne owady zapylające.

Po okresie kwitnienia pojawiają się owoce - ciemnoniebieskie lub purpurowe jagody o średnicy około jednego centymetra. Owoce świdośliwy olcholistnej dojrzewają w czerwcu i są nie tylko smaczne, ale również pełne wartości odżywczych. W opinii wielu posiadaczy ogrodów mogą konkurować z owocami borówki amerykańskiej, przy czym świdośliwa jest znacznie łatwiejsza w uprawie i ma mniejsze wymagania.

Świdośliwa olcholistna - właściwości

Owoce świdośliwy olcholistnej mają przyjemny lekko kwaśny smak, dzięki czemu doskonale sprawdzają się jako dodatek do deserów, dżemów, soków oraz nalewek. Smaczne owoce stanowią także pokarm dla ptaków oraz ssaków a liście i pędy świdośliwy - dla zwierzyny łownej.

Kwiaty świdośliwy olcholistnej
Fot. GlacierNPS, Public domain, Wikimedia Commons

Właściwości zdrowotne owoców świdośliwy wynikają z dużej zawartości witaminy C, witaminy A oraz witamin z grupy B. Owoce są bogate w antyoksydanty, w tym antocyjany i flawonoidy, które działają przeciwzapalnie i chronią przed stresem oksydacyjnym. Zawierają również błonnik, który poprawia pracę układu pokarmowego oraz związki mineralne, takie jak: żelazo, wapń, potas i magnez, które wspierają układ krążenia i pracę mięśni.

• Krzewy podobne do borówki amerykańskiej. Co posadzić zamiast borówek?

Świdośliwa olcholistna - odmiany

Hodowcy uzyskali liczne odmiany świdośliwy olcholistnej, które różnią się siłą wzrostu, pokrojem, terminem kwitnienia i owocowania, plennością oraz smakiem owoców. Każdy zatem znajdzie odmianę odpowiednią do własnych potrzeb. Poniżej prezentujemy odmiany świdośliwy najczęściej polecane do ogrodów:

• Świdośliwa olcholistna 'Altaglow' - silnie rośnie dorastając do wysokości 7 m wysokości i ma duże, białe, słodkie owoce. Jest uprawiana głównie jako roślina dekoracyjna, ze względu na przebarwiające się jesienią liście oraz ozdobne, białe owoce;
• Świdośliwa olcholistna 'Bluff' - dorasta do 5 m wysokości. Dość duże owoce wyrównanej wielkości równomiernie dojrzewają i są dobre na przetwory;
• Świdośliwa olcholistna 'Buffalo' - dorasta do wysokości 4 m, średniej wielkości, smaczne, deserowe owoce nadają się też na przetwory;
• Świdośliwa olcholistna 'Forestburg' - dorastająca do wysokości 4 m jest bardzo plenna i ma duże owoce;

Świdośliwa olcholistna - pokrój krzewu
Fot. Daderot, CC0, Wikimedia Commons

• Świdośliwa olcholistna 'Honeywood' - odmiana osiąga wysokość do 5 m, jest bardzo plenna i regularnie owocuje;
• Świdośliwa olcholistna 'Nelson'- o gęstym pokroju, słabo rośnie osiągając do 1,5 m wysokości. Odmiana plenna, o późnym terminie kwitnienia i dojrzewania owoców;
• Świdośliwa olcholistna 'Northline' - dorasta do wysokości 4 m, bardzo plenna o dużych owocach;
• Świdośliwa olcholistna 'Obelisk' - wielopniowy krzew lub małe drzewko o kolumnowym pokroju, dorasta do 3-5 m wysokości i 1,5 m szerokości. Liście ciemnozielone, jesienią przebarwiają się na żółto. Ze względu na swój pokrój świetnie nadaje się do małych ogrodów i nasadzeń w formie szpalerów;
• Świdośliwa olcholistna 'Parkhill' - słabo rosnący krzew osiągający do 1,5 m wysokości;
• Świdośliwa olcholistna 'Pembina' - osiąga do 5 m wysokości, owoce średniej wielkości podatne na pękanie przy nadmiarze wilgoci;
• Świdośliwa olcholistna 'Regent' - dorasta do 2 m, regularnie owocuje i ma atrakcyjne ulistnienie;
• Świdośliwa olcholistna 'Smoky' - osiąga do 4,5 m wysokości, bardzo plenna o smacznych owocach;
• Świdośliwa olcholistna 'Success' - dorasta do wysokości 2 m, owoce średnio duże, długo utrzymują się na krzewie. Ciemnozielone liście jesienią przebarwiają się na czerwono;
• Świdośliwa olcholistna 'Thiessen' - silnie rośnie dorastając do wysokoś­ci 5 m. Odmiana plenna, wcześniej kwitnąca i dojrzewająca.

Świdośliwa olcholistna - owoce
Fot. GlacierNPS, Public domain, Wikimedia Commons

Świdośliwa olcholistna - uprawa

Świdośliwa olcholistna ma stosunkowo małe wymagania. Jest bardzo tolerancyjna wobec pH i struktury gleby, choć najlepiej sobie radzi na żyznych, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych.

Uprawa świdośliwy olcholistnej udaje się w półcieniu a nawet w cieniu. Roślina ta jest całkowicie mrozoodporna, wytrzymuje spadki temperatury nawet do -50°C. Jej kwiaty jednak mogą być uszkadzane przez późnowiosenne przymrozki (pod tym względem lepiej poradzi sobie świdośliwa kanadyjska, której kwiaty znoszą przymrozki do -7°C). W czasie suszy rośliny wymagają regularnego podlewania, zwłaszcza młode okazy.

Jak przycinać świdośliwę?

Cięcie pielęgnacyjne świdośliwy olcholistnej ogranicza się do usuwania suchych i chorych pędów oraz ewentualnego formowania korony. Warto pamiętać, że świdośliwa owocuje na pędach ubiegłorocznych i starszych, zatem nieumiejętne cięcie może więc pozbawić nas owoców. Dlatego świdośliwę najlepiej przycinać po owocowaniu. Wycina się najstarsze gałęzie tuż przy gruncie, a także usuwa miotlasto zakończone końcówki pędów, które utrudniają dostęp światła do wnętrza krzewu. Usuwa się też gałązki uschnięte, połamane, krzyżujące się i słabe, wyrastające u podstawy krzewu.

Świdośliwy mogą wytwarzać odrosty korzeniowe, które warto regularnie usuwać.

Świdośliwa olcholistna - Amelanchier alnifolia
Fot. depositphotos

Świdośliwa Lamarcka a olcholistna - różnice, która lepsza

Oba gatunki świdośliwy pochodzą z Ameryki Północnej i są cenione za swoje walory dekoracyjne oraz jadalne owoce. Mimo, że na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, różnią się kilkoma istotnymi cechami, które warto wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniego gatunku do ogrodu:

1. Świdośliwa olcholistna to krzew lub niewielkie drzewo osiągające wysokość od 3 do 5 metrów wysokości, świdośliwa Lamarcka jest wyższa - może dorastać nawet do 7-8 metrów, tworząc bardziej rozłożystą koronę.
2. Liście świdośliwy olcholistnej są eliptyczne, ciemnozielone i jesienią zmieniają barwę na intensywnie żółtą lub czerwoną. U świdośliwy Lamarcka liście są delikatniejsze, o lekko omszonej powierzchni i mają charakterystyczny, miedziany odcień wiosną a jesienią zmieniają kolor na purpurowoczerwony.
3. Wiosną świdośliwa olcholistna obsypuje się białymi kwiatami zebranymi w grona, które przyciągają owady zapylające. Owoce pojawiają się w czerwcu i mają ciemnoniebieski lub purpurowy kolor. Są słodkie, soczyste i pełne wartości odżywczych. U śliwy Lamarcka owoce są nieco mniejsze, prawie czarne, a ich smak jest słodko-kwaśny.
4. Główna różnica między tymi gatunkami polega na ich zastosowaniu i wyglądzie. Świdośliwa olcholistna lepiej sprawdza się jako krzew owocowy - jej jagody są większe, słodsze i bardziej soczyste, dlatego często wykorzystywane są do przetworów i deserów. Z kolei świdośliwa Lamarcka jest częściej wykorzystywana jako roślina dekoracyjna, zwłaszcza w parkach i większych ogrodach, gdzie jej wysokość i malowniczy wygląd jesienią robią ogromne wrażenie.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Rośliny sadownicze mało znane - ciekawe drzewa i krzewy owocowe
• Jagoda kamczacka - odmiany, uprawa, sadzenie, rozmnażanie
• Aronia czarnoowocowa - uprawa, sadzenie, zbiór owoców

Opracowano na podstawie:
1. A. Bieniek, Owocowy hit - świdośliwa w Działkowiec 9/2017, s. 63-65;
2. A. Mika, Owoce dla amatorów, Krajowa Rada Polskiego Związku Działkowców, Warszawa 1994, s. 33-35;
3. S. Pluta, Świdośliwa w Szkółkarstwo 3/2004, s. 79-81;
4. I. Szot, Świdośliwa w Działkowiec 4/2019, s. 36-37.