Smakołyki z ogrodu na świątecznym stole

Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami, już za chwilę będziemy gorączkowo przygotowywać się do przyrządzania świątecznych potraw i wigilijnej kolacji. Podstawowe dania są wspólne dla każdego świątecznego stołu, chociaż w różnych częściach naszego kraju, przepisy na nie bywają odmienne. Zapach świąt, który poznajemy w dzieciństwie, zwykle pamiętamy przez całe życie i kojarzy się nam z ciepłem rodzinnych spotkań i magiczną atmosferą Bożego Narodzenia. Ale co tworzy te charakterystyczne aromaty?

Tradycyjnym elementem świątecznych dekoracji stołu są orzeczy włoskie
Fot. pixabay

Zapach świeżej choinki jest na ogół jednym z ważnych elementów, jednak główne wonie to oczywiście świąteczne przysmaki. Wszyscy, którzy przygotowują dania wigilijne, nie wyobrażają sobie, by nie było w nich warzyw, owoców i aromatycznych przypraw. To przecież one nadają główny smak i charakter rybom, mięsom, zupom czy kompotom. Część z nich po zbiorach przechowujemy w piwnicach, spiżarniach lub ziemiankach, a niektóre już dawno w słoikach, czekają na półkach kuchennych szafek.

Główną rolę w kuchni świątecznej odgrywa oczywiście kapusta. Zebrana jesienią leży w spiżarni lub ukiszona stoi w słojach i beczkach. Bez niej nie mógłby powstać bigos, kapusta z grochem, uszka do barszczu czy pierogi. Potrawy te są przyrządzone z kapusty kiszonej, ale również surowa jest chętnie podawana jako przystawka w formie rozmaitych sałatek i surówek.

Buraki to kolejne niezbędne warzywo, jeśli planujemy na stole barszcz wigilijny czy sałatkę z buraków, bywają też składnikiem potraw rybnych. Popularna włoszczyzna to nic innego jak marchew, korzeń pietruszki, seler i por, a to z kolei podstawowe składniki wywarów na świąteczne zupy. Są też ważnym składnikiem różnorodnych potrawek, dodatkiem do pieczenia mięs, pasztetów czy ryb. Często przyrządzana u nas tzw. ryba po grecku, opiera się przecież głównie na włoszczyźnie i rybie. Fasola i groch, mimo iż są nieco ciężkostrawne, nie mogą znikać z kuchni w czasie świąt. Bez nich brakło by przecież wspaniałej kapusty z grochem czy fasolki zasmażanej. Szarą eminencją wielu świątecznych potraw jest cebula. Podkreśla i zaostrza smaki dań, głównie tych z grzybów, kapusty czy ryb. Podobną rolę spełnia też czosnek, chociaż jego intensywny zapach, ma nieco mniej amatorów.

Świątecznymi ozdobamy mogą być też suszone owoce
Fot. pixabay

Owoce odgrywają równie niebagatelną rolę co warzywa i choć zwykle kojarzymy je z deserami, nie tylko do nich się nadają. Owocem najbardziej wszechstronnym jest śliwka, w czasie świąt głównie suszona. Jej wspaniały smak odnajdziemy w kompocie z suszu, we wnętrzu pieczonego schabu czy pysznym bigosie. Jest ważnym składnikiem kutii oraz klusek z makiem. Jednak podstawowymi zimowymi owocami są oczywiście jabłka. Dostęp do nich o tej porze roku jest nieograniczony. Wykorzystywane bywają jako susz w kompocie, dodatek do pieczenia drobiu, składnik ciast oraz surówek. Znakomicie komponują się choćby w surówce z kiszoną kapustą. Podobnie użyjemy gruszki, chociaż w węższym zakresie. Głównie wchodzi w skład suszu do kompotu, chociaż dodawana jest też do ciast lub deserów. Jeśli mieliśmy okazję wykonać jesienią konfiturę z żurawiny, teraz będzie ona znakomitym uzupełnieniem dla wszelkich pieczonych mięs. Inny niezastąpiony dodatek ze słoika, to konserwowe lub kiszone ogórki. Mogą występować na stole solo lub jako składnik różnorodnych sałatek.

W tym okresie przypominamy sobie również o orzechach. Najczęściej wykorzystywanymi są orzechy laskowe i włoskie, ale bywają też przepisy, które uwzględniają inne ich rodzaje. Bez nich kutia, kluski z makiem czy keks, straciły by znacznie na smaku.

Świąteczny kosz z jabłkami i orzechami
Fot. pixabay

Większość potraw nie obędzie się też bez ziół. Niektóre mogliśmy sami wyhodować na działce jak np. majeranek ogrodowy lub tymianek pospolity, chętnie dodawane do barszczu czy bigosu. W inne musimy się zaopatrzyć w sklepie. Goździki i cynamon, którymi przyprawiamy kompoty z owoców oraz różnego rodzaju ciasta, niestety ciężko byłoby uzyskać w naszym klimacie. Możemy się pokusić jedynie o wyhodowanie wawrzynka czyli liścia laurowego w doniczce, ale bez problemu nabędziemy go również w sklepie razem z zielem angielskim. Oba są nieocenionym dodatkiem do bigosu, barszczu a nawet potraw rybnych.

Jeśli zebraliśmy jesienią natkę pietruszki i koperek, mogliśmy je doskonale przechować pocięte w torebkach lub pojemnikach, umieszczonych w zamrażarce. Aż do wiosny będą nam służyć do przyprawiania wszelkich dań i to nie tylko tych świątecznych. Chociaż oczywiście barszcz wigilijny bez natki pietruszki, raczej nie będzie miał pełnego smaku.

Kiedy już wieczerza lub obiad świąteczny dobiegną końca, chętnie sięgamy po coś słodkiego. Desery, ciasta czy inne łakocie na pewno znakomicie będą nam smakowały z kieliszkiem domowej nalewki. Spożywana z umiarem może być nie tylko smakowita, ale też wspomóc trawienie po obfitych posiłkach. Wykonać można ją z wielu dostępnych nam owoców. Większość nalewek, poza walorami smakowymi, ma też cenne właściwości zdrowotne. Jedną z popularniejszych jest nalewka z aronii. Charakterystyczna goryczka owoców zaniknie, po przepieczeniu ich w piekarniku w temp. ok. 180 stopni. Dereniówka czy tarninówka, to kolejne znane nalewki. Pamiętajmy jedynie, że przygotowując je, koniecznie należy unikać metalu. Owoce tych roślin nie lubią z nim kontaktu. Równie znakomicie w tej roli sprawdza się jarzębina, pod warunkiem, że zbierzemy ją po pierwszych przymrozkach. Znika wtedy niepożądana cierpkość jej owoców.

Nie można zapominać też o dzikiej róży. Nalewkę przygotowujemy z owoców, które wcześniej oczyściliśmy z pestek. Niezbyt popularna nalewka z suszonych śliwek, może zaskoczyć smakiem naszych gości. Mniej być może smaczna od poprzedniczek, ale za to znakomita na kłopoty trawienne jest nalewka z orzecha włoskiego. Przepisy na nią, jak na wszystkie pozostałe znajdziemy w wielu książkach kulinarnych, internecie czy też zapiskach naszych babć i dziadków.

Katarzyna Józefowicz

Przeczytaj również:

Ozdoby bożonarodzeniowe
Do popularnych ozdób bożonarodzeniowych należą stroiki, wieńce wieszane na drzwiach czy rozmaite kompozycje florystyczne. Najpiękniej prezentują się ozdoby wykonane z materiałów naturalnych, a ich wybór jest przeogromny. Chcesz samodzielnie wykonać stroik świąteczny ale nie wiesz jak się do tego zabrać? Szukasz nietypowych pomysłów na materiały do świątecznych ozdób? Przeczytaj koniecznie! Więcej...

Poinsecja - Gwiazda Betlejemska
Poinsecja, zwana też gwiazdą betlejemską lub wilczomleczem pięknym, należy do ogromnej rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae), liczącej około 2 tys. gatunków. Kojarząca się z Bożym Narodzeniem poinsecja coraz częściej gości jako świąteczna ozdoba w naszych domach. Co robić aby poinsecja jak najdłużej kwitła? Poznaj zasady uprawy i pielęgnacji w domu. Więcej...

Choinka cięta czy w doniczce
Święta Bożego Narodzenia niebawem, dlatego warto już teraz zastanowić się nad kupnem choinki, która zagości w naszym domu. Jak co roku powraca dylemat jakie drzewko wybrać. Lepsza będzie choinka cięta czy w doniczce? Jakie są wady i zalety jednej i drugiej. Czym się kierować podczas zakupu choinki, aby drzewko zdobiło nasze mieszkanie jak najdłużej? Więcej...