Słonecznik ozdobny - uprawa w ogrodzie, odmiany

Słonecznik ozdobny uprawiany jest w ogrodach ze względu na swoje piękne, zazwyczaj dość duże kwiaty, które można podziwiać przez całe lato. Wśród odmian ozdobnych słonecznika można spotkać wiele ciekawych form, różniących się wielkością, barwami jak i budową kwiatów. Poznaj najciekawsze ozdobne odmiany słoneczników oraz dowiedz się jak wygląda uprawa słoneczników w ogrodzie.

Słonecznik ozdobny

Słonecznik (Helianthus) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae). Nazwa łacińska Helianthus wywodzi się od dwóch słów greckich: helios, oznaczającego słońce, oraz anthos, czyli kwiat. Przyczyną takiego nazewnictwa jest prawdopodobnie to, iż kwiatostany słoneczników przypominają tarczę słońca, oraz fakt, iż kwiatostany kierują się zawsze ku słońcu, naśladując jego bieg. Wśród słoneczników są zarówno rośliny jednoroczne jak i słoneczniki bylinowe, które mogą rosnąć przez wiele lat.

Słonecznik jednoroczny - odmiany

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annus) jest uważany za jeden z najbardziej okazałych kwiatów lata. Dorasta on do 3,5 m wysokości, a jego kwiatostan, zwany koszyczkiem, może mieć nawet ponad 50 cm średnicy, co czyni go największym wśród kwiatów jednorocznych. Środek kwiatostanu wypełniają kwiaty rurkowate, różniące się barwą w zależności od odmiany. Otoczony jest on przez kwiaty języczkowate, zwane popularnie języczkami, najczęściej barwy żółtej. Okres kwitnienia trwa od lipca do października, w zależności od terminu siewu. Na potrzeby ogrodnictwa i bukieciarstwa wyhodowano wiele odmian ozdobnych słonecznika, różniących się siłą wzrostu i barwami. Oto najciekawsze odmiany spotykane w Polsce:

Słonecznik 'Abendsonne' - odmiana tworząca dość liczne pędy boczne, zwieńczone koszyczkami o średnicy 8 do 15 cm, w barwie czerwonobrązowej z żółtymi końcówkami płatków, osiąga wysokość do 2 m,

Słonecznik 'Giganteus' - odmiana tworząca tylko jeden pęd z dużym kwiatostanem barwy żółtej i średnicą koszyczka do 25 cm, może osiągać ponad 2 m wysokości,

Słonecznik 'Goldener Neger' - odmiana silnie się rozgałęziająca z żółtymi kwiatostanami osiągającymi średnicę około 20 cm, wysokość do 3 m,

Słonecznik 'Hohe sonnegold' - tworzy niewiele pędów bocznych, kwiaty pełne, pomarańczowożółte, wysokość do 160 cm,

Słonecznik 'Floristan' - tworzy nierozgałęzione pędy zakończone czerwono-brązowo-żółtymi koszyczkami o srednicy do 15 cm, wyróżnia się ząbkowanymi liściami, wysokość do 120 cm,

Słonecznik 'Prado Red' - odmiana o kwiatach barwy silnie czerwonej,

Słonecznik 'Sonnengold' - kwiaty złotożółte, pełne lub półpełne, wysokość 50 do 60 cm,

Słonecznik 'Sunrich Lemon' - odmiana nie rozgałęziająca się o kwiatostanach barwy brązowej z siarkowożółtymi języczkami i średnicy do 20 cm, wysokość do 150 cm,

Słonecznik 'Sunrich Orange' - pędy nierozgałęzione, sztywne i grube, osiągające długość 80 do 120 cm, kwiatostany z ciemnobrązowym środkiem i pomarańczowożółtymi płatkami,

Słonecznik 'Valentin' - odmiana tworząca wile rozgałęzień zakończonych kwiatostanami osiągającymi do 15 cm średnicy z brązowoczarną tarczą otoczoną cytrynowymi języczkami, wysokość do 150 cm.

Słonecznik ozdobny

Uprawa słoneczników jednorocznych

Zastosowanie słoneczników
W ogrodzie ze słoneczników jednorocznych można tworzyć grupy lub sadzić je pojedynczo. Ponieważ są roślinami miododajnymi, mogą być również siane na pozytek pszczół. Istnieją odmiany przeznaczone głównie na kwiat cięty, jak i odmiany nadające się do uprawy w doniczkach i pojemnikach.

Wymagania glebowe i nawożenie słonecznika
Stanowisko dla słoneczników powinno być silnie nasłonecznione i w miarę możliwości, osłonięte od wiatru. Rośliny te potrzebują dużej ilości składników pokarmowych - wymagają gleby średniowilgotnej, żyznej i dobrze nawiezionej. Należy im zapewnić odpowiednie ilości potasu oraz mikroelementów - boru i molibdenu. Po wytworzeniu 2 par liści rośliny dobrze jest zasilić nawozem wieloskładnikowym z mikroelementami w ilości 30g/m². W czasie wzrostu, do momentu tworzenia koszyczków, można je dodatkowo dokarmiać siarczanem potasu, rozsypując nawóz na grządki i lekko mieszając go z wierzchnią warstwą ziemi.

Wysiew nasion słonecznika
Słoneczniki raczej źle znoszą przesadzanie, dlatego też nasiona słonecznika wysiewamy od razu na miejsce stałe, w drugiej połowie kwietnia (gdy nie ma już obawy wystąpienia przymrozków) lub w maju. Umieszczamy razem po 4-5 nasion, a po wzejściu siewek pozostawiamy tylko jedną, najsilniejszą. Odmiany wysokie powinny rosnąć w rozstawie 50 x 75 cm, niskie zaś 25 x 50 cm. Nasiona umieszczamy na głębokości 2 do 3 cm, dzieki czemu zapobiegniemy wydziobaniu ich przez ptactwo.

Jak przedłużyć kwitnienie słonecznika?
Słoneczniki kwitną od lipca do września. Kwitnienie można opóźnić o około 3 tygodnie poprzez uszczknięcie wierzchołków nad trzecią parą liści, gdy pędy osiągną wysokość 25 do 30 cm.

Choroby i szkodniki słoneczników jednorocznych
Odpowiednio pielęgnowane słoneczniki są rzadko atakowane przez szkodniki i choroby. Liście i stożki wzrostu roślin mogą być objadane przez ślimaki. Wiosną na młodych liściach i wierzchołkach pedów mogą pojawić się również mszyce, które należy zwalczać preparatami mszycobójczymi, takimi jak Decis 2.5 EC czy Pirimor 500 WG. Uprawa słoneczników może być również zaatakowana przez choroby grzybowe, takie jak szara pleśń oraz mączniak prawdziwy. W tym przypadku pomoże stosowanie preparatów grzybobójczych, tzw. fungicydów.

Słoneczniki rosnące na terenie ogródków działkowych w Sopocie. Lato 2005r

Słoneczniki bylinowe - gatunki, odmiany, uprawa

Oprócz słoneczników jednorocznych, w ogrodach można spotkać również słoneczniki bylinowe. Oto niektóre gatunki wieloletnie:

Słonecznik dziesięciopłatkowy (Helianthus decapetalus) - roślina o słabo rozgałęzionych pędach, kwiatostany barwy żółtej o średnicy 8 cm, kwitnie od sierpnia do października, wysokość do 150 cm, uprawiany głównie na kwiat cięty,

Słonecznik szorstki (Helianthus rigidus) - rozgałęzia się średnio silnie, kwiatostany o średnicy około 8 cm, kwitnie od sierpnia do września, wysokość do 180 cm,

Słonecznik miękki (Helianthus mollis) - roslina kutnerowato owłosiona, kwiatostany umieszczone na pojedynczo rosnących pędach, osiągających wysokość do 1 metra, ten gatunek jako jedyny toleruje gleby piaszczyste,

Słonecznik wierzbolistny (Helianthus salicifolius) - u tego gatunku kwiatostany rozwijaają się bardzo późno i są niewielkie, główną jego ozdobą są liczne, gęste, wąskie liście o długości 15 do 40 cm, roślina rośnie szybko, osiąga wysokość do 3 metrów,

Słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus) - roślina o silnych łodygach, rozgałęziających się w górnej części i zwieńczonych kwiatostanami barwy żółtej o średnicy 6 do 8 cm, osiąga wysokość do 2 metrów, posiada bogate w wielocukry bulwy, które mogą być spożywane po upieczeniu bądź stanowić paszę dla zwierząt, bywa też nazywany topinamburem.

Topinambur, słonecznik bulwiasty - uprawa, właściwości, przepisy
Topinambur, inaczej słonecznik bulwiasty, może być traktowany zarówno jako roślina uprawna jak i ozdobna. W naszym klimacie topinambur bardzo dobrze rośnie. Wytwarza pożywne bulwy podziemne, które są nie tylko smaczne ale i zdrowe. Oto jak wygląda uprawa topinamburu w Polsce oraz właściwości, zastosowanie i przepisy na dania z topinamburu. Więcej...

Słonecznik olbrzymi (Helianthus giganteus) - jest to jedna z naajwiększych bylin (wysokość do 3 metrów), kwiatostany w postaci drobnych, licznych koszyczków pojawiają się w sierpniu i utrzymują się aż do pierwszych przymrozków.

Słoneczniki bylinowe można sadzić pojedynczo lub w grupach na trawnikach, w parkach, często również nad brzegami wód. Podobnie jak słoneczniki jednoroczne, wymagają gleby żyznej i średnio wilgotnej. Rozmnażać je można wiosną poprzez sadzonkowanie lub przez podział. Odstępy pomiędzy sadzonymi roślinami powinny wynosić 80 do 100 cm. Wszystkie opisane powyżej słoneczniki bylinowe można pozostawić na zimę w ziemi. Istnieją jednak gatunki mniej odporne na mrozy, takie jak słonecznik czerwonawy, ktorych kłącza należy wykopać jesienią i przechować w piwnicy, bądź w przypadku pozostawienia na zimę w gruncie, rośliny trzeba dobrze okryć.

Słonecznik w doniczce

Słoneczniki można uprawiać również w donicach i pojemnikach, najlepiej stabilnych, które nie przewrócą się pod ciężarem roślin. Słonecznik w doniczce potrzebuje słonecznego, osłoniętego od wiatru stanowiska, regularnego zasilania oraz przepuszczalnego i żyznego podłoża o odczynie pH 6,0-6,5.

Słonecznik w doniczce
Fot. depositphotos

Rozsada słoneczników uprawiana w donicach nie powinna być obficie podlewana, ponieważ może to zahamować ich rozwój. Większe słoneczniki z wykształconą bryłą korzeniową wymagają stale umiarkowanie wilgotnego podłoża i mogą potrzebować nawet codziennego podlewania. Przesuszenie może doprowadzić do powstania uszkodzeń i plam na liściach.

Słoneczniki mają duże potrzeby pokarmowe. Dlatego słonecznik w doniczce warto zasilać nawozem wieloskładnikowym do roślin kwitnących co około 10 dni. Zbyt duże dawki azotu mogą spowodować nadmierny wzrost liści kosztem kwitnienia, dlatego właśnie warto wybrać nawóz dedykowany roślinom kwitnącym (zawiera mniej azotu, a więcej fosforu i potasu). W uprawie doniczkowej słonecznika ważny jest też oczywiście drenaż na dnie donicy i otwór odpływowy.

Do donic najlepiej wybierać odmiany słoneczników o niższym wzroście i mniejszych liściach, takie jak: słonecznik 'Sonnengold', 'Floristan', 'Green Hobbit', 'Big Smile', 'Sunspot', 'Pacino', 'Bambino', ‘Teddy Bear’ czy 'Goldmarie'. Jeśli zdecydujemy się na odmiany wyższe, doniczka powinna być proporcjonalna do wysokości rośliny.

Przeczytaj również:

Rudbekia - odmiany i uprawa
Rudbekia to jedna z bardziej znanych roślin, która co roku cieszy nas swoim wspaniałym wzrostem i kolorem kwiatów. Rudbekie to duże i piękne rośliny, dlatego nie sposób przejść obok nich obojętnie. Nadają się zarówno na rośliny rabatowe jak i do wazonu, są naprawdę szeroko stosowane. Zanim jednak posadzimy rudbekię w ogrodzie warto zapoznać się z jej wymaganiami, a także odmianami rudbekii, których naprawdę jest wiele. Więcej...

Byliny - uprawa w ogrodzie
Pierwszy raz byliny zostały wykorzystane przez ogrodników do ozdabiania ogrodów już w XIX wieku. Były one początkowo traktowane po macoszemu i służyły jedynie do uzupełnienia już istniejących nasadzeń z drzew oraz krzewów. Dopiero XX wiek przyniósł modę na te zwykle niewymagające rośliny o ogromnej różnorodności barw i kształtów kwiatów oraz liści. Zobacz jak wykorzystać byliny w ogrodzie i jak wygląda uprawa bylin. Więcej...

Kwiaty jesienne do ogrodu
Kwiaty jesienne w ogrodzie mogą znacznie poprawić nasz nastrój w chwilach gdy jest coraz mniej słońca, a dni są coraz chłodniejsze. Jeżeli dobrze zaplanujemy rabaty ze wspaniale kwitnącymi kwiatami jesiennymi w ogrodzie, będziemy mogli się jeszcze długo cieszyć ich pięknem. Jesień to nie koniec kwitnienia, a wśród roślin kwitnących jesienią jest naprawdę z czego wybierać. Więcej...

Tekst napisany na podstawie : Kwiaty, nr 2/99, s. 6 do 8, oraz Mój Piękny Ogród, nr 5/99, s. 48 i nr 7/99 s. 32. Fot. freeimages.com oraz archiwum własne.