Przylaszczka pospolita - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) to delikatna, niewielka bylina idealna do cienistych, ogrodowych zakątków. Pięknie kwitnie, świetnie zadarnia i nie potrzebuje specjalnej pielęgnacji. Wystarczy zapewnić jej odpowiednio żyzne podłoże i doskonale poradzi sobie sama. Poznaj ciekawe odmiany przylaszczki pospolitej oraz tajniki uprawy i rozmnażania przylaszczek.

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis
Fot. pixabay

Przylaszczka pospolita - opis wyglÄ…du i zastosowanie

Przylaszczka pospolita to częściowo zimozielona bylina kłączowa z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Powszechnie występuje w lasach liściastych i zaroślach na terenie Europy i Azji. Ze względu na kształt liści i zastosowanie (stosowana była w chorobach wątroby oraz woreczka żółciowego) nazywana była zielem wątrobowym lub wątrobnicą.

Przylaszczka dorasta do 20 cm wysokości. Rozeta ciemnozielonych, długoogonkowych liści z bordowym spodem wyrasta ze spichrzowego kłącza. Większość liści pojawia się już po zakwitnięciu rośliny, pod koniec kwietnia. W marcu spod ziemi wyłaniają się delikatne kwiaty, białe oraz w intensywnych odcieniach niebieskiego i różowego. Zamykają się podczas deszczowej pogody. Kwiaty przylaszczki rozwijają się stopniowo, więc roślina pozostaje dekoracyjna przez ok. 3 tygodnie.

Przylaszczka pięknie wygląda w ogrodach naturalistycznych, leśnych, pod drzewami i krzewami. Doskonale komponuje się z roślinami o podobnych wymaganiach, takimi jak: miłek wiosenny, fiołek wonny, dąbrówka rozłogowa, ciemiernik pospolity, funkia, kokoryczka czy serduszka. Przylaszczki to świetne rośliny okrywowe do zadarniania powierzchni pod drzewami i krzewami.

Przylaszczka pospolita - odmiany

W Polsce, poza przylaszczką pospolitą powszechnie hoduje się także przylaszczkę siedmiogrodzką o powcinanych liściach oraz odmiany japońskie o dużych kwiatach, często półpełnych i niesamowicie wybarwionych. Najlepiej w uprawie sprawdza się jednak przylaszczka pospolita, idealnie przystosowana do warunków klimatycznych w naszym kraju.

Z najciekawszych odmian przylaszczki pospolitej można wymienić te o kwiatach:

• biaÅ‚ych: Alba, Schneeballschlacht, Stockholm, Alba Plena typ Borgholm, Alba Plena typ Göteburg, Schneeflocke,
• niebieskich: Ballardi, Blue From,
• różowych: Rosea, Rosea Plena, Rubra Plena, Pink Fores, Red Forest.

Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis
Fot. pixabay

Przylaszczka pospolita - uprawa

Podobnie jak inne gatunki występujące w liściastych lasach, przylaszczka potrzebuje do prawidłowego rozwoju półcienistego lub cienistego stanowiska o glebie żyznej, gliniastej, wilgotnej i zasobnej w próchnicę o odczynie obojętnym do zasadowego (pH 6,5-7,4).

Bardzo ważne w uprawie przylaszczek jest nawożenie oraz prawidłowa struktura gleby, poprawiająca warunki wodne. Szczególnie istotne jest regularne stosowanie nawozów organicznych np. w postaci kompostu. Dodatkowo, aby zapewnić obfite kwitnienie warto jesienią zasilić rośliny nawozem jesiennym potasowo-fosforowym.

Przylaszczka jest odporna na szkodniki i choroby oraz całkowicie mrozoodporna w polskich warunkach (strefa mrozoodporności roślin 5).

Sadzenie i rozmnażanie przylaszczki przez podziaÅ‚ wykonujemy wiosnÄ…, w czasie, gdy kwitnie, tak, aby zdążyÅ‚a siÄ™ zregenerować przed nadejÅ›ciem zimy. JeÅ›li to możliwe, starajmy siÄ™ unikać przesadzania roÅ›lin, gdyż źle to znoszÄ…. Jeżeli chcemy szybko doczekać siÄ™ kwiatowego dywanu, najlepiej sadzić przylaszczki dość gÄ™sto, w rozstawie ok 15-20 roÅ›lin na m².

Uwaga!
Wszelkie prace przy przylaszczkach warto wykonywać w rękawicach, gdyż we wszystkich organach przylaszczki zawarty jest silnie trujący glikozyd - ranunkulina. Pod wpływem kontaktu z rozgniecioną rośliną następuje silne podrażnienie skóry, często obrzęk i bolesne pęcherze.

Piekący, nieprzyjemny smak raczej nie zachęca do spożycia przylaszczki, ale warto wiedzieć, że kontakt z ranunkuliną powoduje stan zapalny błon śluzowych układu pokarmowego, niewydolność serca, płuc i nerek. Co ciekawe, te dla nas trujące rośliny ogrodowe, stanowią doskonały pokarm dla leśnych zwierząt.

Przylaszczka pospolita - rozmnażanie

Rozmnażanie przylaszczki przez podział kęp - to najskuteczniejsza i najprostsza metoda rozmnażania przylaszczki. Pod koniec zimy lub wczesną wiosną, jeszcze w okresie kwitnienia, delikatnie dzielimy kępę na kilka części, tak by nie uszkodzić systemu korzeniowego. Nowe sadzonki od razu umieszczamy na miejscu stałym. Pamiętaj by nie usuwać liści!

Rozmnażanie przylaszczki przez wysiew nasion - zaleca się wysiewać nasiona zaraz po zbiorze, do gleby wilgotnej, w zacisznym miejscu. W przypadku przechowywania, nasiona przylaszczki wymagają przechłodzenia, czyli stratyfikacji. Należy je przetrzymywać w temperaturze 0–5°C. (np. w lodówce) przez około 3 tygodnie.

Nasiona przylaszczki pospolitej wysiewamy do skrzynek wypełnionych przepuszczalnym podłożem (torf + piasek). Mogą nie wykiełkować w danym roku. Skrzynki zostawiamy przez zimę zadołowane w gruncie lub umieszczone w zimnej szklarni czy pod oknem inspektowym. Nasiona kiełkują długo, bo od 1 do 12 miesięcy. Siewki pozostawiamy w pojemniku przez rok. Na miejsce stałe wysadzamy po wyraźnym rozpoczęciu wzrostu.

W rozsiewaniu przylaszczek skuteczne są także mrówki. Nasiona wytwarzają, bowiem tłuszcz będący przysmakiem mrówek, tzw. ciało mrówcze. Mrówki zbierając nasiona i przenosząc je do mrowisk przyczyniają się do rozsiewania przylaszczki.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Marcinkowski J., Byliny ogrodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa, 2002 s. 244;
2. Grabowska B., Kubala T., Encyklopedia bylin, Zysk i S-ka, Poznań 2011 s. 448;
3. Przylaszczki w Mój Piękny Ogród 3/2020, s. 12-14;
4. Katalog Bylin - Kwiaty Trawy I Paprocie, praca zbiorowa pod red. Joanny Filipczak, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2018, s. 97.

Przeczytaj również:

Rośliny do cienia. Co posadzić w cienistym miejscu w ogrodzie?
Miejsca cieniste w ogrodzie często wydają się problemem. Co posadzić, gdy dociera tu tak mało słońca? Czy znajdziemy ładne rośliny do cienia? Otóż okazuje się, że przy odrobinie trudu można w cienistych zakątkach działki stworzyć prawdziwe leśne zakątki, tętniące życiem. Oto najlepsze rośliny ogrodowe do cienia! Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie niskie
Kwiaty ogrodowe wieloletnie stanowią w ogrodzie przysłowiową "kropkę nad i", bowiem dopełniają kompozycje na rabatach. Wśród ogromnej ilości ciekawych gatunków można znaleźć rośliny, które są niskie i świetnie będą prezentować się na brzegu rabaty lub na skalniaku. Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące sprawią, że rabata kwiatowa będzie wypełniona barwnymi kwiatostanami niemal przez cały sezon od wiosny do jesieni. Oto nasze zestawienie - 20 najlepszych wieloletnich kwiatów ogrodowych o długim terminie kwitnienia. Więcej...