Uprawa warzyw pod osłonami
(folie i tunele foliowe)

Uprawa warzyw pod osłonami, takimi jak folie, tunele foliowe i szklarnie, pozwala przyspieszać termin zbiorów, a także uzyskiwać obfitszy i lepszy jakościowo plon. Warzywa pod osłonami są chronione przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi, przez co stają się bardziej niezawodne w uprawie. Jednak aby taka uprawa się udała, warto bliżej zapoznać się z zasadami uprawy warzyw pod osłonami.

Uprawa warzyw pod osłonami z folii

Rodzaje osłon i ich zalety

Folia perforowana, włóknina, tunele i szklarnie nie ogrzewane stanowią dla uprawianych warzyw osłonę przed chłodem, zimnymi i wysuszającymi wiatrami, gradem i silnymi opadami deszczu, a także szkodami wyrządzanymi przez ptaki. Wpływ tunelu na temperaturę gleby i powietrza jest podobny do osłon płaskich (okrycia folią lub włókniną), ale w szklarni czy tunelu foliowym łatwiej będzie nam regulować temperaturę powietrza, dzięki możliwości wietrzenia. Dlatego też tunele foliowe i szklarnie, w przeciwieństwie do płaskiego okrycia z folii, nadają się do osłaniania roślin przez znacznie dłuższy okres, a nawet przez cały sezon wegetacyjny.

Szklarnie, tunele i inspekty ogrodowe
Szklarnie, tunele lub inspekty przydadzą się w niemal każdym ogrodzie. Pozwalają chronić nasze rośliny przed przymrozkami, wiatrami, deszczem i gradem, co wydłuża możliwy okres uprawy od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Pod osłonami szybciej nagrzewa się gleba i powietrze. Dzięki temu, bez konieczności dodatkowego ogrzewania, możemy uprawiać rośliny ciepłolubne, czy też przyspieszyć kiełkowanie nasion i wzrost roślin. Więcej...

Jakie warzywa siać pod osłony?

Taka możliwość wydłużenia czasu zastosowania osłon jest szczególnie przydatna w uprawie warzyw ciepłolubnych, takich jak pomidory i papryka. Uprawa pomidorów w tunelu foliowym lub w szklarni pozwala przyspieszyć zbiory o 10 do nawet 25 dni. Podobne efekty uzyskamy w uprawie papryki, oberżyny (czyli bakłażana) i ogórka. Dla wielu innych warzyw, takich jak kalafior, sałata, marchew, rzodkiewka, zbiory możemy przyspieszyć o kilka do kilkunastu dni.

Aby jednak uprawa warzyw pod osłonami miała szansę powodzenia, musimy pamiętać aby osłony były szczelne, dobrze przepuszczały światło, a gleba była dobrej jakości, właściwie nawieziona i wolna od patogenów, które pod osłonami szczególnie łatwo się rozprzestrzeniają.

Uprawa warzyw pod folią lub agrowłókniną

Folia czy agrowłóknina - co wybrać?
Do płaskiego okrywania roślin możemy użyć folii perforowanej lub włókniny polipropylenowej, zwanej agrowłókniną. Bezpośrednie przykrycie agrowłókniną jest metodą nieco bezpieczniejszą i pozwala na dłuższe przetrzymywanie osłony na roślinach. Jednakże w uprawie niektórych warzyw większe przyspieszenie terminu zbiorów i większy plon daje uprawa pod folią perforowaną.

Uprawa warzyw pod osłonami
Fot. mikolaja, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Uprawa warzyw pod folią
Folia o mniejszej ilości otworów (typ A, 100 otworów na 1 m²) może być wykorzystana do przykrycia warzyw bardzo wcześnie sianych lub sadzonych - rzodkiewki, kapusty, kalafiora, sałaty. Do przykrycia warzyw ciepłolubnych lepsza będzie folia gęściej perforowana (5000 otworów na 1 m²). W przypadku planowanego osłaniania dłuższego niż 3 tygodnie, folia powinna posiadać od 800 do 1000 otworów na 1 m². Dodatkowe otwory możemy wykonać samodzielnie, używając wiertarki elektrycznej (400 do 800 obrotów na minutę).

Do uprawy pod folią przygotowujemy się już pod koniec lutego. Jeżeli posiadamy folię z lat ubiegłych, konieczne jest sprawdzenie w jakim jest ona stanie. Folia wykazująca objawy starzenia, rozpadająca się w wielu miejscach nie będzie już nadawała się do użytku. Niewielkie uszkodzenia mechaniczne i rozdarcia, możemy natomiast w łatwy sposób usunąć zaklejając taśmą klejącą (najlepiej jednocześnie od wewnątrz i od zewnątrz).

Z uwagi na dość silny rozwój chwastów pod folią, do uprawy przeznaczmy najmniej zachwaszczone miejsca na działce czy w ogrodzie. Najlepsze jest stanowisko na płaskim terenie, dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru. Warto unikać uprawy pod folią w tym samym miejscu przez wiele lat. Przy takim postępowaniu w glebie wzrasta ilość patogenów, co z kolei niekorzystnie wpłynie na uprawę i pogorszy plony. Sytuację w takim wypadku poprawi odpowiednie nawożenie, a także wapnowanie gleby, jeżeli jest ona zbyt kwaśna.

Najlepsze warunki stwarzamy warzywom pod folią perforowaną w okresie wczesno-wiosennym. Średnia temp. pod okryciem foliowym na przełomie marca i kwietnia jest zbliżona do temp. w tunelu niskim i o około 8°C wyższa niż na zewnątrz. Nieco cieplejsza jest również gleba. W okresie późniejszym (druga połowa maja) istnieje już duże ryzyko przegrzania roślin.

Rozkładając folię, pamiętajmy, aby pomiędzy sąsiadującymi pasami folii pozostawić przynajmniej po 50 cm odkrytej gleby, aby wnikała do niej woda opadowa. Brzegi folii (około 15 cm) przykrywamy ziemią lub przytwierdzamy kamieniami (dobre są także woreczki z ziemią). Folia zbyt luźno spoczywająca może uszkadzać rośliny, ocierając się o nie podczas silniejszego wiatru, a nawet może zostać zerwana. Dlatego folię należy naciągnąć, pozostawiając sobie rezerwę, którą uwalniamy wraz ze wzrostem roślin.

Okrywanie warzyw agrowłókniną
Warunki uprawy pod coraz częściej stosowaną agrowłókniną są podobne. Do płaskiego okrywania roślin w celu przyspieszenia plonowania, najlepiej nadaje się lekka agrowłóknina biała o masie 17 g/m². Osłanianie roślin wiosną przy wykorzystaniu agrowłókniny jest zalecane w uprawie warzyw kapustnych, rzodkiewki, ogórka, wczesnych odmian marchwi, sałaty głowiastej, papryki, selera, a także truskawki. Włókninę rozkładamy bezpośrednio na zagony po wysiewie nasion lub na wysadzone rośliny. Podobnie jak w przypadku folii, brzegi włókniny przysypujemy ziemią lub dociskamy woreczkami wypełnionymi piaskiem.

Uprawa warzyw w tunelach foliowych

Zalety tuneli foliowych
Nieco bardziej skomplikowaną metodą uprawy, jest wykorzystanie tuneli. Zbudowanie tunelu jest bardziej pracochłonne niż okrycie roślin folią czy włókniną, niesie jednak za sobą liczne zalety. Przede wszystkim tunel możemy wietrzyć, przez co bezpieczeństwo jego zastosowania jest większe i wydłuża się okres w jakim można go stosować. To z kolei powoduje, że możemy przyspieszać plonowanie nie tylko wczesną wiosną, ale również później, gdy na zastosowanie okrycia plaskiego z folii, było by już zbyt ciepło. Dzięki szybszemu wzrostowi roślin w tunelu z tej samej powierzchni możliwe jest zebranie dwóch, a nawet trzech plonów.

Znaczący wpływ na powodzenie uprawy w tunelu ma wybór odpowiedniego miejsca pod uprawę. Powinno być to stanowisko nasłonecznione (unikajmy cienia rzucanego przez budynki, płoty i inne konstrukcje, a także drzewa i inne rośliny). Sam tunel powinien być usytuowany osią w kierunku najczęściej wiejących wiatrów, dzięki czemu skuteczniejsze będzie jego wietrzenie.

Rodzaje tuneli foliowych
Tunele, jakie spotyka się w ogrodach działkowych można podzielić na dwie podstawowe grupy:

• tunele niskie, których wysokość nie przekracza 150 cm i ze względu na niewielkie rozmiary niemożliwe jest wykonanie prac pielęgnacyjnych przy roślinach znajdujących się pod przykryciem, dlatego też prace te wykonuje się przed siewem nasion lub sadzeniem rozsady, oraz po zdjęciu folii okrywającej konstrukcję tunelu,
• tunele wysokie, których wysokość przekracza 150 cm, dzięki czemu możliwa jest w miarę swobodna praca ludzi wewnątrz tunelu, czasem wewnątrz takiego tunelu instaluje się dodatkowe ogrzewanie.

Tunel wysoki, choć ma wiele zalet, jest znacznie trudniejszy do samodzielnego wybudowania, warto więc rozważyć ewentualność zakupu gotowej konstrukcji tunelu. Koszt takiej inwestycji jest uzależniony od wielkości tunelu i zastosowanych w konstrukcji materiałów (co w praktyce wpływa min. na trwałość konstrukcji). Ceny najprostszych konstrukcji przeznaczonych do upraw amatorskich wahają się w granicach od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych.

Ponieważ jednak poszukujemy najtańszych i najprostszych rozwiązań, proponujemy (szczególnie początkującym ogrodnikom) samodzielne wykonanie konstrukcji tunelu foliowego do ogrodu lub na działkę.

Przeczytaj również:

Jak zbudować tunel foliowy - konstrukcja krok po kroku!
Tunele foliowe są często wykorzystywane w ogrodach działkowych. Niewielki tunel foliowy do uprawy warzyw czy rozsady kwiatów możemy zbudować samodzielnie. Prosta konstrukcja tunelu foliowego, wykonana samodzielnie, pozwoli niewielkim kosztem wydłużyć sezon uprawy warzyw i osiągnąć dobre rezultaty w uprawie warzyw ciepłolubnych. Zobacz jak zbudować tunel foliowy na działce krok po kroku. Oto nasz szybki i tani sposób! Więcej...

Jaki tunel ogrodowy foliowy kupić na działkę?
Tunel foliowy wydłuża sezon uprawy warzyw od przedwiośnia do późnej jesieni. Daje doskonałe efekty w uprawie warzyw ciepłolubnych, takich jak pomidory. Wybór odpowiedniego tunelu na działkę to jednak ważna decyzja, gdyż jest to wydatek najczęściej kilkuset złotych, a tunel będzie nam służył przez wiele lat. Jak się jednak okazuje, jest kilka prostych zasad, którymi warto się kierować. Dzięki nim wybór tunelu na działkę okaże się zaskakująco łatwy! Więcej...

Jak zaplanować ogród warzywny
Prawidłowe zaplanowanie ogrodu warzywnego ma wpływ na jakość i wielkość plonów oraz możliwości pielęgnacji takiego warzywnika. Każdy ogród warzywny musi być dokładnie zaplanowany pod względem stanowiska, mikroklimatu panującego w danym regionie, ilości i wielkości zagonów czy oddalenia od ulicy. Zobacz jak zaplanować ogród warzywny aby warzywa rosły smaczne i zdrowe, a ich uprawa nie sprawiała problemów. Więcej...

Opracowano na podstawie: K Grudzień, ABC uprawy pod osłonami, Działkowiec, nr 2/98, s. 43; P. Siwek, Wcześniejsze plony spod folii, Działkowiec, nr 4/96, s.9; G. Bykowski, Folie i włókniny, Działkowiec, nr 1/2004, s. 60; A. Zaniewicz-Bajkowska, Tunele foliowe dla działkowców, Dzialkowiec, nr 2/98, s. 42; P. Siwek, Jak zbudować tunel na działce, Działkowiec, nr 12/2003, s. 54-55.