Petunia ogrodowa - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby
Petunia to rodzaj roślin z rodziny psiankowatych (Solanaceae), do którego należy około 40 gatunków, pochodzących głównie z ciepłych regionów Ameryki Południowej. W środowisku naturalnym występują na kamienistych zboczach, pampasach i terenach zdegradowanych. Jako roślina ozdobna uprawiana jest petunia ogrodowa (Petunia x hybrida), będąca mieszańcem dwóch gatunków petunii: Petunia axillaris i Petunia violacea. Kolorowe, trąbkowate kwiaty petunii, które można podziwiać od wiosny aż do jesieni, stanowią doskonałą ozdobę ogrodowych rabat, kwietników i skrzynek na balkonach i tarasach.
Petunia ogrodowa posiada piękne, dzwonkowate kwiaty, różniące się barwą w zależności od odmiany
Nazwa rodzajowa petunia pochodzi od słowa petun, które w języku południowoamerykańskich Indian oznacza tytoń. Gatunki petunii są rzeczywiście z nim spokrewnione i, co ciekawe, wykazują podobne działanie narkotyczne. Polska nazwa to zawieratka, jest jednak dość rzadko stosowana.
Jak wygląda petunia
Petunie w naszym klimacie są uprawiane jako rośliny jednoroczne. Są to rośliny pachnące, o pędach wznoszących się, pokładających się lub zwisających. Liście są podłużne lub owalne, jajowate, barwy zielonej. Zarówno liście i pędy są lepko owłosione. W zależności od odmiany rośliny różnią się wielkością i barwą kwiatów. Kwiaty są kielichowate, szeroko rozwarte, najczęściej występujące w odcieniach bieli, różu, czerwieni, purpury i fioletu, zdarzają się też dwubarwne.
Szczególną popularnością cieszą się odmiany petunii o długich, zwisających pędach, określane jako surfinia. Odmiany surfinii są doskonałe do sadzenia w skrzynkach i doniczkach wiszących, w których bez wątpienia prezentują się najlepiej.
Petunia ogrodowa - Petunia x hybrida
Fot. pixabay.com
Petunia - podział na grupy, odmiany petunii
Z racji na ogromną różnorodność odmian petunii otrzymanych przez hodowców, petunie ogrodowe pod względem długości pędów podzielono na 3 grupy:
- Petunia x hybrida pendula - rośliny o pędach długości powyżej 80 cm
- Petunia x hybrida media - rośliny o pędach o długości od 40-80 cm
- Petunia x hybrida nana - rośliny o krótkich pędach, poniżej 40 cm
Te pięknie kwitnące rośliny podzielono też pod względem budowy kwiatów. Wg tego podziału można wyróżnić grupy:
- Multiflora - to najczęściej uprawiane odmiany, dobrze się krzewiące, z bardzo licznymi kwiatami, średnicy ok 5 cm, zazwyczaj odpornymi na warunki pogodowe (w tym ulewne deszcze)
- Grandiflora - o mniej licznych ale za to większych kwiatach, osiągających średnicę do 10 cm, niestety wrażliwych na uszkodzenia wywołane przez podmuchy wiatru i deszcze,
- Milliflora - grupa o najmniejszych kwiatach, których średnica nie przekracza 3 cm.
Ten podział jest rozwijany i ewoluuje, a hodowcy sięgają po coraz to nowe nazwy grup petunii, i tak spotkamy się też z określeniami Fimbriata, Superbissima czy Compacta, a w grupach rośliny są jeszcze dzielone na serie. Jak się w tym wszystkim połapać? Otóż przykładowo petunia Grandiflora nana 'Ognik' oznacza roślinę o dużych kwiatach (grandiflora) i krótkich pędach (nana), o nazwie odmianowej 'Ognik'.
Bujnie krzewiące się petunie doskonale prezentują się w donicach i skrzynkach na balkonach i tarasach
Uprawa petunii ogrodowej
Uprawa petunii ogrodowej najczęściej rozpoczyna się od zakupu kwitnącej rozsady, którą można wysadzać na miejsce stałe od drugiej połowy maja (gdy minie ryzyko późnowiosennych przymrozków). Rośliny sadzimy w miejscach słonecznych do dobrze przygotowanej, żyznej, próchniczej i przepuszczalnej gleby o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,5).
Jak gęsto sadzić petunie
Sadząc petunie, należy pamiętać aby zapewnić roślinom odpowiednio dużo miejsca do dalszego wzrostu. W zależności od wielkości sadzonych roślin, petunie sadzimy w odległościach co 20-40 cm. Do podłużnej skrzynki balkonowej o długości 50 lub 60 cm możemy posadzić 2 petunie, rozmieszczając je w równych odległościach. Do skrzynki o długości 80 cm zmieszczą się 3 rośliny.
Petunia ogrodowa - Petunia x hybrida
Fot. pixabay.com
Jak podlewać petunie
Te bujnie kwitnące i mocno krzewiące się rośliny mają duże wymagania wodne i pokarmowe. Trzeba je regularnie i obficie podlewać, pamiętając jednak że nadmiar wilgoci musi być odprowadzany z doniczki (wymagany drenaż na dnie i odpowiednio przepuszczalna gleba). W słoneczne, upalne dni, petunie w balkonowych skrzynkach trzeba podlewać nawet dwa razy dziennie.
Jak nawozić petunie
Kiedy rośliny dobrze się zakorzenią na nowym miejscu można rozpocząć nawożenie, podając co 7 - 10 dni płynny nawóz wieloskładnikowy. Pamiętajmy, że petunie nie znoszą przenawożenia azotem, a przeznaczony dla nich nawóz powinien być bogaty w potas. Na szczęście na rynku jest duży wybór nawozów przeznaczonych specjalnie dla petunii.
Jak przycinać petunie
Aby zachować ładny pokrój i przedłużyć kwitnienie petunii, należy regularnie usuwać przekwitłe kwiaty i przycinać zbyt wybujałe pędy. Końcówki pędów najlepiej uszczykiwać. Aby zrobić to prawidłowo łapiemy paznokciami palca wskazującego i kciuka sam czubek pędu wraz z drobnymi listkami, a następnie odłamujemy ten kawałek.
Rozmnażanie petunii ogrodowej
Petunie kaskadowe, o długich, zwisających pędach są rozmnażane wyłącznie przez sadzonki. W warunkach amatorskich jest to bardzo trudne i wiąże się z dużym ryzykiem porażenia przez wirusy. Dlatego w takich przypadkach lepiej wiosną kupić rozsadę pochodzącą od zaufanego hodowcy, uprawiającego petunie profesjonalnie.
Uprawa petunii z nasion
W amatorskich warunkach możliwa jest natomiast uprawa petunii z nasion. Nasiona petunii ogrodowej wysiewa się w zimie, zazwyczaj w lutym. Jeżeli nie dysponujemy ciepłą szklarnią, wystarczy ciepły i jasny parapet okienny, najlepiej przy oknie od strony południowej. Nasiona wysiewa się do skrzynek, wypełnionych ziemią do wysiewu nasion. Ze względu na dużą wrażliwość siewek na choroby grzybowe, powodujące m. in. zgorzel siewek, nasiona wysiewa się wyłącznie do podłoża wysterylizowanego.
Nasion petunii się nie przykrywa ziemią, a po rozsianiu należy je jedynie lekko przycisnąć do podłoża. Skrzynek z tak wysianymi nasionami petunii nie przykrywamy szkłem ani folią, pozwalając aby były "wietrzone". Trzeba jednocześnie dbać o odpowiednią wilgotność podłoża, gleba nie może przeschnąć. Temperatura właściwa dla wschodów petunii to około 20°C.
Gdy siewki mają po 2-3 liście należy je przepikować do małych doniczek. Nawozi się co 10 dni rozcieńczonymi nawozem wieloskładnikowym, a przed wysadzeniem na zewnątrz rozsadę trzeba hartować.
Odmiany petunii o zwisających pędach można z powodzeniem sadzić w doniczkach wiszących
Choroby i szkodniki petunii
Petunia ogrodowa bywa często porażana przez choroby i szkodniki, jednak większość problemów w uprawie petunii wynika z niewłaściwej pielęgnacji roślin. W efekcie błędów pielęgnacyjnych bardzo szybko obserwujemy, że petunia więdnie i usycha.
Oto 3 najczęściej spotykane problemy w uprawie petunii:
- Choroby petunii najczęściej wynikają z nadmiernej wilgotności podłoża, przenawożenia lub za małej ilości słońca. W takich warunkach często spotykany jest bujny wzrost liści kosztem mniejszego kwitnienia, zaś w skrajnych przypadkach w ogóle petunia nie kwitnie.
- Na glebach o zbyt wysokim odczynie pH rośliny często nie są w stanie pobierać żelaza, w wyniku czego petuniom bledną liście (tzw. chloroza liści).
- Kwiaty petunii mogą być uszkadzane przez wiatr i deszcze, dlatego petunie najlepiej uprawiać w miejscach osłoniętych czy zadaszonych tarasach i balkonach. Jeżeli nie dysponujemy bezpiecznym miejscem do uprawy zrezygnujmy z odmian o długich pędach i dużych kwiatach. Te mniejsze, o drobniejszych kwiatach są zazwyczaj mniej wrażliwe. Lepiej niekorzystne warunki atmosferyczne znoszą odmiany heterozyjne oznaczone symbolem F1.
Choroby grzybowe petunii
Petunie ogrodowe uprawiane w zbyt zwięzłej, nieprzepuszczalnej glebie, stojące w wilgoci, są łatwo atakowane przez choroby grzybowe i szybko ulegają całkowitemu zniszczeniu. Przy zauważeniu pierwszych objawów, należy wycinać porażone części roślin. Choroby grzybowe najczęściej atakujące petunie to mączniak prawdziwy i szara pleśń.
Mączniak na petuniach
Mączniak prawdziwy to choroba grzybowa atakująca głównie młode liście petunii. Na porażonych liściach widoczne są plamy pokryte białym, mączystym nalotem. W późniejszym czasie liście zaczynają się zwijać , zasychać i zamierać. Rozwojowi mączniaka na petuniach sprzyjają duże różnice temperatur i wysoka wilgotność powietrza, szczególnie na przełomie wiosny i lata. Po zauważeniu pierwszych objawów tej choroby petunii należy jak najszybciej usunąć porażone liście lub całe pędy, a rośliny opryskać preparatem grzybobójczym Fungimat AL.
Szara pleśń na petuniach
Szara pleśń na petuniach objawia się brunatnymi plamami, które pojawiają się na liściach, pędach lub kwiatach i z czasem pokrywają się szarym, pylącym nalotem. Porażona roślina przestaje rosnąć i zaczyna zamierać. Rozwojowi tej choroby petunii sprzyja zbyt obfite podlewanie, zraszanie wodą liści oraz deszczowe i ciepłe lato.
Po zauważeniu objawów szarej pleśni na petuniach należy jak najszybciej wyciąć fragmenty roślin z widocznymi objawami choroby, a następnie opryskać całe rośliny preparatem grzybobójczym. Jeśli porażenie roślin nie było zbyt silne, warto poprzestać na opryskach naturalnych, bezpiecznych do użycia w domu i na balkonie, takich jak: Biosept Active Spray, Bioczos płynny wyciąg z czosnku czy Skrzypal Spray. Wymienione preparaty są gotowe do użycia, sprzedawane w pojemnikach z opryskiwaczem.
Pamiętajmy też aby unikać nadmiernego podlewania petunii, moczenia ich liści i zadbać o właściwe odstępy między roślinami, co zmniejszy ryzyko rozprzestrzeniania się choroby z rośliny na roślinę.
Choroby wirusowe petunii
Petunie bywają też atakowane przez kilka wirusów, m. in. wirus mozaiki ogórka, wirus mozaiki tytoniu i wirusy ziemniaka. Wirusy często przenoszą się podczas rozmnażania z sadzonek, dlatego rośliny tak rozmnażane należy kupować wyłącznie u zaufanych hodowców. Rzadziej porażane wirusami są petunie otrzymane z siewu nasion.
Mszyce na petuniach
Ze szkodników na petuniach najczęściej pojawiają się mszyce, dlatego uprawiane rośliny trzeba cały czas obserwować, czy nie ma na nich tych szkodników. Jeżeli się pojawią, konieczny będzie oprysk preparatem mszycobójczym. W przypadku petunii posadzonych w ogrodzie konieczne może być też zwalczanie ślimaków.
Przeczytaj również:
Begonia stale kwitnąca (Begonia semperflorens)
Begonie to jedne z najczęściej uprawianych roślin ogrodowych. Cenione są za asymetryczne liście i soczyste barwy kwiatów. Do tego rodzaju zalicza się ponad tysiąc gatunków, pochodzących z obszarów tropikalnych i subtropikalnych, które podzielono na 5 grup. W ogrodach najpopularniejsza jest begonia stale kwitnąca, begonia bulwiasta i begonia zwisająca. W bardzo wczesnym terminie, od stycznia, można wysiewać nasiona begonii stale kwitnącej. Więcej...
Żeniszek meksykański, Ageratum houstonianum - uprawa z nasion
Żeniszek meksykański to niewysoka roślina, pochodząca z Meksyku i Ameryki Południowej, u nas uprawiana jako jednoroczna z siewu nasion w terminie zimowym. Żeniszki charakteryzują się ładnym, krzaczastym pokrojem. Największą ozdobą tych roślin są jednak kwiaty zebrane na szczytach pędów w luźne wiechy lub baldachogrona, barwy niebieskiej, purpurowej, fioletowej lub białej. Więcej...
Rozsada i sadzonki na parapecie
Rozsada i sadzonki na parapecie to dobry sposób na samodzielne pozyskanie wartościowych roślin do uprawy w ogrodzie lub na balkonie, nawet jeśli nie mamy szklarni, tuneli czy inspektów w ogrodzie. W ten sposób można wysiewać nasiona kwiatów, warzyw i ziół, a także przygotować sadzonki roślin balkonowych. Oto podstawowe zasady w jakim terminie i w jaki sposób przygotować rozsadę i sadzonki na parapecie okiennym. Więcej...
Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 466-467; Zwyczajna petunia pełna uroku, Kwiaty, Nr 4/2000, s. 20; M. Czekalski, Petunii surfinia nie należy rozmnażać we własnym zakresie, Działkowiec, Nr 2/98, s 11 oraz pl.wikipedia.org; fot. sxc.hu oraz fotolia.com
