Perz właściwy - jak wygląda, jak zwalczać, jaki oprysk na perz? Sprawdzone sposoby aby pozbyć się perzu

Perz właściwy, znany również jako perz pełzający, to jeden z najbardziej uciążliwych chwastów wieloletnich w ogrodach, sadach i na trawnikach. Jest wyjątkowo trudny do usunięcia, ponieważ wystarczy zaledwie fragment kłącza pozostawionego w ziemi, by roślina odrosła. Czytając ten artykuł dowiesz się, jak wygląda perz właściwy i jak go rozpoznać. Podpowiadamy też, jak zwalczać perz oraz które opryski na perz są najlepsze.

Perz właściwy - Elymus repens, syn. Agropyron repens
Fot. depositphotos

Jak wygląda perz?

Perz właściwy (Elymus repens, syn. Agropyron repens) to wieloletnia trawa z rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Powszechnie występuje w Europie i w Azji, ale rozprzestrzenił się także na inne kontynenty. Jest bardzo wytrzymały i szybko adaptuje się do nowych warunków, rośnie w środowisku naturalnym oraz na terenach użytkowych. Rozmnaża się zarówno z nasion jak i z fragmentów kłączy.

Perz dorasta do 60-120 cm wysokości. Liście perzu są wąskie, lancetowate z wyraźnym unerwieniem. Mają zielony lub szarozielony kolor i są szorstkie w dotyku. Na łodydze ułożone są skrętolegle i osiągają do 15 mm szerokości.

Kwiatostan perzu to wąski i wydłużony kłos o długości od 5-15 cm. Złożony jest z mniejszych, jasnozielonych lub fioletowych kłosków ułożonych naprzemiennie wzdłuż osi głównej. Owocami są ziarniaki o długości ok. 8 mm. Roznoszone przez wiatr, przyczyniają się do rozprzestrzeniania się rośliny. Perz kwitnie od czerwca do września.

Perz właściwy - kwiatostany perzu
Fot. depositphotos

Podziemne kłącza perzu są cienkie, białe i kruche, dlatego tak łatwo łamią się podczas mechanicznego usuwania. Osiągają długość nawet do kilku metrów, intensywnie się rozrastają i tworzą gęstą, rozgałęzioną sieć rozłogów, najczęściej umiejscowioną na głębokości ok 10-20 cm, choć mogą sięgać także głębiej. Kłącza posiadają zdolność do regeneracji nawet z niewielkich fragmentów, zawierających przynajmniej jeden węzeł. Z węzłów tych wyrastają pędy i korzenie, szybko tworzące nową roślinę.

Kłącze perzu z rozłogami
Fot. Rasbak, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Perz właściwy - właściwości lecznicze

Choć perz jest bardzo uciążliwym chwastem, jest także źródłem cennych związków chemicznych. Właściwości lecznicze perzu doceniane są w medycynie naturalnej, gdzie perz wykorzystywany jest głównie jako środek moczopędny i poprawiający przemianę materii. Stosowany jest także przy schorzeniach skórnych, zmniejsza poziom cholesterolu, reguluje poziom cukru we krwi i wypróżnienia.

Surowcem leczniczym są kłącza perzu, które zbiera się wczesną wiosną lub jesienią. Po ususzeniu i rozdrobnieniu surowiec podobny jest do ciętej słomy, ma słodkawy smak i nie ma zapachu.

Kłącze perzu zawiera m.in.:

• trytycynę - polisacharyd o działaniu moczopędnym,
• inozytol, który wpiera metabolizm i funkcjonowanie układu nerwowego,
• krzemionkę dobrze działającą na skórę, włosy i paznokcie,
• saponiny o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym,
• a także flawonoidy, potas, witaminę C, kwasy organiczne i śluz.

Perz właściwy - Elymus repens, syn. Agropyron repens
Fot. Lucyin, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Jak zwalczać perz?

Dzięki długim i łamliwym kłączom perz jest wyjątkowo trudny do całkowitego usunięcia. Konkuruje z roślinami uprawnymi o wodę i składniki pokarmowe, przez co hamuje ich wzrost i wpływa na obniżenie plonów. Perz wytwarza także fitotoksyczne związki, które hamują wzrost innych roślin oraz może być żywicielem pośrednim dla szkodników roślin uprawnych.

Aby skutecznie zwalczyć perz należy połączyć metody mechaniczne, agrotechniczne i chemiczne. Przy czym ważna jest systematyczność i dokładność w usuwaniu pojawiających się nowych roślin.

Oto sprawdzone sposoby aby pozbyć się perzu:

• przekopywanie gleby i usuwanie kłączy (ręczne lub za pomocą wideł amerykańskich). Wydobyte na powierzchnię kłącza zanim trafią na kompostownik powinny wyschnąć;
• usuwanie całych roślin i pozostawianie ich do przeschnięcia;
• częste koszenie - ogranicza zdolność do fotosyntezy, przez co roślina jest słabsza;
• ściółkowanie gleby - gruba warstwa ściółki ogranicza dostęp światła i hamuje wzrost perzu;
• uprawa roślin konkurencyjnych - wysiew roślin takich jak: koniczyna, łubin, facelia mogą ograniczyć rozwój perzu;
• opryski herbicydami przeznaczonymi do zwalczania perzu.

Jaki oprysk na perz?

Do oprysków na perz stosuje się środki chwastobójcze. Są one pobierane przez liście, przemieszczają się do korzeni, powodując zahamowanie wzrostu i zamieranie chwastów. Wybór środka do oprysku zależy od miejsca występowania perzu i areału. W bliskim sąsiedztwie roślin uprawnych najlepiej unikać oprysków chemicznych i zamiast nich stosować metody mechaniczne albo ściółkowanie.

Opryski na perz najbardziej skuteczne są we wczesnej fazie rozwoju rośliny, gdy osiąga ok. 10-15 cm wysokości. Często potrzebne jest powtórzenie zabiegu po około 3 tygodniach, gdy pojawią się nowe rośliny.

Istnieje wiele preparatów zwalczających perz, sprzedawanych zarówno w formie do sporządzenia oprysku np. Fusilade Forte 150 EC, Orkan 350 SL czy Sprinter 350 SL jak i gotowe oraz łatwe do użycia na mniejszą skalę środki w formie sprayu np.: Avans RTU.

Uwaga!
Perz właściwy jest rośliną jednoliścienną, podobnie jak trawy. Dlatego żaden środek do zwalczania perzu nie nadaje się do stosowania na trawnikach. Niektóre ze środkó na perz, jak np. Fusilade Forte 150 EC mają działanie selektywne i można je stosować do zwalczania perzu pod drzewami owocowymi, w uprawie niektórych warzyw i roślin ozdobnych. Szczegółowe zastosowanie każdego środka znajduje się na jego etykiecie/instrukcji stosowania.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Palusznik krwawy - zwalczanie w trawniku, jaki oprysk
• Rośliny wskaźnikowe. Te chwasty podpowiedzą, jaką ziemię masz w ogrodzie!
• Trawa jest jednoliścienna czy dwuliścienna?
• Usuwanie chwastów. Jak pozbyć się chwastów na działce?

Opracowano na podstawie:
1. E.M. Chojnowscy, Jak pielęgnować ogród, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2010, s. 30-31;
2. W. Olechnowicz-Stępień, E. Lamer-Zarawska, Rośliny lecznicze stosowane u dzieci, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986, s. 143-144.