Kraty, trejaże i pergole ogrodowe

Kraty, trejaże i pergole ogrodowe to elementy małej architektury ogrodowej. Zazwyczaj są wykonane z drewna, choć mogą być też z metalu lub z połączenia tych materiałów z cegłą, kamieniem czy betonem. Stanowią doskonałe podpory pod pnącza ogrodowe ale mogą być też elementem ozdobnym same w sobie, pomagając nam oddzielić pewne zakątki ogrodu lub podkreślić charakter niektórych miejsc.

Pergola ogrodowa

Na działkach ogrodowych możemy spotkać się z rozmaitymi budowlami architektonicznymi oraz elementami małej architektury. Budowle architektoniczne to głównie altany i wiążace się z nimi elementy stanowiące kompozycyjną całość i określające ich styl. Do elementów małej architektury zaliczyć natomiast możemy kraty, trejaże i pergole, a także inne podpory pod pnącza, płoty i bramki. Być może zadajesz sobie pytanie po co umieszczać na działce tego typu konstrukcje? Otóż na płaskim terenie kwiaty tworzą jednolite płaszczyzny, chowając się za siebie na wzajem i nie dając odpowiedniego efektu. Wspomagając się w takiej sytuacji elementami małej architektury możemy uzyskać różne estetyczne i praktyczne rozwiązania pomagające odpowiednio wyeksponować rośliny, a także nadać ogrodowi odpowiedni (np. tajemniczy) charakter.

Krata ogrodowa jest najprostszą w wykonaniu podporą pod pnącza, zbudowaną z ramy i wypełniającej ją kratownicy. Można ją zamocować do ściany budynku, ustawić na fundamentach jako niezależną konstrukcję lub połączyć ze skrzyniami na rośliny. Może też być elementem uzupełniającym pergolę czy trejaż albo stanowić fragment konstrukcji ścian altany. Kraty są najczęściej wykonane z twardych desek lub tańszej, miękkiej tarcicy. Spotkać możemy również kraty plastykowe oraz druciane, które jednak są znacznie mniej efektowne i nie wyglądają tak naturalnie jak kraty drewniane.

Kratka ogrodowa

Trejaż to jeden szereg słupów połączonych u góry poziomą belką, na której są osadzone krótkie elementy poprzeczne. Podobnie jak w przypadku krat, możemy spotkać trejaże drewniane jak i trejaże metalowe. Trejaż pozwala nam na wydzielenie efektownej części ogrodu, oddzielenie części działki o odmiennym charakterze (np. części ozdobnej od użytkowej) czy też stworzenie osłony przed oczami sąsiadów.

Pergola oznaczała niegdyś kryte przejście, utworzone przez rośliny obrastające kraty. Dziś, używając tego terminu, mamy na myśli konstrukcję złożoną z pionowych słupków, podtrzymujących belki, wokół których rosną rośliny. Pergola może być naturalną markizą dla rozmaitych kącików rekreacyjnych. Rośliny porastające pergolę spowodują, iż zostanie ona dość szybko "wciągnięta" do ogólnego krajobrazu. Dzięki pergoli porośniętej roślinami pnącymi, uzyskamy przyjemny kącik do odpoczynku - miejsce osłonięte od wiatru i słońca. Łącząc zaś pergolę z działkową altanką można uzyskać ciekawy efekt przestrzenny, estetyczny i widokowy.

Pnącza szybko rosnące na pergole. Jakimi pnączami obsadzać pergole?
Wiele roślin pnących świetnie się nadaje do obsadzania pergoli. Najczęściej jednak poszukujemy pnącza szybko rosnące aby pergola jak najszybciej się zazieleniła. Warto jednak zwrócić uwagę na jeszcze kilka innych cech pnączy, dzięki którym będą one idealnie nadawać się do sadzenia przy pergolach. Więcej...

Jak zbudować pergolę?

Pergolę można wybudować z nie obrobionych pali lub tarcicy, która okaże się lepszym materiałem jeżeli pergola łączy się z drewnianym podestem lub też gdy podporę z jednej strony stanowi altana. Projekt warto wyrysować na papierze milimetrowym, co ułatwi nam wyliczenie ilości potrzebnych materiałów (materiałów zawsze kupujemy nieco więcej na wypadek ewentualnych strat w czasie budowy lub też konieczności drobnej zmiany projektu). Jeżeli pod pergolą, którą obrastają rośliny, będziemy chcieli się poruszać swobodnie - pamiętajmy, że jej wysokość musi przekraczać 2 m. Budując pergolę, weźmy też pod uwagę obciążenia pionowe wynikające z ciężaru elementów konstrukcyjnych oraz ciężaru roślin (znacznego zwłaszcza po deszczu lub gdy zimą spadnie śnieg). Istotne dla stabilności konstrukcji będą również obciążenia poziome, powodowane przez boczne wiatry.

Pergola ogrodowa

O solidności pergoli decydują pionowe słupy podtrzymujące elementy poziome. Słupy mogą być drewniane (zarówno o przekroju okrągłym jak i prostokątnym, z reguły wystarczające są słupy o przekroju 10 x 10 cm), murowane z kamieni lub cegieł, betonowe zbrojone i pokryte na przykład okładziną albo metalowe z rur lub zespawane z kątowników. Ważne jest, by były sztywno osadzone w podłożu, najlepiej na betonowych stopach fundamentowych, wpuszczone w grunt na głębokość przynajmniej 60 cm.

Pergola ogrodowa

Na belki poprzeczne (dachowe) można użyć tego samego drewna, co na elementy pionowe, albo dyli o przekroju 5x15 cm. Lżejsze deski można wykorzystać na dekoracyjne krokwie kładzione między belkami.

Elementy drewniane pergoli łączy się za pomocą ocynkowanych klamer i sworzni. Jeżeli konstrukcja ma być mocna i stabilna - jeszcze lepsze okażą się złącza ciesielskie. Do przymocowania poziomej belki do pionowego słupka stosuje się proste złącza na wpust. Ten typ połączenia jest szczególnie przydatny, gdy belki poprzeczne mają wystawać poza słupek.

Zanim przystąpimy do budowy pergoli, koniecznie zaimpregnujmy wszystkie elementy drewniane. Przydatne będą tu impregnaty do drewna na zewnątrz, takie jak Sadolin lub Duluks Impregnat Koloryzujący do Drewna. Jeszcze lepiej będzie jeżeli elementy drewniane będą impregnowane metodą ciśnieniową (środek impregnujący wnika w głąb drewna i zabezpieczenie jest bardziej trwałe). Elementy metalowe, których użyjemy do budowy pergoli, powinny być wykonane z nierdzewnych stopów lub ocynkowane. Jeśli nie są, koniecznie przed montażem zabezpieczamy je powłoką antykorozyjną. Można zastosować Silikonkauczuk, Emalię Akrylokauczuk, czy też Stalochron.

Przeczytaj również:

Budowa altany ogrodowej - krok po kroku
Budowa altany ogrodowej wydaje się dość skomplikowanym przedsięwzięciem. Wszystko jednak okaże się znacznie prostsze, gdy dowiemy się dokładnie jak wyglądają poszczególne etapy budowy altany ogrodowej i będziemy je wykonywać krok po kroku. Zobacz jak wygląda budowa altany ogrodowej i jak krok po kroku wykonać wszystkie czynności związane z budową altany. Więcej...

Konserwacja i zabezpieczenie drewna na zewnątrz
Ciepłe i słoneczne wiosenne dni mobilizują nas do przeprowadzenia prac porządkowych w ogrodach przydomowych i na działkach. Wiele osób zabierze się za odświeżanie bądź budowę drewnianych altan, płotów, tarasów i konserwację mebli ogrodowych. Pamiętajmy, aby podczas tych prac odpowiednio zaimpregnować drewno. W przeciwnym wypadku szybko ulegnie ono zniszczeniu i malowanie będziemy musieli powtarzać każdego roku. Więcej...

Murki oporowe w ogrodzie
Murki oporowe w ogrodzie mogą mieć szereg zastosowań, pełniąc funkcję podpór dla wzniesionych rabat oraz posiadając walory dekoracyjne. W zależności od materiału, z jakiego budowane są murki oporowe, będą się one różnić wytrzymałością i sposobem budowy. Zobacz jakie rodzaje murków oporowych są najczęściej stosowane w ogrodach, jakie są ich zalety i wady oraz wybierz materiał, z którego zbudujesz murek w Twoim ogrodzie! Więcej...

Opracowano na podstawie: C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, MUZA SA, Warszawa 1994, s. 511 - 512; A. Dolecka, Pergole i trejaże, Działkowiec, Nr 7/96, s. 40.