Patison - właściwości, uprawa, odmiany

Patison (Cucurbita pepo var. patisoniana) to oryginalne warzywo dyniowate o kształcie dysku. Ma szerokie zastosowanie kulinarne, dużą wartość odżywczą i cenione właściwości zdrowotne, a jego uprawa wcale nie jest taka trudna. Zobacz jak wygląda uprawa patisona w ogrodzie oraz poznaj najlepsze odmiany patisona polecane do uprawy amatorskiej. Oto wszystko o wymaganiach uprawowych patisona.

Patison - odmiany o różnych kolorach
Fot. depositphotos

Jak wygląda patison?

Ojczyzną patisona jest Ameryka Północna. Ta jednoroczna roślina z rodziny dyniowatych ma krzaczasty pokrój duże jasnozielone i powcinane liście. Kielichowate żółte miododajne kwiaty patisona pojawiają się w czerwcu, a owoce można zbierać od końca czerwca do września.

Częścią jadalną patisona jest niezwykły w kształcie owoc. Przypomina spłaszczony dysk z promienistymi karbami i osiąga wagę nawet do 15 kg. W zależności od odmiany skórka patisona może przybierać barwę białą kremową żółtą zieloną bądź fioletową. Łodygi są grube i krótkie. System korzeniowy jest rozległy lecz płytki. Z tego powodu patisony źle znoszą suszę.

Patison - właściwości

Warto włączyć patisona do codziennej diety ze względu na bogactwo witamin (C B1 i B2) i minerałów (wapń fosfor żelazo i magnez), kwasu foliowego oraz niską kaloryczność tego warzywa. Patison ma zaledwie 18 kcal/100 g. Owoce patisona mają niski indeks glikemiczny i mogą być bez obaw spożywane przez osoby chorujące na cukrzycę.

Owoce patisona
Fot. depositphotos

Patison jest lekkostrawny, zawiera sporo błonnika i wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu pokarmowego. Za właściwości lecznicze patisona odpowiadają m.in. kukurbitacyny, znajdujące się głównie w świeżych nasionach. Działają one toksycznie na pasożyty jelitowe. Dzięki wysokiej zawartości karotenoidów patison przeciwdziała powstawaniu zmian nowotworowych oraz zabezpiecza skórę przed szkodliwym wpływem promieniowania UV. Patisony chronią przed chorobami układu krążenia oraz pozytywnie wpływają na układ nerwowy.

Cenną właściwością owoców patisona jest słabe kumulowanie metali ciężkich mogących znajdować się w glebie. Dlatego patison nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia i można go jeść bez obaw.

Dojrzewający patison
Fot. depositphotos

Owoce patisona najlepiej spożywać, gdy są jeszcze niedojrzałe. Najmniejsze, takie o średnicy 3-6 cm, świetnie nadają się do konserwowania w całości. Większe owoce, o średnicy 6-12 cm, można gotować i używać na przetwory.

Jak się okazuje, nie tylko owoce patisona ale i kwiaty nadają się do jedzenia. Kwiaty patisona zanurzone w lekkim cieście naleśnikowym i smażone na głębokim tłuszczu mogą stanowić nietypową przekąskę.

Patison - odmiany

Odmiany patisona różnią się od siebie głównie kształtem owocu i jego barwą. Przedstawiamy najpopularniejsze odmiany patisona polecane do uprawy w ogrodzie.

Patison 'Disco' - to wczesna odmiana o charakterystycznych owocach w formie dzwonu z silnie ząbkowanym brzegiem. Kolor skórki w miarę dojrzewania zmienia się z jasnozielonego na kremowy. Najważniejszą cechą tej odmiany jest całkowita odporność na mączniaka rzekomego, dzięki której nie wymaga ochrony chemicznej.

Patison 'Polo' F1 - to wczesna i bardzo plenna odmiana. Owoce mają kremowobiały kolor skórki. Największymi zaletami tej odmiany są odporność na mączniaka rzekomego odporność na niską temperaturę oraz fakt, że nie kumulują metali ciężkich.

Różnobarwne odmiany patisona
Fot. depositphotos

Patison 'Gagat' - to odmiana wczesna której owoce o kształcie dysku z delikatnym ząbkowaniem na brzegach w ostatnim etapie dojrzewania zmieniają kolor skórki z mocno zielonego na prawie czarny. Owoce osiągają do 8cm długości i do 20 cm średnicy i są gotowe do zbioru w okresie od lipca do października.

Patison 'Sunny Delight' F1 - odmiana o intensywnie żółtej barwie. Owoc ma kształt dysku z ładnym połyskiem i o jednolitej barwie. Odmiana jest wczesna i już po 40 - 45 dniach od siewu owoce osiągają dojrzałość zbiorczą. Świetnie nadaje się do konserwowania.

Patison 'Sunburst' F1 - to bardzo plenna odmiana dwubarwna żółto-zielona. Owoce mają silnie fałdowany brzeg.

Patison 'G-Star' F1- to odmiana mieszańcowa o płaskich i mocno żebrowanych owocach i skórce barwy ciemnozielonej. Im wcześniej zbierane są owoce, tym skórka ma jaśniejszy odcień.

Patison 'Okra' - to odmiana o regularnych niezbyt dużych owocach które osiągają maksymalnie 6 cm długości i do 14 cm średnicy. Błyszcząca jasnozielona skórka ma delikatne marmurkowate odbarwienie. Zbiorów dokonuje się od lipca do września.

Patison - uprawa

Patisony mają spore wymagania ale nie są trudne w uprawie. Wymagają stanowiska ciepłego i słonecznego. Najlepiej rosną na glebach żyznych, wilgotnych, przepuszczalnych i próchniczych, o odczynie pH gleby zbliżonym do obojętnego (pH 6,5-7,0).

Patison nie ma wyszukanych wymagań pielęgnacyjnych. Wystarczy spulchnić glebę i regularnie usuwać chwasty spomiędzy roślin. Bardzo ważne jest natomiast regularne i obficie podlewanie patisonów ponieważ mają one duże zapotrzebowanie na wodę. Jej niedobory wpływają na wielkość i jakość owoców.

Wskazane jest ściółkowanie gleby czarną włókniną lub folią ogrodniczą, które sprzyjają podniesieniu temperatury gleby, zapobiegają jej wysychaniu oraz ograniczają pojawianie się chwastów.

Patisony dobrze reagują na nawożenie, więc jesienią warto zasilić ziemię przeznaczoną pod patisona stosując obornik, kompost lub nawozy zielone. W czasie intensywnego wzrostu roślin wzbogacamy glebę stosując nawozy mineralne bogate w azot.

Patison rosnący w ogródku
Fot. depositphotos

W uprawie patisona należy zwrócić uwagę na przedplon. Dobrym przedplonem dla tego warzywa są rośliny motylkowe, a także rzodkiewka, cebula, kapusta, sałata, marchew. Nie należy sadzić patisona na stanowisku, na którym w ostatnich 3-4 latach uprawiano warzywa z rodziny dyniowatych.

Patisony są wrażliwe na spadki temperatury. Źle znoszą chłody i giną nawet już przy krótkotrwałych spadkach temperatury do 0°C. Dlatego rozsadę patisona sadzimy do gruntu dopiero po 15 maja, gdy mija zagrożenie wiosennymi przymrozkami.

Patison jest uprawiany z nasion podobnie jak inne warzywa dyniowate. Uprawia się go najczęściej z rozsady. Ze względu na silny wzrost i krzaczasty pokrój, zaleca się sadzić rozsadę patisona w rozstawie 20-30 cm między roślinami i 100-120 cm między rzędami.

Zbiory owoców patisona można prowadzić od czerwca aż do października. Należy pamiętać, że regularne zbieranie młodych owoców pobudza roślinę do kwitnienia i tworzenia nowych zawiązków. Pozostawienie ich na roślinie zbyt długo jest niekorzystne, bo hamuje rozwój rośliny i pojawianie się owych owoców.

Osobom szukającym dobrych jakościowo nasion patisona i innych warzyw, polecamy sklep naszego poradnika. Posiadamy w sprzedaży odmiany warzyw bardzo dobrze plonujące oraz odporne na choroby i niekorzystne warunki uprawy. Wysiewając te nasiona przekonasz się, jak łatwa może być uprawa patisona w ogródku. Aby zobaczyć ofertę nasion, naciśnij grafikę poniżej.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Czerni A., Warzywa rzadko spotykane, Wydawnictwo Watra 1989 s. 26;
2. Kunicki E., Nie tylko ogórki w Działkowiec 5/2009, s. 46-48;
3. Gajewski M., Cukinia, patison, kabaczek w Działkowiec 4/2008, s. 59-59.

Przeczytaj również:

Balsamka ogórkowata - właściwości, uprawa, przepisy
Balsamka ogórkowata, określana też jako przepękla ogórkowata lub gorzki ogórek, to pnące warzywo jednoroczne pochodzące z Chin. Jego owoce nieco przypominają ogórki i są bogate w substancje odżywcze. Poznaj bliżej właściwości balsamki, zobacz jak wygląda jej uprawa w ogrodzie oraz wypróbuj najbardziej znane przepisy na dania z balsamki. Więcej...

Kiwano, ogórek kolczasty - uprawa w Polsce, jak jeść
Kiwano (Cucumis metuliferus) należy do rodziny dyniowatych. Pochodzi z tropikalnych rejonów kontynentu afrykańskiego, a u nas jest mało znaną rośliną egzotyczną, choć z powodzeniem można je uprawiać na działce. Oto podstawowe zasady uprawy kiwano - od wysiewu nasion po zbiór owoców i kilka pomysłów na ich wykorzystanie w kuchni. Więcej...

Kabaczek - wartości odżywcze, uprawa, najlepsze odmiany
Owoce kabaczka spożywa się po ugotowaniu, duszone, zapiekane lub konserwowane. Poznaj wartości odżywcze kabaczka i zobacz jak wygląda uprawa kabaczka w ogrodzie. Polecamy najlepsze odmiany kabaczka, które warto posadzić na grządce warzywnej! Więcej...