Paprocie doniczkowe - pielęgnacja i polecane gatunki

Paprocie doniczkowe mają największą wśród roślin pokojowych zdolność oczyszczania powietrza. Skutecznie pochłaniają toksyny oraz, dzięki intensywnej transpiracji, nawilżają powietrze. Niezaprzeczalne są też ich wartości dekoracyjne. Wybór gatunków paproci doniczkowych jest bardzo szeroki, jednak nie wszystkie dobrze znoszą warunki panujące w mieszkaniach. Poznaj najlepsze paprocie do uprawy domowej i zobacz jak powinna wyglądać pielęgnacja paproci doniczkowych aby przez wiele lat zdobiły je soczyście zielone, zdrowe liście.

Paprocie doniczkowe mają atrakcyjne liście

Pielęgnacja paproci doniczkowych

W uprawie paproci doniczkowych najodpowiedniejsze jest miejsce z dużą ilością rozproszonego światła. Część gatunków paproci dobrze radzi sobie także w półcieniu. Nieodpowiednie są stanowiska, gdzie paproć narażona byłaby na bezpośrednie padanie promieni słonecznych, szczególnie latem. Silne słońce prowadzi do oparzeń liści.

Paprocie są roślinami runa leśnego lub porastającymi konary drzew w wilgotnych lasach, wymagającymi wysokiej wilgotności powietrza. Dlatego ważnymi zabiegami w pielęgnacji paproci doniczkowych są: regularne zraszanie liści i częste podlewanie.

Paprocie podlewamy odwapnioną wodą, ponieważ, w większości, wymagają niskiego pH podłoża. Do uprawy stosujemy podłoże o kwaśnym odczynie. Najlepszym rozwiązaniem jest zakup specjalnego podłoża dla paproci. Od marca do sierpnia regularnie nawozimy paprocie, stosując płynny nawóz do paproci.

Optymalna temperatura uprawy paproci doniczkowych w okresie wegetacji to 18-21°C. W okresie spoczynku zimowego temperatura powinna być nieco niższa, w granicach 15-18°C.

Pielęgnacja paproci doniczkowych nie zawsze jest łatwa. Szczególnie w okresie jesienno-zimowym, gdy ilość światła słonecznego jest skąpa, a powietrze w mieszkaniach suche, w wyniku ogrzewania. Wówczas roślinom często dokuczają choroby i szkodniki paproci doniczkowych. Dlatego wybierając gatunki paproci do uprawy w domu, skłaniajmy się ku tym najbardziej odpornym i najmniej wymagającym.

Dla ułatwienia wyboru, szczegółowe wymagania uprawowe opisywanych gatunków zestawione zostały w tabeli.

Gatunki paproci doniczkowych

1. Nefrolepis wysoki, paprotka (Nephrolepis exaltata)

Nefrolepis wysoki to zdecydowanie najbardziej znany gatunek paproci uprawianej w mieszkaniach i przestrzeniach publicznych. Najczęściej spotykanymi odmianami są: 'Pulmosa' (o liściach ciemnych i błyszczących) i 'Roosveltii' (o karbowanych) liściach). Na uwagę zasługują także odmiany 'Can Can' i 'Corditas' (o liściach karbowanych i powcinanych), 'Norwoodii' (o podwójnie pierzastych i fryzowanych liściach), 'Whitmanii' (o listkach bardzo drobnych i silnie skędzierzawionych).

Paprocie doniczkowe - nefrolepsis wysoki

Popularność nefrolepis wynika z dostępności na rynku i łatwości uprawy. Uważany jest za paproć odporną na zaniedbanie, chociaż prawdą jest, że wymaga uwagi i odpowiedniej pielęgnacji. Nefrolepsisy to cenione rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze z substancji szkodliwych - formaldehydu i ksylenu.

Nefrolepis nie toleruje suchego powietrza, przeciągów, wyziewów z kuchennego gazowych oraz dymu papierosowego i preparatów nabłyszczających liście. Reaguje na nie żółknięciem, zasychaniem i gubieniem liści.

Ta paproć doniczkowa najlepiej rośnie w pomieszczeniach z dużą ilością rozproszonego światła. Toleruje także cień, nie znosi natomiast bezpośredniego słońca. Zwłaszcza latem, gdy liście łatwo ulegają uszkodzeniu. Wymaga obfitego podlewania (2-3 razy w tygodniu wiosną i latem, a zimą przynajmniej 1 raz w tygodniu) oraz codziennego zraszania. Zbyt mała ilość wilgoci szybko doprowadza do utraty liści.

2. Adiantum, niekropień (Adiantum capillus veneris)

Adiantum jest filigranową paprotką o delikatnej budowie, dorastającą do 30-40 cm wysokości. Jej listki są jasno zielone, przypominające kształtem liście miłorzębu japońskiego (Gingko biloba). Charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem (w ciągu jednego sezonu podwaja swoje rozmiary) oraz szybką regeneracją.

Paprocie doniczkowe - adiantum

Adiantum, mimo atrakcyjnego wyglądu, nie cieszy się taką popularnością jak nefrolepis, ze względu na łatwość do więdnięcia i usychania. Wynika to z dużej wrażliwości na zmianę miejsca. Po kupieniu i wprowadzeniu do domu ta paproć doniczkowa wymaga długiego okresu aklimatyzacji. W trakcie tego okresu liście mogą zasychać. Należy je wówczas przyciąć przy samej ziemi, a po jakimś czasie zaczną odrastać.

Gdy roślina przyzwyczai się do warunków, jakie panują w naszym mieszkaniu, wówczas przy odpowiedniej pielęgnacji nie sprawia problemów. Ziemia w doniczce powinna być stale wilgotna, ale nie można dopuszczać do tego, aby roślina stała w wodzie. Zalegająca woda powoduje więdnięcie i zwijanie się listków. Latem co 2 tygodnie, podczas podlewania, dodajemy do wody płynny nawóz, stosując połowę zalecanej przez producenta dawki. Adiantum najlepiej czuje się na parapecie północnego okna. Zbyt intensywne światło sprawia, że listki tej paproć bledną.

3. Płaskla łosioroga, łosie rogi (Platycerium alcicorne)

Płaskla łosioroga to paproć o najbardziej egzotycznym wyglądzie. Liście dorastają do 70 cm długości, są szarozielone i charakterystycznie rozwidlone. U podstawy rośliny liście układają się w kształt miski. Dolne liście są duże, okrągłe, z czasem przybierające brązową barwę. W warunkach naturalnych dolne liście pełnią funkcję rezerwuarów wody. Miseczkowate liście stopniowo giną od podstawy, tworząc warstwę próchniczą.

Paprocie doniczkowe - łosie rogi

Paproć ta jest bardzo odporna na suche powietrze, ale korzystnie wpływa na nią zraszanie 1-2 razy w tygodniu. Wymaga bardzo luźnego podłoża. Najlepiej jest sadzić roślinę na ziemi torfowej, wymieszanej z mchem, korą lub pokruszonym styropianem. Doskonale prezentuje się w podwieszonych pod sufitem pojemnikach. Podczas pielęgnacji, nie wolno przecierać liści. Znajduje się na nich warstwa włosków, które pomagają roślinie radzić sobie z suchym powietrzem. Aby oczyścić liście z kurzu wystarczy zrosić je miękką wodą.

4. Zanokcica gniazdowa (Asplenium nidus)

Zanokcica gniazdowa charakteryzuje się całobrzegimi, błyszczącymi, jasnozielonymi liśćmi, tworzącymi regularną, lejowatą rozetę. Liście tej paproci mogą osiągać nawet 1 m długości. W zależności o odmiany mogą one być pofalowane, postrzępione, wąskie lub szerokie.

Paprocie doniczkowe - zanokcica

Tę paproć doniczkową należy podlewać odstałą wodą o temperaturze pokojowej, gdyż zimna woda wodociągowa bardzo jej szkodzi. Ponieważ zanokcica nie znosi przelania, podlewamy roślinę dopiero, gdy po poprzednim podlaniu wierzchnia warstwa gleby przeschnie na 1-2 cm. Należy unikać moczenia roślin oraz wlewania wody do środka rozety, ponieważ sprzyja to gniciu liści oraz rozwojowi chorób.

Jest to gatunek paproci łatwy w pielęgnacji, dość dobrze znoszący warunki panujące w mieszkaniach. Źle reaguje na zmiany miejsca i nie lubi przeciągów. Zanokcica w optymalnych warunkach rośnie bardzo szybko, w ciągu roku potrafi podwoić soje rozmiary. Aby spowolnić jej wzrost, należy uprawiać ją w przyciasnej doniczce. Raz na dwa miesiące liście można opryskać preparatem nabłyszczającym, który ograniczy straty wody w wyniku transpiracji.

5. Ciemnotka okrągłolistna (Pellaea rotundifolia)

Ciemnotka okrągłolistna to gatunek paproci pochodzący z Nowej Zelandii, gdzie porasta wapienne skały w poszyciu runa leśnego. Listki ciemnotki są okrągłe, ciemnozielone, skórzaste, osadzone naprzemianlegle po obu stronach osi głównej liścia. Jest niewielkich rozmiarów. Dorasta maksymalnie do 30 cm wysokości, a liście osiągają długość 30-60 cm.

Uwaga! Ciemnotka okrągłolistna to jeden z nielicznych gatunków paproci znoszących bezpośrednie nasłonecznienie i suche powietrze. W odróżnieniu do innych paproci doniczkowych, ciemnotka wymaga obojętnego lub lekko zasadowego odczynu podłoża. Jest to paproć bardzo wrażliwa na nadmiar wody! Zalegająca w podłożu woda powoduje gnicie korzeni, objawiające się żółknięciem i więdnięciem liści. Podlewamy ją dopiero, gdy wierzchnia warstwa podłoża jest sucha, ale nie rzadziej niż 1 raz w tygodniu.

Okazjonalnie możemy delikatnie zrosić liście, aby zapobiec ich zasychaniu. Do podlewania tej paproci używamy wody wodociągowej, bogatej w wapń, którego ciemnotka wymaga do prawidłowego rozwoju. Aby uzupełnić ilość tego pierwiastka w podłożu, możemy wzbogacić je skruszonym wapieniem lub dolomitem.

Ciemnotka nie toleruje obfitego nawożenia. Zasilamy ją od wiosny do jesieni co 3-4 tygodnie, stosując połowę zalecanej dawki nawozowej. Efektem nieodpowiedniego nawożenia jest gwałtowane zamieranie liści. Aby pomóc roślinie, należy przesadzić ją do świeżego podłoża i usunąć obumarłe liście.

Paprocie doniczkowe - ciemnotka okrągłolistna

Paproć ta najlepiej rośnie w temperaturze 23-25°C, ale toleruje też temperaturę o kilka stopni niższą. Zimą należy przetrzymywać ciemnotkę w pomieszczeniu o temperaturze 13-15°C. Wyższa temperatura powoduje szybkie starzenie się i zamieranie liści.

Ze względu na niewielkie wymagania uprawowe, ciemnotka okrągłolistna doskonale nadaje się dla amatorów, niedoświadczonych w pielęgnacji paproci doniczkowych.



mgr inż. Agnieszka Lach

Przeczytaj również:

• Kwiaty doniczkowe do sypialni - najzdrowsze, nawilżające i oczyszczające powietrze
• Kwiaty doniczkowe, które lubią cień i nie potrzebują dużo światła dziennego
• Jakie kwiaty doniczkowe nadają się do kuchni
• Flebodium złociste - uprawa, pielęgnacja, rozmnażanie

Opracowano na podstawie: D. Logan, Pielęgnowanie roślin pokojowych, PWRiL i Multico, Warszawa 1993, str. 16-17, 36-37, 132-133, 152-153, 136-137; J. Rak, Pielęgnowanie roślin pokojowych cz. II, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996, str. 136-137; M. Cieciora, Paprocie doniczkowe, Działkowiec nr 12 (700), str. 22-24. Fot. depositphotos, Dun Holm (nefrolepsis) Dinkum (łosie rogi), Daderot (zanokcica), Stickpen (ciemnotka), domena publiczna, commons.wikimedia.org