Warzywa ozime. Jakie warzywa siejemy jesienią na wczesny zbiór?

W celu przyspieszenia terminu zbioru niektórych warzyw możemy stosować siew przedzimowy. Warzywa ozime możemy siać od października do początku grudnia. Pozwoli to na przyspieszenie zbiorów o około 2 do 3 tygodni w porównaniu z siewem wiosennym. Najczęściej w ten sposób uprawiana jest cebula ozima i czosnek ozimy. Ale jako warzywa na wczesny zbiór, wysiewane jesienią, możemy uprawiać też mrozoodporne, wczesne odmiany marchwi, pietruszki, kopru i szpinaku. Oto sekrety uprawy warzyw ozimych.

Warzywa ozime - cebula i czosnek

Przygotowanie zagonów pod warzywa ozime

Aby ozima uprawa warzyw miała szansę powodzenia, konieczne jest wybranie odpowiedniego miejsca pod zagony. Odpowiednie stanowisko powinno być dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatrów, gleba lekka, przepuszczalna, żyzna, próchnicza. Konieczna jest możliwość szybkiego ogrzewania się gleby w czasie wiosny, gdyż tylko wtedy wegetacja roślin rozpocznie się wcześniej i możliwe będzie przyspieszenie terminu zbiorów. Ważne jest, aby zagony nie były zalewane w czasie wiosennych roztopów. Zwróćmy również uwagę na fakt, iż położenie zagonów blisko siebie ułatwi wiosną przykrycie ich osłonami dla warzyw, takimi jak folia perforowana, agrowłóknina czy tunel foliowy, co z kolei pozwoli zintensyfikować efekt przyspieszenia terminu zbiorów.

Stanowisko pod warzywa ozime warto przygotować około miesiąca przed terminem siewu. Glebę należy oczyścić z resztek upraw poprzedzających (dla warzyw korzeniowych najlepszym przedplonem będą rośliny pozostawiające glebę w stanie wolnym od chwastów, tj. warzywa cebulowe i kapustne), a następnie zastosować nawozy fosforowe i potasowe. Można zastosować również nawożenie kompostem. Nie stosujemy natomiast nawożenia azotem, gdyż w czasie zimy i tak zostanie on wymyty z gleby. Nawozy azotowe stosujemy jedynie wiosną. Glebę przekopujemy i wyrównujemy grabiami.

Uwaga! Ze względu na skłonność warzyw korzeniowych do gromadzenia azotanów i metali ciężkich, nawożenie odgrywa bardzo dużą rolę i powinno być dostosowane do zasobności gleby ustalonej na podstawie analizy chemicznej. Gdy nawożenie prowadzone jest bez analizy chemicznej gleby, należy zastosować orientacyjne dawki nawozów podane w poniższej tabeli.

Do siewów przedzimowych używamy nasiona warzyw o wysokiej zdolności kiełkowania i siejemy je gęściej niż w terminie wiosennym, gdyż część nasion może wymarznąć.

Marchew ozima

Na jesienny termin siewu wybieramy wczesne odmiany marchwi, takie jak Amsterdamska, Kalina F₁ czy Karo F₁. Z odmian zagranicznych można wybrać Primo F1, Espredo F₁, Calibra F₁, Chambor F₁, Nektarina, Nanda F₁, Damco F₁, Tempo F₁.

Termin siewu, w zależności od warunków pogodowych, musimy tak dobrać, aby rośliny nie zdążyły wykiełkować jeszcze jesienią, gdyż wtedy nie przetrwają zimy (marchew zaczyna kiełkować w temperaturze 4°C). Musimy zatem wysiać je w ostatnim momencie przed nastaniem mrozów. Z reguły będzie to w listopadzie lub nawet dopiero w pierwszych dniach grudnia. W porównaniu do siewu wiosennego, jesienią powinniśmy wysiać nieco więcej nasion, gdyż nie wszystkie będą w stanie przetrwać zimę i wykiełkować wiosną. Jeżeli zima okaże się bezśnieżna, zagon warto przykryć łętami, słomą lub matami. Zbiory będziemy mogli rozpocząć prawdopodobnie już w końcówce maja i kontynuować przez cały czerwiec.

Pietruszka ozima

Zalecenia co do okresu siewu są podobne, jak w przypadku marchwi (listopad bądź początek grudnia). Dawniej jedyną odmianą uważaną za przydatną do siewu ozimego była pietruszka korzeniowa 'Cukrowa'. Obecnie wybór odmian pietruszki do uprawy ozimej jest znacznie większy (są to np. odmiany 'Kaśka" oraz 'Lenka'). Pietruszka nieco lepiej zimuje niż marchew, a wiosną siewki lepiej znoszą niewielkie przymrozki.

Koper ozimy

Przed wysiewem glebę zasilamy np. Azofoską - ok. 200g/10m². W zależności od warunków atmosferycznych, termin siewu kopru na wczesny zbiór przypada od końca listopada do lutego. Polecane odmiany to "Lukkulus", "Ambrozja", "Szmaragd" i "Amat". Koper ogrodowy na zbiór młodych roślin wysiewamy w rzędy odległe o 15 do 20 cm, a na zbiór dojrzałych baldachów, w rzędy odległe o 30 do 40 cm.

Szpinak ozimy

Szpinak na wczesny zbiór wysiewa się do końca września. Nasiona siejemy na głębokość 2 do 3 cm, w rzędach odległych co 20 do 25 cm. Przed nadejściem zimy, rośliny powinny rozwinąć po 2 do 3 liści, gdyż w tym stanie najlepiej przezimują. Przed nadejściem większych przymrozków konieczne jest okrycie szpinaku łętami lub zaschłymi łodygami innych roślin, w taki sposób, aby jednak nie ograniczyć zbytnio dostępu światła do roślin. Do siewu przedzimowego nadają się jedynie odmiany mrozoodporne, takie jak "Prima F₁", czy też "Kastra F₁". Wczesny zbiór będzie możliwy od kwietnia.

Szpinak warzywny. Właściwości odżywcze i uprawa w ogrodzie
Z racji na cenne właściwości odżywcze szpinaku, warto rozważyć uprawę tego warzywa w ogrodzie. Zobacz jak powinna wyglądać uprawa szpinaku w ogrodzie, co jest szczególnie ważne dla dobrego wzrostu i plonowania tego warzywa, a także jak przeprowadzić zbiór szpinaku aby jego liście były naprawdę smaczne i wartościowe. Więcej...

Czosnek ozimy

Termin sadzenia czosnku ozimego przypada na okres od października do połowy listopada. Najpierw trzeba jednak bardzo starannie przygotować glebę - spulchniamy ją głęboko i wyrównujemy powierzchnię. Wskazane jest także zastosowanie nawożenia mineralnego pod czosnek ozimy w postaci Azofoski w ilości 400 g/10 m². Głębokość sadzenia czosnku ozimego jest nieco większa od zalecanej w terminie wiosennym - dla cebulek wynosi 4 do 5 cm, a dla ząbków - od 5 do 6 cm. Ząbki czosnku sadzimy pionowo, piętką w dół, wciskając je w dno bruzdy. Czosnek dosyć dobrze zimuje dzięki wytrzymałości na niskie temperatury. Dobrze ukorzeniony przetrzyma zimę i wznowi wzrost wczesną wiosną, przy temperaturze 3 do 5°C.

W uprawie czosnku wagi nabiera odpowiedni dobór miejsca pod zagon - musi ono być dobrze nasłonecznione. Nie powinniśmy uprawiać go po sobie oraz innych warzywach cebulowych, ze względu na dużą wrażliwość na choroby grzybowe. Dobre będzie miejsce po fasoli, grochu, ogórkach lub pomidorach. W zasadzie możliwe jest sadzenie wszystkich typów czosnku, jednakże najlepiej zimuje czosnek wytwarzający pędy kwiatostanowe (np. "Harnaś", "Orkan"). Zbiór czosnku ozimego będzie możliwy w lipcu.

Czosnek zimowy - uprawa, jak sadzić, kiedy wykopać
Czosnek zimowy sadzimy jesienią. Identycznie jak ten sadzony wiosną, posiada wiele właściwości leczniczych i jest powszechną przyprawą w gospodarstwie domowym. Zobacz jak sadzić czosnek zimowy, co jest najważniejsze w jego uprawie i kiedy wykopać czosnek zimowy, by był w pełni dojrzały, smaczny i zdrowy. Oto sekret dorodnego czosnku o dużych główkach! Więcej...

Nieco wcześniej niż tradycyjny czosnek ozimy, bo na przełomie września i października, warto sadzić cebule czosnku niedźwiedziego. Choć jest spokrewniony z tradycyjnym czosnkiem, to jednak częścią jadalną czosnku niedźwiedziego są liście, a nie cebulki. Warto się zainteresować tym rodzajem czosnku, bo zachowując równie silne właściwości prozdrowotne jest lżej strawny, a po spożyciu nie pozostawia nieprzyjemnego czosnkowego zapachu. Liście czosnku niedźwiedziego zbiera się od marca do kwietnia.

Cebula ozima z dymki

Ozima uprawa cebuli jest możliwa tylko w rejonach o łagodnym klimacie. Najwcześniejszy zbiór cebuli ozimej można uzyskać, wysadzając dymkę w październiku. Termin listopadowy jest możliwy, aczkolwiek dosyć ryzykowny. Do uprawy zaleca się stanowisko po roślinach uprawianych na oborniku. Jeżeli takiego stanowiska nie posiadamy, konieczne jest nawiezienie zagonu dobrze rozłożonym kompostem (co najmniej na 2 tygodnie przed terminem siewu). Do sadzenia na cebulę ozimą przeznaczamy dymkę dużą o średnicy od 2 do 2,5 cm, gdyż mniejsza gorzej zimuje. Sadzimy w rozstawie 20 x 5 cm na taką głębokość, aby wierzchołki znalazły się około 3 do 4 cm pod powierzchnią gleby. Odmiany właściwe do przedzimowego terminu sadzenia cebuli to "Rawska", "Czerniakowska", "Fiesta" i "Żytawska". Przed zimą zagon warto okryć łętami lub słomą. Jeżeli na wiosnę rośliny przykryjemy agrowłókniną lub folią perforowaną, zbiór cebuli ozimej będzie możliwy już w połowie kwietnia.

Przeczytaj również:

• Warzywa zimowe. Jakie warzywa można siać na zimę?
• Cebula zwyczajna. Właściwości i uprawa na działce
• Przechowywanie warzyw przez zimę
• Warzywa w doniczkach - uprawa, jakie i kiedy sadzić

Tekst napisano na podstawie artykułów : K. Piasecki, Jesienne siewy i sadzenie, Dzialkowiec, nr 10/95, s. 10 - 11; A. Zaniewicz-Bajkowska, Przedzimowe siewy i sadzenia, Działkowiec, nr 11/2003, s. 44 - 45; Mgr inż. E. Kosterna, Ozima uprawa warzyw korzeniowych - marchew, pietruszka, pasternak, Ogrodnik Polski, Październik 2005.