Ogród chiński - charakterystyka, rośliny do ogrodu w stylu chińskim

Ogród chiński jest oparty na prostocie i minimalizmie, przy jednoczesnym unikaniu prostych form i linii. Sprawia wrażenie wypielęgnowanej, lecz mimo wszystko dzikiej przyrody. W rzeczywistości jednak ogród w stylu chińskim jest misternie projektowany, wg ściśle określonych zasad, a oprócz estetyki jest nacechowany też głębokim symbolizmem. Zobacz jak zaprojektować ogród chiński i co go cechuje.

Ogród chiński
Fot. depositphotos

Ogród chiński - charakterystyka

Styl ogrodów chińskich ukształtował się przed wieloma stuleciami, a ogromny wpływ na niego miały dwie największe wschodnie religie i filozofie - Konfucjanizm oraz Buddyzm. Pojawiając się w poezji i malarstwie chińskim, w końcu stał się przestrzenią i przedmiotem kontemplacji. Urządzenie ogrodu w stylu chińskim jest doskonałą propozycją dla osób, które pragną odetchnąć od monotonnego zgiełku miasta i tempa codziennego życia, oddając się w ręce pozytywnego wpływu harmonijnych sił natury.

Aby wyjaśnić istotę ogrodu chińskiego, omówimy poszczególne jego elementy, takie jak: woda, góry, drogi i rośliny o iście symbolicznym znaczeniu. Tę niezwykłą opowieść trzeba jednak zacząć od sztuki feng shui, która opiera się na przekonaniu, że warunkiem szczęśliwego życia człowieka jest harmonijne współdziałanie z naturą i jej siłami.

Feng oznacza wiatr, a shui - wodę. Powietrze i woda są w przyrodzie w ciągłym ruchu, kształtują powierzchnię Ziemi i utrzymują nas przy życiu. W ciągłym ruchu jest także życiodajna energia qi, pomagająca w osiągnięciu pomyślności, dostatku i osobistego szczęścia. Ten ruch właśnie odwzorowuje się w ogrodzie chińskim poprzez nieregularne, zaokrąglone kształty ścieżek, górzyste ukształtowanie terenu (łagodne pagórki) i wolno płynące, kręte strumyki, sprawiające że woda jest w ruchu, symbolizując życie. Aby przez ogród w stylu chiński przepływała pozytywna qi, musi być pełen miękkich, zaokrąglonych kształtów i płynnych linii.

Ogród chiński

Trzeba natomiast unikać ścieżek i ogrodzeń biegnących po liniach prostych, stromych zboczy i zbyt szybko płynącej wody w strumykach. Jeśli woda płynie zbyt szybko, pozytywna qi przeradza się w złą energię sha, zwaną zatrutą strzałą. Sha w nasze otoczenie wprowadza dysharmonię i niepokój, prowadząc nas do niepowodzeń i chorób.

Jak zaprojektować ogród w stylu chińskim

Zgłębienie feng shui i sztuki projektowania ogrodów chińskich to spore wyzwanie. Ale jest kilka podstawowych, dość prostych do opanowania zasad, dzięki którym upodobnimy zakładany przez nas ogród do klasycznych ogrodów chińskich.

Pierwsza, bardzo prosta zasada, której warto się trzymać podczas projektowania ogrodu chińskiego, mówi o tym, że ogród powinien składać się z nieparzystej ilości elementów. To da wrażenie, że ogród nie jest jeszcze skończony, że przestrzeń nie jest zagospodarowana. Choć tak naprawdę ten zabieg jest celowy, to właśnie sposób zagospodarowania przestrzeni.

Ogród chiński

Kolejny element ogrodu w stylu chińskim, to unikanie linii prostych. Widać to szczególnie po krętych dróżkach i strumykach ale też zaokrąglonych elementach architektonicznych (stosowanie łuków).

Pamiętajmy też aby w naszym ogrodzie wzorowanym na stylu chińskim, dominowała prostota i minimalizm. Wszelkie ozdobniki oddalą nas od zamierzonego celu, jakim jest stworzenie ogrodu chińskiego.

Z tej zasady wynika też kolejna rada - kompozycja musi być prosta i czytelna, złożona z dwóch aspektów - zewnętrznego (wizualnego) i ukrytego (symbolicznego). Już to tłumaczę prościej - zewnętrznie widoczne elementy, takie jak np. kręte dróżki i woda w ruchu, symbolizują, będącą w ciągłym ruchu, życiodajną energię qi (wspominałem o niej na samym początku tekstu). Również posadzone rośliny, zewnętrznie pełniące rolę ozdobną, mają też swoją ukrytą symbolikę (o tym szerzej za chwilę).

Elementy ogrodu chińskiego

Najważniejsze w ogrodzie chińskim są rzeźba terenu i architektura, stworzone z przymierza wody i kamienia. Te dwa elementy są stałe, niezmienne i niewzruszone. Rośliny natomiast są nietrwałe i przywodzą na myśl ulotność szybko biegnącego i wcześnie kończącego się życia. Posiadają jednak głębokie znaczenie symboliczne, sprawiając że ogród można czytać jak księgę. Każda roślina w ogrodzie powinna bowiem symbolizować jakąś zaletę lub wartość, której życzyliby sobie właściciele ogrodu.

Pierwszy niezbędny element w ogrodzie chińskim, który omówimy bardziej szczegółowo, to woda - symbol życia. Od biedy może być to woda stojąca (np. oczko wodne), lecz najlepiej, gdy jest to woda w ruchu, np. rzeczka lub strumyk spływający powolnie z łagodnego wzniesienia. Strumyk warto ukształtować w taki sposób, aby nie było widać jego końca. Ten zabieg symbolizuje połączenie z innym światem. Sprawmy zatem aby strumyk powoli ginął z naszych oczu, ukrywając się gdzieś w gąszczu roślin lub wpływając pod skały, nie wiadomo dokąd.

Podobny efekt możemy też uzyskać przy wodzie stojącej, formując zbiornik wodny o nieregularnych kształtach, tworzący zakola - abyśmy widzieli, że jeziorko ma zaułek ginący za roślinami czy nasypem skalnym, tak że nie widzimy jego brzegu i nie wiemy gdzie się kończy. Ten zabieg ma sprawić, że nasz staw będzie sprawiał wrażenie wody płynącej, powolnej rzeki, która płynie gdzieś dalej. Jest to o tyle konieczne, że woda stojąca łatwo przeistacza się w złą energię sha. Skoro zatem w naszym ogrodzie, tworzonym na wzór chińskiego, nie możemy pozwolić sobie na strumyk, nasz ogrodowy stawek ukształtujmy tak, aby przypominał powolną, kręcącą zakola rzekę.

Ogród chiński

Kolejny element to góry. Oczywiście nie zawsze będziemy mieć do dyspozycji teren górzysty ale symboliczne góry możemy usypać z głazów i kamieni. Tworzone w ten sposób góry powinny być tajemnicze, pełne grot, pieczar i tuneli, które podobnie jak strumyk, prowadzą nie wiadomo dokąd. Do tworzenia tego górzystego krajobrazu wybierajmy głazy i kamienie o regularnych kształtach. Świetnie sprawdzają się, naturalnie wyżłobione przez wodę, bloki wapienne. Pamiętajmy, że musimy tworzyć niewielkie pagórki o obłych kształtach, które będą sprzyjać pozytywnej energii qi.

W chińskim ogrodzie nie może też zabraknąć asymetrycznej i krętej ścieżki, która będzie wić się pomiędzy płynącą wodą i górami, prowadząc nas do wszystkich zakamarków ogrodu. Jej nawierzchnię należy wyłożyć płaskimi, gładkimi kamieniami. W żadnym wypadku nie wolno użyć kostki brukowej.

Do naszego ogrodu warto też wprowadzić charakterystyczne elementy małej architektury - altany i mosty. Altankę warto umiejscowić w malowniczym miejscu, najlepiej na wzgórzu lub nad wodą. Powinna być wzniesiona na planie koła lub wieloboku, z podwiniętym dachem. Most z kolei powinien mieć kształt łuku i pełnić zarówno funkcję estetyczną jak i praktyczną, umożliwiając przejście nad strumykiem czy dojście do altany.

Mówiąc o architekturze, warto też wspomnieć o murach. W murze może być furta w kształcie oktagonalnym lub okrągłym (tzw. drzwi księżyca) prowadząca do ogrodu.

Rzadziej spotykanym elementem w ogrodach chińskich jest rzeźba. Najczęściej pojawia się w powiązaniu z budynkami jako rzeźba pełna lub płaskorzeźba. Jeżeli zdecydujemy się na rzeźby w naszym ogrodzie chińskim, powinny one przedstawiać zwierzęta, takie jak smoki, żółwie (symbol długiego życia) i lwy (symbol męstwa i piękna). Przed wejściem do altany można ustawić chińską wazę lub kadzielnicę wykonaną z brązu.

Ogród chiński - rośliny

Na koniec omówmy rośliny, które w ogrodzie chińskim mają przede wszystkim znaczenie symboliczne. Zanim jednak przedstawię gatunki charakterystyczne dla ogrodów chińskich, chcę wspomnieć o elemencie, który odruchowo i niestety błędnie, możemy uwzględnić podczas zakładania ogrodu chińskiego. Otóż stałym elementem większości ogrodów przydomowych jest trawnik. Nie sposób się na niego nie skusić. Zakładając ogród w stylu chińskim z trawnika musimy jednak zrezygnować. Czegoś takiego jak trawnik w prawdziwym ogrodzie chińskim po prostu nie ma!

Ogród chiński

Ważnym i wręcz nieodzownym elementem tradycyjnego ogrodu chińskiego jest lotos. Kwiat lotosu symbolizuje szlachetne poszukiwanie duchowej czystości i prawdy - wyrasta z mułu, który jest znakiem świata materialnego, przenika przez wodę, obrazującą niestałość, by w końcu wydostać się na powierzchnię wody i rozkwitnąć na powietrzu i w słońcu, czyli w świecie duchowym. Jego rozwój jest ilustracją rozwoju i rozkwitu umysłu ludzkiego, tak jak głosi to Filozofia Buddyzmu. Niestety w naszych warunkach klimatycznych na uprawę lotosu w ogrodowym stawie raczej nie możemy sobie pozwolić. W amatorskim założeniu jednak doskonale zastąpią go grzybienie - lilie wodne.

Spośród drzew najważniejszą rolę w ogrodzie chińskim odgrywa śliwa. Dla Chińczyka to drzewo jest tym samym, czym dla Japończyka wiśnia - jest zwiastunką wiosny i znakiem budzącego się życia. Nie powinno zabraknąć też klonu palmowego, który przyniesie nam sukces.

Klon palmowy - liście

Charakterystyczne dla ogrodów chińskich są też bambusy, symbolizujące przyjaźń. W handlu można znaleźć bardzo ciekawe odmiany bambusów ogrodowych, które są mrozoodporne i doskonale zniosą nasze warunki klimatyczne. Mniejsze odmiany można uprawiać też w pojemnikach.

Nasze górzyste wzniesienia w ogrodzie chińskim mogą porastać sosny, będące alegorią stałości, nieśmiertelności i silnego charakteru. Tej symbolice sosny nie trudno się dziwić, gdy na stromych górskich zboczach widzimy potargane przez wiatr, wymyślnie powyginany pnie sosen. Takich nie brakuje również i w polskich górach. Szukając innych gatunków roślin iglastych, w ogrodzie chińskim możemy posadzić także jałowce.

Ogród chiński

Z roślin typowych dla ogrodów chińskich, które mogą rosnąć w naszym klimacie, warto wspomnieć też o piwoniach, przynoszących zdrowie i dobrobyt, oraz o chryzantemach, będących symbolem długowieczności.

Skuśmy się także na miniaturowe drzewko pensai, pielęgnowane i przycinane w taki sposób aby ukazać jego doskonałość. Możemy posadzić je w pojemniku, uzupełniając żwirem i kamykami, symbolizującymi głazy, tworząc w ten sposób uroczy, miniaturowy krajobraz.

Ogród chiński a japoński

Gdy czytamy o pensai, na pewno na myśl przychodzi od razu japońskie bonsai. Zgadza się! W historii sztuki ogrodowej ogrody chińskie były kopiowane i naśladowane przez Japończyków, którzy rozpowszechnili ten styl. Japończycy dostosowali jednak elementy ogrodów chińskich do swoich potrzeb, w wyniku czego powstał charakterystyczny w swoim stylu ogród japoński. Ostatnio zapanowała swoista moda na ogrody japońskie wśród posiadaczy ogrodów przydomowych i działek za miastem. Jeżeli chcemy jednak być bardziej oryginalni od sąsiadów, sięgnijmy do źródła tego stylu - czyli do ogrodu chińskiego.

Ogród chiński jest znacznie bardziej dekoracyjny niż ogród w stylu japońskim. Architekturze ogrodu chińskiego towarzyszą bogate zdobienia, w ogrodzie japońskim króluje zaś prostota.

Życzę powodzenia w tworzeniu tych niezwykłych, pełnych symboliki krajobrazów, które dla ich właścicieli powinny stać się wspaniałym miejscem relaksu i azylem, w którym odnajdą spokój ducha.

Przeczytaj również:

• Rośliny do ogrodu japońskiego. Piękne krzewy, byliny i kwiaty
• Ogród angielski - opis, przykłady, jakie rośliny
• Ogród w stylu francuskim - opis, definicja, cechy charakterystyczne
• Ogród wiejski - jak urządzić, rośliny do ogrodu wiejskiego