Miłorząb japoński, dwuklapowy - opis, uprawa, właściwości lecznicze

Miłorząb japoński lub inaczej miłorząb dwuklapowy, to mrozoodporne drzewo o dość wolnym wzroście, o pokroju stożkowatym, a u starszych roślin bardziej rozłożystym. Ceniony jest za ozdobne ulistnienie oraz właściwości lecznicze. Poznaj ciekawe odmiany miłorzębu o barwnych liściach, nadające się do różnych typów ogrodów oraz dowiedz się jakie są wymagania miłorzębu w uprawie ogrodowej.

Miłorząb japoński, dwuklapowy posiada bardzo ciekawe ulistnienie

Miłorząb japoński - opis

Prawidłowa nazwa miłorzębu japońskiego to miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba), zwany jest też miłorzębem chińskim lub dwudzielnym. Inne nazwy chińskie dla miłorzębu to łapa kaczki, srebrny owoc oraz drzewo dziadka i wnuka (drzewo sadzi dziadek, a dopiero wnuk będzie jeść owoce z tego drzewa). Miłorząb japoński naturalnie występuje w Chinach, w górach prowincji Zhejiang. Od XI wieku uprawiany jest w pn. Chinach, Korei i Japonii. Miłorząb należy do rodziny miłorzębowe - Ginkgopsida, której jedynym przedstawicielem jest miłorząb japoński. Reszta roślin z tej rodziny wymarła, co czyni miłorząb gatunkiem reliktowym i endemicznym.

Miłorząb japoński to długowieczne drzewo (żyje do 2000 lat). W naturze dorasta do 40 m, a średnica jego pnia osiąga 4,5 m. W Polsce dorasta maksymalnie do 30 m wysokości.

Charakterystycznymi elementami każdego miłorzębu japońskiego są liście. Leżą skrętolegle na długopędach lub w pęczkach na krótkopędach. Liście miłorzębu są sezonowe - jesienią zabarwiają się na żółto i odpadają. Posiadają długie ogonki, blaszka liściowa jest wachlarzowata, zwykle wcięta po środku. Unerwienie każdego liścia jest widlaste.

Kwiaty miłorzębu są dwupienne, żeńskie z dwoma zalążniami rosną na długiej szypułce w kątach liści dojrzałych i dolnych, męskie związują się w kotkach. Miłorząb japoński jest wiatropylny. Owoc przypomina żółtą, kulistą śliwkę. W środku znajduje się pestkowate nasiono. Osnówka jest mięsista, gdy dojrzeje staje się bursztynowożółta, przejrzała jest miękka i cuchnąca ze względu na zawartość kwasu masłowego.

Ciekawostka. Przejrzałe owoce stają się naprawdę mocno cuchnące. W naturze ma to zwabić zwierzęta, które zjadają nasiona i przyczyniają się do ich rozsiewania. Warto wiedzieć, że osnówka zawiera substancje drażniące skórę - kwas anakardowy, który może wywołać dolegliwości dermatologiczne. Warto o tym pamiętać gdy podnosimy owoc lub próbujemy wyciągnąć z niego nasiono.

Miłorząb japoński - ciekawe odmiany i ich zastosowanie

Ogromne zainteresowanie uprawą miłorzębu sprawiło, że hodowcy uzyskali nowe, ciekawe odmiany tej rośliny. Obecnie dostępne są atrakcyjne odmiany miłorzębu japońskiego o ciekawie zabarwionych liściach oraz mniejszej sile wzrostu, co pozwala sadzić ten gatunek nawet w niewielkich ogrodach. Oto najciekawsze odmiany miłorzębu:

Miłorząb japoński 'Autumn Gold' - odmiana drzewiasta o szeroko-stożkowatym pokroju. Od gatunku odróżnia ją piękne złocistożółte przebarwienie liści na jesień. Ta odmiana miłorzębu nie wytwarza też nasion, a zatem nie ma nieprzyjemnego zapachu wydzielanego przez nasiona miłorzębu.

Miłorząb japoński 'Mariken' - odmiana karłowa, o płasko-kulistym pokroju i fantazyjnie karbowanych liściach.

Miłorząb japoński 'Pendula' - rośliny najczęściej oferowane jako krzewy ozdobne szczepione na pniu przybierające fromę niewysokoch drzewek z pędami zwisającymi ku dołowi, tworzą szeroką, parasolowatą koronę. Miłorząb japoński na pniu osiąga wysokość uzależnioną od wysokości szczepienia, zazwyczaj nie wyżej jak 2 m.

Miłorząb japoński 'Variegata' - odmiana miłorzębu o atrakcyjnych liściach z pasiastymi, białokremowymi przebarwieniami oraz wolnym tempie wzrostu, po 10 latach osiąga zaledwie 1 metr wysokości. Polecana do sadzenia w małych ogrodach i pojemnikach.

Miłorząb japoński - uprawa

Miłorząb japoński jest drzewem, które zyskało sobie popularność dzięki dekoracyjnemu pokrojowi oraz łatwej uprawie. Miłorząb dwuklapowy lubi gleby przeciętne, najlepiej jednak głębokie, żyzne i świeże o odczynie kwaśnym do lekko kwaśnego. Jest mrozoodporny (z wyjątkiem siewek i młodych roślin).

Uprawa miłorzębu japońskiego powinna odbywać się na stanowisku nasłonecznionym. Miłorząb odporny jest na zanieczyszczenia powietrza co czyni go idealnym do uprawy w mieście. Jest praktycznie wolny od chorób i szkodników.

Miłorząb dwuklapowy rośnie powoli i nierównomiernie, czasem w ciągu roku może nawet w ogóle nie mieć przyrostów. Dobrze znosi cięcie. Posiada mocny, palowy system korzeniowy. Najlepiej jest go przesadzać na wiosnę wraz z bryłą ziemi.

Rozmnażanie miłorzębu japońskiego jest możliwe poprzez wysiew nasion z dojrzałych owoców do doniczek w otwartym inspekcie. Można też w lecie ukorzeniać sadzonki zdrewniałe. Jeżeli chcemy szczepić miłorząb japoński to należy zrobić to zimą.

Miłorząb japoński - właściwości lecznicze

Miłorząb japoński - dwuklapowy jest ceniony nie tylko ze względu na swoje walory dekoracyjne ale też i właściwości lecznicze. Z tego względu we Francji i Stanach Zjednoczonych założono plantacje miłorzębu japońskiego, gdzie obecnie rośnie tam dziesiątki milionów tych drzew. Pozyskuje się z nich ekstrakt z liści. Związki czynne zawarte w liściach mają bardzo silny wpływ na pracę ludzkiego mózgu i układu krążenia. Poprawiają ukrwienie mózgu dzięki czemu mózg sprawniej pracuje oraz uelastyczniają naczynia krwionośne. Flawonoidy zawarte w miłorzębie spowalniają degradację komórek mózgowych. Inne substancje czynne polepszają przewodzenie impulsów nerwowych w mózgu, dzięki czemu impuls nie ulega rozproszeniu. Miłorząb japoński poprawia naszą pamięć i koncentrację. Posiada silne działanie antyoksydacyjne.

Naukowcy proponują regularne stosowanie 3 lub 6 miesięcznych kuracji miłorzębem po których należy zastosować roczną przerwę. Zwłaszcza po 40 roku życia warto zażywać miłorząb, co znacznie poprawi stan naszego mózgu na starość.

Miłorząb japoński najlepiej stosować przy ogólnym spadku sił organizmu, na migreny, na zaburzenia równowagi, przy kłopotach z koncentracją i pamięcią, przy chorobie Alzheimera, przy osłabnięciach serca, na kataraktę, na kłopoty z impotencją, po zawale serca lub zatorze, na starość i przy zawrotach głowy. Jak widać zatem właściwości lecznicze miłorzębu japońskiego sprawiają, że roślina ta w medycynie ma bardzo szerokie zastosowanie.

Katarzyma Matuszak

Przeczytaj również:

• Projektowanie ogrodu w stylu japońskim
• Ciekawe rośliny egzotyczne
• Sasafras lekarski - właściwości, zastosowanie, uprawa w ogrodzie
• Berberys Thunberga, berberys zimozielony - odmiany i uprawa berberysów

Opracowano na podstawie: Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski, Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 24-26 oraz Jonathan Metcalf, Wielka Encyklopedia Roślin Ogrodowych od A do Z, Muza SA, Warszawa 1999, s. 470. Fot. archiwum własne.