Melisa lekarska - zastosowanie, właściwości lecznicze, uprawa

Melisa lekarska (Melissa officinalis) to wieloletnie, śródziemnomorskie zioło o intensywnym cytrynowym aromacie. Cenione są właściwości lecznicze melisy. Roślina ta znajduje też zastosowanie w kuchni jako roślina przyprawowa, zaś w ogrodzie może towarzyszyć warzywom, poprawiając ich wzrost lub pełnić funkcje ozdobne na rabacie. Zobacz jak wygląda uprawa melisy w ogrodzie i w doniczce oraz kiedy wysiewać nasiona melisy lekarskiej.

Melisa lekarska - Melissa officinalis

Melisa lekarska - zastosowanie

Zastosowanie melisy lekarskiej może być wielorakie. Sadząc ją w ogrodzie warto wykorzystać jej walory ozdobne, kulinarne jak i zdrowotne. Od lat melisa lekarska ceniona jest jako roślina miododajna, wabiąca pszczoły do ogrodu. Tym wabikiem są małe, jasnożółte kwiatki melisy, pojawiające się wiosną i latem. Niegdyś liśćmi melisy nacierano nowe ule, co miało dać gwarancję zasiedlenia ich przez owady.

Warto też wykorzystać melisę lekarską jako roślinę ozdobną. Z powodzeniem może być sadzona na obrzeżach rabat na małe żywopłoty i obwódki o wysokości do 60 cm. Ładnie prezentują się jej karbowane liście, przybierające barwę od intensywnie zielonej do zielonożółtej. Pragnąc wykorzystać walory ozdobne tej rośliny, warto poszukać odmianę melisy 'Variegata', o liściach z jasnym obrzeżeniem. Dzięki melisie lekarskiej nad rabatą będzie można wyczuć przyjemny cytrynowy aromat. Z tego względu melisę polecam też do sadzenia w donicach na tarasach i w ogrodach zapachowych, we wszystkich miejscach i kącikach służących do relaksu. Warto ją też sadzić na grządkach z warzywami kapustnymi, gdyż sprzyja ich uprawie.

Melisa lekarska w kuchni to doskonały dodatek do potraw i sałatek. W tym celu świeże liście melisy można zrywać przez cały sezon wegetacyjny. Ich intensywny aromat cytrynowy, sprawia że można je dodawać do sałaty, sałatki z pomidorów lub z ogórków, jako zamiennik kropienia sokiem z cytryny. Melisa lekarska ma też zastosowanie jako przyprawa do mięs, szczególnie drobiu oraz ryb. Zioło to dobrze komponuje się z owocowymi zupami i deserami, a dodanie kilku listków do zaparzanej herbaty czy kompotu, wzbogaci je o przyjemny cytrynowy aromat.

Melisa - właściwości lecznicze

Bardzo cenne są też właściwości lecznicze melisy, które roślina ta zawdzięcza głównie zawartym w jej liściach olejkom eterycznym. Ma działanie uspokajające, pomaga w leczeniu migreny, bezsenności i nerwic, a także problemów trawiennych.

Olejek melisowy (Oleum melisse) polecany jest też kobietom cierpiącym na bóle menstruacyjne. Doceniane są przeciwbakteryjne właściwości melisy, dzięki którym może być stosowana zewnętrznie w formie okładów ze świeżego ziela na otarcia, rany, miejsca opuchnięte i na ukąszenia przez owady. Olejek z melisy lekarskiej bywa stosowany do masażu antydepresyjnego oraz w dolegliwościach płuc. To także dobry środek odstraszający owady.

Melisa lekarska - uprawa

Uprawa melisy lekarskiej może być prowadzona zarówno w doniczkach, jak i w ogrodzie w gruncie, gdzie roślina przy odpowiednim zabezpieczeniu na zimę może przeżyć 3-4 lata. Należy pamiętać, że jako zioło pochodzące z rejonów śródziemnomorskich, jest wybitnie ciepłolubna. Melisa lekarska wymaga stanowiska słonecznego (choć w półcieniu też sobie poradzi) i w miarę możliwości osłoniętego od wiatru. Wymagania glebowe melisy nie są wysokie, roślina dobrze rośnie w każdej przeciętnej glebie ogrodowej. Idealna zaś dla melisy ziemia powinna być dość lekka ale zasobna w próchnicę, o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego.

Kiedy wysiewać nasiona melisy?
Nasiona melisy lekarskiej najlepiej wysiać w drugiej połowie marca na rozsadniku lub w domu do skrzynek na okiennym parapecie. Otrzymaną rozsadę, po uprzednim zahartowaniu, będzie można wysadzić na zewnątrz w drugiej połowie maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Jeżeli zaś nie mamy warunków do przygotowania rozsady lub zabraknie nam miejsca po wysianiu innych roślin, nasiona melisy można wysiewać również bezpośrednio do gruntu na początku maja.

Zioła w domu - uprawa w doniczkach, jak sadzić, kiedy siać
Zioła w domu, uprawiane w doniczkach, to doskonały sposób aby świeże zioła mieć zawsze pod ręką. Szczególnie jeśli doniczki z ziołami ustawimy na parapecie w kuchni. Wówczas w każdej chwili można je dodać do potraw i cieszyć się ich smakiem i aromatem. Zobacz jak uprawiać zioła w domu, kiedy siać i sadzić zioła w doniczkach oraz które gatunki ziół są najlepsze do uprawy w doniczkach. Więcej...

Sadzenie melisy lekarskiej
Sadzonki melisy powinny być uprawiane w rozstawie 30x40 cm. Młode rośliny są wrażliwe na przesuszenie, dlatego po posadzeniu należy glebę obficie podlać i później nie dopuszczać do jej przesuszenia. Regularne nawadnianie melisy lekarskiej jest konieczne szczególnie w przypadku uprawy w doniczkach na balkonach i tarasach.

Kiedy zbierać liski melisy?
Zbiór ziela melisy prowadzi się dwukrotnie - tuż przed kwitnieniem lub na jego początku (zazwyczaj wypada to w czerwcu) oraz drugi raz w sierpniu. Suszy się całe rośliny lub same listki, które jako surowiec zielarski są najbardziej cenne. Najlepiej zbierać liście i ulistnione szczyty pędów długości ok. 10-15 cm. W celu podsuszenia ścięte rośliny lub oderwane listki rozkłada się luźno w przewiewnym i zacienionym miejscu, o temperaturze nie przekraczającej 30°C.

Zbiór i przechowywanie ziół
Lato to znakomity czas na uzupełnienie zapasów zielarskich w naszych apteczkach i spiżarniach. Dzięki ciepłej i słonecznej pogodzie, właśnie teraz wiele ziół osiąga najsilniejszy aromat, związany z obecnością w liściach, łodygach, nasionach lub korzeniach ogromnej ilości związków organicznych, a także olejków aromatycznych. Zobacz jak przeprowadzić zbiór ziół oraz jak suszyć i przechowywać zebrane zioła aby zachować jak najwięcej ich aromatu. Więcej...

Świeże listki melisy, wykorzystywane jako dodatek do potraw, można natomiast zbierać przez cały sezon od wiosny do jesieni.

Uwaga! Suszona melisa traci swój cytrynowy aromat. Dlatego jeśli chcemy mieć aromatyczny dodatek do potraw, najlepiej zrywać świeże listki w miarę potrzeb.

Zimowanie melisy w ogrodzie jest możliwe, wymaga jednak obkopania roślin jesienią, przed nadejściem mrozów. To uchroni je przed przemarznięciem. W praktyce jednak, co potwierdzają wpisy na naszym forum, u wielu osób melisa dobrze zimuje i bez tego. Wiele zależy zapewne po prostu od warunków, jakie panują na stanowisku uprawy (czy jest dostatecznie ciepłe i osłonięte od wiatru). Rośliny uprawiane w doniczkach na balkonach i tarasach warto na zimę przenieść do chłodnego pomieszczenia zabezpieczonego przed mrozem lub zadołować w ziemi aby nie dopuścić do przemarznięcia korzeni.

Ponieważ melisa ładnie rośnie przez 3-4 lata, warto co 3 lata odmłodzić rośliny. W tym celu należy je wykopać i podzielić ich kępy. Przed sadzeniem podzielonych roślin, warto ziemię zaprawić dobrze rozłożonym kompostem. W ten sposób uprawa melisy w ogrodzie może być kontynuowana przez wiele lat.

Przeczytaj również:

Stewia - uprawa, właściwości, zastosowanie
Galopujący rozwój cywilizacji oraz łatwy dostęp do medykamentów pochodzących z laboratoriów chemicznych, odsunął w cień dobrodziejstwa płynące z natury. A przecież wiele związków zawartych w roślinach niczym nie ustępuje siłą działania ich chemicznym odpowiednikom. Przy czym zioła stosowane umiejętnie, nie niosą ryzyka wystąienia skutkó ubocznych. Jedną z takich niedocenionych w Europie wspaniałych roślin jest stewia - niezwykle skuteczny i bezpieczny naturalny słodzik. Więcej...

Estragon - uprawa, zastosowanie, przepisy
Estragon jest wieloletnim ziołem, cenionym jako przyprawa kuchenna. Posiada liczne właściwości zdrowotne, a dodawany do potraw może zastępować sól. Z powodzeniem własny estragon możemy uprawiać na ogrodowej grządce lub choćby w domu w doniczce, a zbiory są możliwe przez cały sezon. Zobacz jak wygląda uprawa estragonu oraz jakie jest zastosowanie estragonu w kuchni i medycynie. Więcej...

Bazylia pospolita - uprawa i zastosowanie
Bazylia pospolita to jedno z najpowszechniej używanych ziół o bardzo aromatycznych liściach. Roślina jest dość łatwa w uprawie i doskonale nadaje się nie tylko do ogrodu ale też i do uprawy doniczkowej w mieszkaniu. Mając bazylię pod ręką w kuchni będziemy ją wykorzystywać jako dodatek do potraw i sosów, do sałatek, ryb oraz mięs, szczególnie tych grillowanych. Oto jak pielęgnować bazylię aby jak najdłużej zrywać jej aromatyczne listki. Więcej...

Fot. Garitzko, zdjęcie dostępne jako własność publiczna, źródło: Wikimedia Commons