Mandarynka, drzewko mandarynkowe - wartości odżywcze, uprawa w domu
Mandarynka to jedno z najstarszych drzew cytrusowych uprawianych przez człowieka. Ceniona za smaczne owoce o dużej wartości odżywczej, jest także popularnym drzewkiem cytrusowym na balkon i taras. Poznaj bliżej właściwości zdrowotne owoców mandarynki oraz dowiedz się jak uprawiać drzewko mandarynkowe w domu aby bujnie rosło, obficie kwitło i dawało słodkie owoce.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - Citrus reticulata
Fot. pixabay
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - pochodzenie
Mandarynka (Citrus reticulata) należąca do rodziny rutowatych (Rutaceae) najprawdopodobniej pochodzi z południowych Chin. Uprawiana między innymi w Wietnamie i na Filipinach od 3 tysięcy lat, do Europy została sprowadzona dopiero na początku XIX wieku przez portugalskich handlowców. Chociaż mandarynki są stopniowo zastępowane w uprawach przez klementynki (krzyżówkę mandarynki z gorzką pomarańczą) nadal są to cenione drzewka cytrusowe doskonałe do uprawy w domu i na balkonie.
Jak wygląda mandarynka, drzewko mandarynkowe
Mandarynka w uprawie gruntowej wyrasta na okazały krzew lub niewielkie drzewo dorastające do 3-6 m wysokości. Hodowana w doniczce osiąga niewielkie rozmiary, tj. od 1 do 3 m wysokości i do 1 m szerokości. Pędy ma bezkolcowe a liście owalne i skórzaste, o połowę mniejsze niż cytryna zwyczajna.
Drzewko mandarynkowe może kwitnąć 2-3 razy w roku. Mandarynka uprawiana w domu najobficiej kwitnie wiosną. Kwiaty mandarynki są niewielkie, białe lub bladoróżowe. Zebrane w grona kwiaty pachną przyjemnie, lecz bardzo mocno, dlatego lepiej nie ustawiać drzewka mandarynki w sypialni.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - Citrus reticulata
Fot. pixabay
Kuliste, pomarańczowe owoce o średnicy ok. 4 cm mają cienką skórkę i dojrzewają po ok. 6 miesiącach od kwitnienia. Co ciekawe, owoce mandarynki nie opadają tylko pozostają na roślinie nawet przez 2 lata. W stanie surowym owoce mandarynki nie nadają się do jedzenia ze względu na gorzki smak, ale są doskonałym dodatkiem do przetworów takich jak dżemy lub konfitury.
Podobnie jak w przypadku cytryny, jeżeli zależy nam na uzyskaniu owoców, nasze drzewko mandarynkowe powinno być uzyskane przez sadzonkowanie lub szczepienie. Cytrusy wyhodowane z nasion owocują dopiero po kilkudziesięciu latach uprawy lub wcale.
Mandarynka - wartości odżywcze
Mandarynki zawierają szereg substancji czynnych korzystnych dla naszego zdrowia. Są cenione zarówno za smak jak i wartości odżywcze. Są przy tym niskokaloryczne - średniej wielkości mandarynka dostarcza tylko 30 kcl i ma niski indeks glikemiczny (IG) 30. Owoce mandarynki zawierają szereg witamin, w tym: C, A, E, witaminy z grupy B oraz minerałów: cynk, fosfor, magnez, potas, sód, żelazo i wapń. O wartości odżywczej mandarynek decydują również: błonnik pokarmowy, węglowodany, kwas foliowy, flawonoidy i garbniki.
Warto docenić wartości odżywcze owoców mandarynki
Fot. pixabay
Mandarynka - właściwości zdrowotne
Mandarynka jest ceniona nie tylko za wspaniały smak, ale także właściwości zdrowotne. Dzięki wysokiej zawartości flawonoidów mandarynki mają właściwości przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. Pyszne owoce obniżają zawartość cholesterolu, zapobiegają chorobom układu sercowo-naczyniowego oraz chorobom otępiennym mózgu takim jak choroba Alzheimera i Parkinsona. Cytrusy te dobrze wpływają na ogólną odporność organizmu, poprawiają stan skóry i wzmacniają kości.
Pozyskiwany ze skórki owoców olejek mandarynkowy działa relaksująco, nasennie i antydepresyjnie, dlatego jest wykorzystywany w aromaterapii. Ze względu na właściwości grzybo- i bakteriobójcze olejek mandarynkowy wchodzi w skład kosmetyków do cery trądzikowej oraz szamponów przeciwłupieżowych.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - Citrus reticulata
Fot. pixabay
Mandarynka a klementynka - różnice
Drzewko mandarynkowe uprawiane w domu rodzi liczne i dekoracyjne owoce. Niestety nie nadają się do spożycia na surowo ze względu na gorzki smak, są za to doskonałym dodatkiem do przetworów, takich jak dżemy lub konfitury. Chociaż mandarynki są stopniowo zastępowane w uprawach przez klementynki (krzyżówkę mandarynki z gorzką pomarańczą) to nadal w sklepach możemy kupić te smaczne owoce. A zatem czym różnią się mandarynki i klementynki i jak je rozpoznać? Oto podstawowe różnice między tymi aromatycznymi owocami:
- owoce mandarynki są nieco spłaszczone na obu wierzchołkach, a klementynki mają bardziej kulisty kształt;
- mandarynki mają pomarańczową, dość porowatą skórkę, a gładka, skórka klementynek jest błyszcząca i pomarańczowożółta;
- smak mandarynki jest intensywny, słodki z lekko gorzką nutą, natomiast klementynki jest świeży z kwaskową nutą;
- mandarynki zawierają sporo nasion, a klementynki tylko pojedyncze nasiona lub nawet wcale.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - uprawa
Uprawa mandarynki w doniczce wygląda podobnie jak innych cytrusów. Różnica polega na tym, że mandarynka jest odporniejsza na mróz i dobrze znosi spadki temperatury nawet do 0°C.
W sezonie wegetacyjnym drzewko mandarynkowe wymaga ciepłego, zacisznego i słonecznego stanowiska. Preferuje żyzną i bardzo przepuszczalną, lekko kwaśną glebę o pH 5,5-6,5. W uprawie bardzo dobrze sprawdza się gotowa ziemia do cytrusów dostępna w sklepach ogrodniczych i kwiaciarniach.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - przesadzanie
Mandarynka ma spore wymagania pokarmowe dlatego młode drzewka mandarynkowe przesadzamy co roku pamiętając, żeby doniczka była trzy razy większa niż bryła korzeniowa. Starsze rośliny wystarczy przesadzać do 2-3 lata.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - Citrus reticulata
Fot. pixabay
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - pielęgnacja
Od połowy maja do końca września mandarynka w doniczce najlepiej rośnie na wolnym powietrzu, na balkonie, tarasie lub w ogrodzie. Przenosząc roślinę z pomieszczenia na zewnątrz należy powoli aklimatyzować ją do nowego środowiska. Hartowanie rośliny oznacza wystawienie jej na kilka godzin dziennie na zewnątrz, stopniowo zwiększając czas przebywania drzewa na wolnym powietrzu, aż będzie można je pozostawić na zewnątrz przez całą dobę. Czasem pomimo hartowania mandarynka może szybko zrzucić większość liści, ale właściwie pielęgnowana szybko wypuści nowe.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - Citrus reticulata
Fot. pixabay
Uprawa mandarynki w doniczce nie jest skomplikowana. W okresie wegetacji należy podlewać drzewko mandarynkowe 2-3 razy w tygodniu, uważając, żeby go nie przelać. Woda powinna być odstała, ciepła i miękka. Twarda woda utrudnia pobieranie żelaza z gleby, a mandarynka jest wrażliwa na brak tego pierwiastka. Drzewko mandarynki powinno być także regularnie 1-2 razy w miesiącu zasilane nawozami dla cytrusów które najlepiej spełniają wymagania pokarmowe tych roślin.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - przycinanie
Zima to czas na cięcie i formowanie mandarynki, która doskonale znosi te zabiegi. W okresie wegetacyjnym można także przycinać młode przyrosty.
Mandarynka, drzewko mandarynkowe - zimowanie
Zimę drzewko mandarynkowe musi spędzać w bardzo jasnym i chłodnym pomieszczeniu w temperaturze ok. 5-12°C. Zimowanie mandarynki w takich warunkach jest konieczne, żeby roślina była zdrowa, dobrze rosła, i owocowała. W okresie spoczynku zaprzestajemy nawożenia a podlewania ograniczamy do jednego w miesiącu.
Przeczytaj również:
- Rośliny doniczkowe o ozdobnych owocach
- Rośliny śródziemnomorskie na taras. Nazwy i zdjęcia
- Kalamondyna - uprawa w domu, przycinanie, choroby
- Kumkwat - właściwości, uprawa w doniczce
Opracowano na podstawie:
1. A. Kowalczyk, Cytrusy w Działkowiec 2/2014, s. 74;
2. A. Mika, Owoce dla amatorów, Krajowa Rada Polskiego Związku Działkowców, Warszawa 1994, s. 197-200;
3. M. Ulczycka-Walorska, Cytrusy w domu w Działkowiec 1/2015, s. 40-41.
