Mączniak prawdziwy - jak wygląda, objawy, zwalczanie, jaki oprysk

Mączniak prawdziwy to powszechnie występująca choroba grzybowa. Atakuje wiele roślin ogrodowych. Jeśli roślina wygląda jak obsypana mąką, prawdopodobnie została zaatakowana właśnie przez mączniaka. Zobacz, jak wyglądają objawy mączniaka prawdziwego i poznaj sposoby na zwalczanie tej choroby w ogrodzie. Podpowiadamy, który oprysk na mączniaka jest najlepszy!

Objawy mączniaka prawdziwego na liściu cukinii
Fot. depositphotos

Jak wygląda mączniak prawdziwy

Mączniak prawdziwy to choroba roślin wywoływana przez różne rodzaje grzybów z rzędu Erysiphales. Poraża wiele gatunków roślin, w tym drzewa i krzewy owocowe, rośliny ozdobne oraz warzywa. Zarodniki przenoszone są na sąsiednie rośliny wraz z prądami powietrza i kroplami wody.

Do infekcji dochodzi przez nieuszkodzoną tkankę roślin. Ssawki grzybni wnikają do komórek skórki i pobierają z niej składniki pokarmowe. Rozprzestrzenianiu choroby sprzyja ciepłe i bezdeszczowe lato oraz łagodna zima. Patogen zimuje na resztkach roślin i porażonych pędach.

Mączniak prawdziwy - objawy

Mączniak prawdziwy występuje na wielu gatunkach roślin. Choć choroba wywoływana jest przez różne patogeny, charakterystycznym objawem jest biały, mączysty nalot pojawiający się na porażonych, nadziemnych organach roślin, m.in. na liściach, ogonkach liściowych, pędach i owocach. Grzybnia z czasem ciemnieje a zaatakowane części roślin żółkną, ulegają deformacji i zamierają. Poprzez ograniczenie powierzchni asymilacyjnej, rośliny są gorzej odżywione a ich wzrost zostaje zahamowany. Plony są mniejsze i gorszej jakości a rośliny ozdobne tracą atrakcyjny wygląd.

Objawy mączniaka prawdziwego na liściu pomidora
Fot. depositphotos

Objawy mączniaka prawdziwego u najczęściej porażanych roślin mogą się nieco różnić.

Mączniak prawdziwy dyniowatych

Mączniak prawdziwy dyniowatych atakuje głównie ogórki ale też dynie, cukinie i patisony. Na górnej stronie liści pojawiają się niewielkie plamy z mączystym nalotem. Z czasem plamy zlewają się i ciemnieją a liście ulegają deformacji i przedwcześnie obumierają. Porażane są także łodygi i ogonki liściowe. Rośliny więdną i usychają.

Mączniak prawdziwy dyniowatych na liściu ogórka
Fot. depositphotos

Mączniak prawdziwy winorośli

Mączniak prawdziwy winorośli atakuje liście, latorośle i owoce. Na liściach pojawia się biały nalot grzybni. Liście ulegają deformacji i stopniowo zamierają. Na pędach plamy są początkowo ciemnobrązowe, później czerwono-brązowe, następnie pokrywają się mączystym nalotem. Porażone owoce pękają i gniją, część z nich zasycha. Straty w plonach mogą sięgać nawet 90%.

Mączniak prawdziwy winorośli
Fot. Maccheek, CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Mączniak prawdziwy truskawki

Mączniak prawdziwy truskawki najsilniej poraża liście i zielone zawiązki owoców. W uprawie polowej zwykle występuje od II połowy maja. Białoszary nalot pojawia się na głównie dolnej stronie liści ale w uprawie szklarniowej może występować na obydwu stronach. Liście zwijają się łódkowato ku górze a ich brzegi czerwienieją. Porażone kwiaty obumierają. Zawiązki owoców drobnieją i ulegają deformacji, często zasychają.

Mączniak prawdziwy truskawki
Fot. Dollymoon, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Mączniak prawdziwy jabłoni

Mączniak prawdziwy jabłoni powoduje zwijanie się pokrytych białym nalotem liści wzdłuż nerwu głównego. Porażone liście zamierają od brzegu i przedwcześnie opadają. Nalot pojawia się także na niezdrewniałych pędach, które przestają rosnąć i zamierają. Choroba doprowadza do niedorozwoju i zamierania kwiatów. Skórka owoców ulega ordzawieniu.

Mączniak prawdziwy jabłoni - objawy na liściach
Fot. depositphotos

Mączniak prawdziwy a rzekomy - różnice

Mączniak prawdziwy i mączniak rzekomy są chorobami grzybowymi atakującymi czasami te same rośliny. Bywają mylone, jednak istnieją między nimi istotne różnice. Oto najważniejsze z nich:

• choroby wywoływane są przez różne patogeny;
• rozwojowi grzybni w przypadku mączniaka prawdziwego sprzyja ciepła i sucha pogoda, natomiast mączniak rzekomy preferuje wilgotną i chłodniejszą aurę;
• mączysty nalot u roślin zaatakowanych przez mączniaka prawdziwego najczęściej (choć nie zawsze) pojawia się na górnej stronie liści. U roślin porażonych przez mączniaka rzekomego na spodniej stronie liści pojawia się brunatno- lub szarofioletowy nalot a na górnej stronie żółtawe plamy.

Mączniak prawdziwy a rzekomy
Fot. depositphotos

Mączniak prawdziwy - zwalczanie

W zwalczaniu mączniaka istotna jest profilaktyka, która ograniczy źródła patogenu. W związku z tym, że grzyb zimuje na resztkach roślin i porażonych pędach, należy je usuwać, nie wolno ich kompostować. Rośliny powinny być uprawiane w odpowiedniej rozstawie, która sprzyja lepszej wentylacji oraz odchwaszczane. Warto unikać przenawożenia roślin azotem i moczenia liści podczas podlewania. W uprawie warzyw zaleca się wybieranie odmian tolerancyjnych na mączniaka.

Mączniak prawdziwy - zwalczanie ekologiczne

Przy niewielkim nasileniu objawów choroby warto zastosować środki ekologiczne, które są przyjazne dla środowiska. Sprawdzą się tutaj biopreparaty takie jak: Limocide z olejkiem pomarańczowym, Boczos z naturalnym wyciągiem z czosnku czy Biosept Active z ekstraktem z grapefruita. Aby preparaty te były skuteczne, opryski trzeba wykonać kilkakrotnie, powtarzając je w odstępach co 7-10 dni.

Mączniak prawdziwy - domowe sposoby

Mączniaka można także zwalczać domowymi sposobami. Szczególnie polecane są one w początkowej fazie choroby lub w ramach profilaktyki, aby poprawić kondycję rośliny. Pomocne będą samodzielnie przygotowane gnojówki, wywary i wyciągi z roślin takich jak: pokrzywa, skrzyp polny czy krwawnik pospolity. Jeśli jednak nie mamy możliwości przygotowania takich preparatów, w sprzedaży są dostępne gotowe produkty z pokrzywą (np. Neykor oprysk z pokrzywy) czy skrzypem (np. Lykos oprysk ze skrzypu polnego).

Wspomagająco, przy niewielkim porażeniu chorobą, mogą działać także opryski mlekiem (po rozcieńczeniu z wodą w proporcji 1:3) lub sodą oczyszczoną (5 g sody należy rozpuścić w 1 l wody i dodać kilka kropli mydła potasowego).

Mączniak prawdziwy - jaki oprysk

Gdy choroba występuje w dużym nasileniu, najbardziej skuteczne będą preparaty o silniejszym działaniu. Do chemicznego zwalczania mączniaka prawdziwego używa się fungicydów siarkowych np. środka Siarkol 800 SC lub preparatów zawierających inne substancje czynne: Scorpion 325 SC, Amistar 250 SC, Signum 33 WG.

Rodzaj fungicydu oraz dawkowanie należy dobrać do gatunku zaatakowanej rośliny. Opryski zwykle przeprowadza się kilka razy w sezonie wegetacyjnym. Najlepiej wykonać je w dni pochmurne lub wieczorem. Warto też pamiętać, że używanie fungicydów siarkowych (jak np. Siarkol 800 SC) do oprysku w czasie upałów i silnego nasłonecznienia może doprowadzić do uszkodzeń liści i ordzawień owoców.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Choroby ogórków gruntowych i szklarniowych
• Oprysk z drożdży na pomidory i ogórki
• Drut miedziany w pomidorach, ogórkach i na drzewa owocowe. Opinie, czy jest bezpieczny

Opracowano na podstawie:
1. M. Rogowska, J. Sobolewski, Choroby i szkodniki warzyw, Plantpress, Kraków 2018, s. 60-62, 93-95;
2. A. Bielenin, B. Meszka, Choroby krzewów owocowych, Plantpress, Kraków 2009, s. 22-25, 110-112;
3. M. Grabowski, Choroby drzew owocowych, Plantpress, Kraków 2014, s. 39-42, 120-121;
4. E. Ferens, Sierpień miesiącem mączniaków prawdziwych, Działkowiec 8/2020, s. 70.