Lucerna siewna, alfalfa - co to jest, właściwości, uprawa
Lucerna siewna, określana też jako alfalfa, to jedna z najcenniejszych roślin pastewnych na świecie. Jest popularna ze względu na wysoką wartość odżywczą, bogaty skład mineralny oraz zdolność do poprawy struktury gleby. Dowiedz się, jakie są właściwości lucerny siewnej, jakie ma ona zastosowanie oraz jak prawidłowo uprawiać alfalfę.
Lucerna siewna, alfalfa - Medicago sativa
Fot. pixabay
Co to jest lucerna, alfalfa?
Lucerna siewna (Medicago sativa) to roślina drobnonasienna z rodziny bobowatych (Fabaceae). Gatunek ten krzyżuje się z lucerną sierpowatą a powstałe w ten sposób odmiany mieszańcowe uważa się obecnie za podgatunki lucerny siewnej. Alfalfa jest ceniona od wieków za swoje właściwości odżywcze i zdolność do poprawy jakości gleby.
Jak wygląda lucerna?
Lucerna dorasta od 30 do 90 cm wysokości w zależności od warunków uprawy. Ma mocny system korzeniowy, który potrafi sięgać kilka metrów w głąb gleby, dzięki czemu roślina dobrze znosi suszę. Charakterystyczne dla lucerny są jej pierzaste liście oraz drobne, fioletowe kwiaty, które przyciągają pszczoły i inne owady zapylające. Alfalfa kwitnie od maja do września.
Czy lucerna jest wieloletnia?
Lucerna siewna jest rośliną wieloletnią, co oznacza, że po wysiewie może rosnąć przez kilka lat bez konieczności ponownego zasiewania. W uprawie jest użytkowana przez 2-3 lata.
Lucerna siewna, alfalfa - Medicago sativa
Fot. pixabay
Lucerna siewna, alfalfa - właściwości i zastosowanie
Jednym z najważniejszych aspektów uprawy alfalfy są cenne właściwości lecznicze lucerny siewnej oraz jej szerokie zastosowanie. Ta cenna roślina jest prawdziwą skarbnicą związków odżywczych.
Surowiec zielarski z lucerny zawiera:
- witaminy A, C, E, K,
- witaminy z grupy B, w tym B1, B2 i B6,
- związki mineralne, takie jak: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas i cynk,
- do 20% białka,
- dużą ilość błonnika błonnika, który wspomaga trawienie i perystaltykę jelit,
- chlorofil, związek o działaniu detoksykującym i oczyszczającym.
Kiełki lucerny są popularnym dodatkiem do sałatek, kanapek i koktajli a sok z lucerny ma właściwości wzmacniające. Z ziela lucerny można również przygotować herbatki i napary wspomagające oczyszczanie organizmu. Na rynku dostępne są także suplementy diety na bazie lucerny w postaci kapsułek lub proszku.
Kiełki lucerny siewnej, alfalfy
Fot. pixabay
Dzięki swoim właściwościom lucerna siewna znalazła zastosowanie jako składnik pasz dla zwierząt gospodarskich. Można ją wykorzystywać w formie siana, zielonki lub kiszonki, co czyni ją uniwersalnym składnikiem diety bydła i innych przeżuwaczy.
Lucerna poprawia strukturę gleby i wzbogaca ją w azot, co wpływa na lepsze plony innych roślin uprawianych w płodozmianie. Kwiaty lucerny są miododajne i przyciągają pszczoły i inne zapylacze.
Lucerna siewna - kiedy siać
Optymalny termin wysiewu lucerny przypada na wiosnę, od kwietnia do maja lub na późne lato - od połowy sierpnia do września. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie gleby, która powinna być dobrze uprawiona, pozbawiona chwastów i wilgotna.
Lucerna siewna - ile na hektar
Norma wysiewu lucerny wynosi:
- w terminie wiosennym 10-15 kg/ha,
- w terminie letnim 15-18 kg/ha.
Warto wiedzieć!
Przy uprawie alfalfy na nasiona zalecana ilość jest nieco mniejsza, natomiast przy uprawie na zielonkę norma wysiewu może być wyższa, aby uzyskać gęstszy łan.
Lucerna siewna - uprawa
Lucerna siewna ma wysokie wymagania cieplne. Optymalna temperatura wzrostu alfalfy to 20-25°C. Groźne dla lucerny są bezśnieżne, ostre zimy oraz wiosenne przymrozki.
Uprawa lucerny najlepiej udaje się na glebach o odczynie zbliżonych do obojętnego, żyznych, próchniczych, wilgotnych i głęboko uprawionych. Najlepszym przedplonem są rośliny okopowe uprawiane po oborniku.
Uprawa lucerny na nasiona
Uprawiając lucernę na nasiona siew czysty wykonujemy wiosną w dobrze ogrzaną glebę, w ilości 4-6 kg na hektar, w rozstawie rzędów 30-40 cm lub 40-60 cm.
Lucerna siewna, alfalfa - Medicago sativa
Fot. pixabay
Lucernę na nasiona w pierwszym roku uprawy zbiera się z pierwszego pokosu, a w kolejnych latach z drugiego. Zbiór przeprowadza się w momencie, gdy 60-70% strąków jest w pełni dojrzałych i ma brunatną barwę. Najczęściej przypada to na późne lato lub wczesną jesień. Po zbiorze nasiona są czyszczone, sortowane i dosuszane do odpowiedniej wilgotności, wynoszącej około 12%, aby uniknąć problemów z pleśnią i gniciem.
Uprawa lucerny na zielonkę
W naszych warunkach klimatycznych lucernę uprawia się głównie na paszę, gdyż produkcja nasion tego gatunku jest utrudniona przez występujące często niekorzystne warunki pogodowe w okresie kwitnienia lucerny.
Lucerna na zielonkę może być uprawiana w siewie czystym lub z dodatkiem roślin wzbogacających paszę oraz zwiększających biomasę.
Uprawa z lucerną innych gatunków o różnych wymaganiach siedliskowych i nawozowych, zróżnicowanej wysokości roślin oraz konkurencyjność względem lucerny, poprawia plonowanie i trwałość. Roślinami ochronnymi w uprawie lucerny na zielonkę mogą być bobowate grubonasienne, takie jak: wyka jara, groch wąskolistny a także jęczmień oraz mieszańcowe odmiany kukurydzy.
Lucerna siewna, alfalfa - Medicago sativa
Fot. pixabay
Siew czysty lucerny przeprowadzamy wiosną a w mieszance także latem - w czerwcu lub lipcu - tak by termin był dostosowany do rośliny ochronnej. W pierwszym roku uprawy wykonujemy tylko jedno koszenie z początkiem kwitnienia. W kolejnych latach zbiera się najczęściej 3 pokosy, a w wyjątkowo korzystnych warunkach nawet 4-5 pokosów. Okres między pokosami powinien być na tyle długi, żeby rośliny mogły zawiązać pąki.
Jaki nawóz na lucernę?
Jeżeli jest taka potrzeba, w uprawie lucerny stosujemy nawożenie potasem i fosforem, dzięki czemu roślina zwiększa swoją odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne. Jako że lucerna, podobnie jak inne motylkowe, wiąże azot z powietrza, nie ma potrzeby dostarczania jej dodatkowo tego pierwiastka. Tylko przy siewie czystym lucerny, czyli bez roślin ochronnych, można zastosować niską dawkę azotu około 20-30 kg/ha, aby rośliny mogły go pobrać w pierwszej fazie wzrostu, dopóki nie zawiążą się brodawki na korzeniach. Dobrym nawozem na lucernę są także nawozy naturalne, takie jak obornik, gnojówka i kompost.
Przeczytaj również:
- Nawozy zielone - kiedy siać, jakie rośliny na zielony nawóz
- Facelia błękitna - jak wygląda, zastosowanie, uprawa
- Warzywa poplonowe. Jakie warzywa siać i sadzić na poplon?
Opracowano na podstawie:
1. Z. Bilski, I. Kajdan-Zysnarska, Uprawa roślin bobowatych drobnonasiennych, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu, Poznań 2019, s. 18-25;
2. B. Frąszczak, Lucerna siewna w Działkowiec 2/2019, s. 64;
3. J. Horoszkiewicz-Janka, M. Mrówczyński (pod red.), Metodyka integrowanej ochrony lucerny siewnej dla producentów i doradców, Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Poznań 2012, s. 2-12.
