Kopytnik pospolity - zastosowanie i uprawa

Kopytnik pospolity (Asarum europaeum)to dekoracyjna bylina o zimozielonych liściach, która jest niezwykłe łatwa w uprawie i świetnie zadarnia cieniste zakamarki ogrodu. Warto też wiedzieć, że kopytnik pospolity zastosowanie znalazł jako roślina lecznicza, a jej ziele wykorzystuje się wraz z korzeniami. Zobacz jak wygląda uprawa kopytnika pospolitego w ogrodzie oraz jak wykorzystać cenne właściwości tej rośliny!

Kopytnik pospolity - Asarum europaeum
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jak wygląda kopytnik pospolity?

Kopytnik pospolity wytwarza w ziemi rozgałęzione, pełzające kłącze. Roślina dorasta do 15 cm wysokości, a brązowoczerwone kwiaty kopytnika pojawiają się wiosną - w okresie od marca do maja. Są jednak w znacznej mierze ukryte pod błyszczącymi, sercowatymi liśćmi. Liście kopytnika pospolitego po rozdarciu mają charakterystyczny ostry zapach, nieco zbliżony do zapachu pieprzu. Kopytnik pospolity spotykany jest dziko na terenie Polski w lasach liściastych i w zaroślach.

Kopytnik pospolity - zastosowanie

Kopytnik pospolity zastosowanie znalazł przede wszystkim jako roślina lecznicza. W lecznictwie stosowane jest ziele kopytnika z korzeniami. Ziele to zawiera olejek eteryczny, w którego skład wchodzą fenolokwasy, flawonoidy, pochodne chalkonu, garbniki, alkohole alifatyczne, cukry i związki mineralne.

Wyciąg z ziela kopytnika działa rozkurczowo na jelita i oskrzela, zapobiegając w ten sposób bolesnym skurczom w układzie trawiennym i oddechowym. Wyciąg jest także skutecznym środkiem wykrztuśnym, który ułatwia wydzielanie śluzu zalegającego w górnych drogach oddechowych. Ziele kopytnika ma także właściwości uspokajające, lekko moczopędne i zwiększające wydzielanie potu.

Leki wytwarzane z udziałem ziela kopytnika stosuje się w nieżytowych stanach górnych dróg oddechowych, którym towarzyszy suchy i uporczywy kaszel. Pomocniczo używa się ich przy astmie, w stanach skurczowych oskrzeli, zapaleniu gardła oraz przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli u palaczy.

Kwiaty kopytnika ukryte są pod liśćmi
Fot. pixabay

Należy jednak pamiętać, że większe niż zalecane dawki surowca powodują nudności, podrażnienie żołądka oraz wymioty i biegunkę. Stosowanie ziela kopytnika pospolitego nie jest wskazane u kobiet w ciąży.

Zastosowanie kopytnika pospolitego znajdziemy także w ogrodzie jako dekoracyjnej rośliny okrywowej. Szczególnie dobrze prezentuje się on pod krzewami zimozielonymi takimi jak laurowiśnia czy ostrokrzew. Najlepiej kopytnik pospolity wygląda posadzony w grupie 10-20 sztuk lub nawet kilkadziesiąt roślin razem. Zalecana rozstawa sadzenia kopytnika, pozwalająca ładnie zadarnić powierzchnię, wynosi 16 roślin na 1 m².

Kopytnik pospolity - ochrona

Zanim wybierzemy się do lasu w celu pozyskania ziela kopytnika, warto zwrócić uwagę na fakt, iż w latach 1983 - 2014 kopytnik pospolity był rośliną częściowo chronioną. Choć obecnie nie podlega już ochronie gatunkowej, to jednak zbieranie ze stanowisk naturalnych w celu pozyskania surowca zielarskiego nadal stanowi dla tego gatunku zagrożenie. Dlatego też nie zbierajmy kopytnika w lasach. Jeżeli chcemy samodzielnie zbierać ziele kopytnika, warto spróbować uprawy tej rośliny w ogrodzie.

Kopytnik pospolity - uprawa

Uprawa kopytnika pospolitego najlepiej udaje się na stanowisku cienistym, na glebach próchniczych i wapiennych. Ze względu na upodobania do gleb wapiennych, kopytnik nie nadaje się do sadzenia pod starymi świerkami. Nie nadaje się też do sadzenia pod sosnami i innymi kwasolubnymi iglakami. Doskonale natomiast rośnie w cieniu wielu roślin liściastych. Kopytnik jest rośliną wysoce mrozoodporną i nie wymaga okrywania na zimę (strefa mrozoodporności 4).

Kopytnik pospolity to roślina, która nie wymaga szczególnej pielęgnacji. Wystarczy, podczas sadzenia kopytnika dobrze przygotować podłoże, wsypując do dołka nawóz organiczny, np. kompost. Po posadzeniu kopytnika roślinę należy obficie podlać i pozwolić jej zarastać powierzchnię ziemi. Dodatkowego podlewania kopytnik może wymagać latem, w okresach suszy. Kopytnik pospolity dosyć szybko się rozrasta, tworząc zimozielony dywan.

Kopytnika pospolitego rozmnażamy przez podział kłączy. Można to zrobić na wiosnę, a nowo pozyskane rośliny wysadza się w odległościach co 15 cm. Kopytnika pospolitego można także rozmnażać z nasion, jednak jest to sposób bardzo pracochłonny i długotrwały. Z tego względu raczej niepolecany w uprawie amatorskiej.

mgr inż. Joanna Białowąs

Opracowano na podstawie: Bärtels A., Encyklopedia roślin ogrodniczych od A do Z, Świat Książki, Warszawa 2001, s.90; Lewkowicz-Mosiej T., Leksykon roślin leczniczych, Świat Książki, Warszawa 2003, s.130; Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, PWN, 2000, s. 247.

Przeczytaj również:

Rośliny do cienia. Co posadzić w cienistym miejscu w ogrodzie?
Miejsca cieniste w ogrodzie często wydają się problemem. Co posadzić, gdy dociera tu tak mało słońca? Czy znajdziemy ładne rośliny do cienia? Otóż okazuje się, że przy odrobinie trudu można w cienistych zakątkach działki stworzyć prawdziwe leśne zakątki, tętniące życiem. Więcej...

Byliny wieloletnie długo kwitnące - całe lato i jesienią
Szukając roślin do ogrodu chcemy, by efekt dekoracyjny z ich zastosowaniem był jak najdłuższy, a rośliny nie wymagały wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Oto zestawienie 20 najciekawszych wieloletnich bylin kwitnących całe lato i jesienią! Więcej...

Co zamiast trawy w ogrodzie?
Choć trawnik to najczęściej stosowany sposób na wypełnienie ogrodowych przestrzeni, trawa nie wszędzie dobrze rośnie, a jej pielęgnacja w takich miejscach może sprawić wiele problemów. Zobacz co zamiast trawy w ogrodzie warto zastosować, by planowana przestrzeń prezentowała się ciekawie i oryginalnie, a przy tym była łatwa w utrzymaniu? Więcej...