Kokoryczka - odmiany, uprawa, szkodniki
Kokoryczka (Polygonatum) to jedna z bardziej efektownych bylin na stanowiska cieniste i wilgotne. Gdy tylko zapewnimy jej odpowiednie warunki, rozjaśni nawet najciemniejszy zakątek ogrodu obfitym ulistnieniem i oryginalnymi dzwonkowatymi kwiatami. Podpowiadamy jak wygląda uprawa kokoryczki, jakie są wymagania tej rośliny i z jakie choroby mogą jej zagrozić. Przedstawiamy też najciekawsze gatunki i odmiany kokoryczki polecane do ogrodów.
Kokoryczka wonna - Polygonatum odoratum
Fot. pixabay
Kokoryczka - opis wyglądu
Kokoryczka należy do rodziny szparagowatych (Asparagaceae). W stanie naturalnym występuje w lasach całej Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce cieniste zakątki lasów zasiedlają trzy gatunki kokoryczki: okółkowa, wielokwiatowa i wonna.
Z podziemnego kłącza kokoryczki wyrasta długa łodyga, wzniesiona lub łukowato wygięta łodyga. Porośnięta jest zielonymi liśćmi - siedzącymi lub krótkoogonkowymi, sercowatymi bądź lancetowatymi. Wiosną w kątach liści pojawiają się dzwonkowate, białe kwiaty kokoryczki zwisające na długich szypułkach. Kokoryczka kwitnie od kwietnia do czerwca. Zimuje w postaci kłącza. Owocem kokoryczki jest okrągła, czarna lub czerwona jagoda.
Uwaga!
Kokoryczka to trująca roślina ogrodowa. Zawiera toksyczne dla ludzi glikozydy i asparganinę. Należy o tym pamiętać szczególnie w kontekście atrakcyjnych z wyglądu owoców kokoryczki. Nawet niewielka ilość spożytych jagód może wywoływać wymioty, biegunkę i zaburzenie pracy serca.
Kokoryczka - zastosowanie
Kokoryczka jest typową rośliną do cienia nadającą się do uprawy pod drzewami. Świetnie sprawdza się jako roślina okrywowa sadzona w większych grupach w towarzystwie takich gatunków jak: żurawka, żuraweczka, brunnera wielkolistna, funkia, epimedium, rodgresja czy paprocie ogrodowe.
Trawy ozdobne, tawułka Arendsa, dąbrówka rozłogowa czy barwinek pospolity podkreślą barwy oraz ciekawy pokrój kokoryczki. Liście kokoryczek są wykorzystywane przez florystów, jako element kompozycji roślinnych i bukietów.
Kokoryczka - gatunki i odmiany
Przedstawiamy najczęściej uprawiane w Polskich ogrodach gatunki i odmiany kokoryczki, zasługujące na szczególną uwagę.
Kokoryczka wielokwiatowa - Polygonatum multiflorum
Fot. depositphotos
Kokoryczka wielokwiatowa (Polygonatum multiflorum) to gatunek rosnący w stanie naturalnym na terenie prawie całej Polski. Rośnie w kępach i osiąga do 100 cm wysokości. Jej główną ozdobą są długie, łukowato wygięte pędy pokryte intensywnie zielonymi, jajowatymi liśćmi. Dzwonkowate kwiaty są białe z zielonymi końcami. Pojawiają się w maju i czerwcu. Po kwitnieniu przekształcają się w czarne, silnie trujące jagody.
W sprzedaży dostęne są ciekawe odmiany ogrodowe kokoryczki wielokwiatowej:
Kokoryczka wielokwiatowa 'Pruhonice' - piękna odmiana o kwiatach klasycznie białych z zielonymi końcówkami płatków i matowo-niebieskich jagodach. Dorasta do 70 cm wysokości.
Kokoryczka wielokwiatowa 'Flore Pleno' - to odmiana, której szczególną ozdobą są stosunkowo duże i pełne kwiaty.
Kokoryczka wielokwiatowa 'Variegatum' - ma rozłożysty pokrój i ozdobne duże, zielone liście z białym brzegiem. Kremowobiałe kwiaty o zielonych końcach pojawiają się w maju. Roślina osiąga 70 cm wysokości.
Kokoryczka wielokwiatowa 'Variegatum'
Fot. depositphotos
Interesujące odmiany kokoryczki wonnej to:
Kokoryczka wonna 'Koryu' - to japońska odmiana o nietypowym ulistnieniu - przez środek liścia biegnie fałda, dodatkowo podkreślona pasemkami koloru srebra i ciemniejszej zieleni. Oceniana jest, jako łatwa w uprawie, świetnie znoszący nasze zimy.
Kokoryczka wonna 'Byakko' - w ojczystej Japonii roślina ta uprawiana jest ze względu na pożądane przez florystów ozdobne liście. Początkowe liście przyjmują barwę zieloną, ale część blaszki, bliżej łodygi bieleje w ciągu następnych tygodni. Dla uzyskania najlepszego wybarwienia roślina powinna rosnąć na jaśniejszym stanowisku bądź w półcieniu.
Kokoryczka wonna 'Ussurland Roundleaf' - to odmiana o wzniesionym pokroju dorastająca do 70 cm. Liście tej odmiany są okrągławe i szarozielone. Dzwonkowate, kremowe kwiaty pojawiają się w maju.
Kokoryczka wonna 'Amadokoro' - ma liście o szerokich, kremowych marginesach. Do prawidłowego wybarwienia potrzebuje nieco słońca, dlatego najlepsze stanowisko dla Amadokoro jest półcieniste.
Kokoryczka wonna - Polygonatum odoratum
Fot. depositphotos
Kokoryczka okółkowa (Polygonatum verticillatum) ma wzniesioną łodygę przeważnie dorastającą do 50-80 cm, wyjątkowo do 100 cm. Jej wąskie, lancetowate liście wyrastają w okółkach po 3-7 sztuk. W kątach okółków pojawiają się grona białych, dzwonkowatych kwiatów. Jagoda jest czerwona o średnicy do 1 cm. Cały pęd nadziemny ma właściwości toksyczne.
W sprzedaży można znaleźć interesujące odmiany kokoryczki okółkowej:
Kokoryczka okółkowa 'Serbian Dwarf' - to odmiana niższa od gatunku, osiągająca około 40-50 cm wysokości. W kątach liści wyrastają niewielkie, białozielone kwiaty z lekko czerwonymi plamkami. Jesienią liście przebarwiają się na złoto i pięknie kontrastują z jaskrawo-czerwonymi jagodami.
Kokoryczka okółkowa 'Rubrum' - wąskie, lancetowate liście kokoryczki przybierają czerwonawą barwę. Kwiaty są drobne i mają różowawy odcień. Roślina osiąga wysokość 50 - 75 cm. Bardzo dobrze znosi mrozy i nie wymaga osłaniania za zimę.
Kokoryczka okółkowa 'Himalayan Giant' - to odmiana o drobnych, białych kwiatach, pokroju wyprostowanym, dorastająca do 150 cm.
Kokoryczka - uprawa i wymagania
Kokoryczka jest łatwa w uprawie. Jest rośliną cieniolubną, więc stanowisko dla niej powinno być cieniste lub półcieniste, częściowo osłonięte. Warto ją sadzić po stronie północnej oraz wschodniej ogrodu, pod osłoną drzew. Jest w pełni mrozoodporna, zaliczana do strefy mrozoodporności roślin 4.
Kokoryczkę sadzimy wczesną jesienią lub wiosną. Jeżeli roślina ma pełnić funkcje zadrniające, ważna jest odpowiednia rozstawa sadzenia kokoryczki. W zależności od odmiany na 1m² umieszcza się 10-12 sztuk.
Pielęgnacja kokoryczki jest prosta i nie zajmuje wiele czasu. Jeśli przygotowując stanowisko, zadbaliśmy o wzbogacenie gleby nawozami organicznymi, takimi jak: obornik lub kompost, to rośliny nie musimy już dodatkowo zasilać w okresie wegetacji. Rośliny na mniej zasobnym podłożu, dokarmiamy 2-3 razy w sezonie uniwersalnym nawozem mineralnym.
Owoce kokoryczki są silnie trujące
Fot. depositphotos
W uprawie kokoryczki ważne jest regularne usuwanie chwastów. Przy tej czynności musimy być jednak ostrożni, ponieważ roślina płytko się korzeni i łatwo uszkodzić jej system korzeniowy. W tej sytuacji szczególnie korzystne jest ściółkowanie gleby korą, trocinami lub przefermentowanym kompostem. Ściółka ograniczy wzrost chwastów, zmniejszy parowanie wody z gleby oraz, rozkładając się, wzbogaci glebę i poprawi jej strukturę. Co prawda kokoryczka zniesie krótkotrwałą suszę, ale należy dbać o to by miała wystarczająco wilgotne podłoże i w razie konieczności regularnie ją podlewać.
Kokoryczka - choroby i szkodniki
Kokoryczki są dość odporne na choroby, zwłaszcza grzybowe. Za to częstym problemem, który możemy napotkać są larwy błonkówki - owrzódki konwaliowej (Phymatocera aterrima), której gąsienice potrafią błyskawicznie ogołocić roślinę. Gąsienice żerują na liściach od maja do czerwca. Zimują w glebie.
Oowrzódka konwaliowa - Phymatocera aterrima
Fot. depositphotos
Gdy tylko zauważmy gąsienice na kokoryczce, możemy zastosować do ich zwalczenia środki naturalne, przygotowując samodzielnie wywar z bylicy piołun, rumianku pospolitego, krwawnika pospolitego lub wrotyczu. Możemy również wykorzystać zieloną nać z ziemniaka, zalewając 1,5 kg masy zielonej ok. 10 litrami wody i pozostawiając na 3-4 godziny. Tak przygotowanym preparatem wykonujemy oprysk, co tydzień, aż do skutku.
Jeśli gąsienic na kokoryczce jest bardzo dużo, trzeba sięgnąć po owadobójcze środki ochrony roślin, takie jak: Karate Zeon 050 CS, Karate Gold lub Deltam.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Opracowano na podstawie:
1. A. Sarwa, Wielki leksykon roślin leczniczych, Warszawa 2001, s. 78;
2. Soika G., Szkodniki bylin (cz.II) w Szkółkarstwo 03/2004;
3. Bagińska A., Ogród w cieniu w Działkowiec 4/2014 s. 26-27;
4. Katalog bylin - kwiaty, trawy, paprocie, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa, 2018, s. 133.
Przeczytaj również:
Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
Łącząc ze sobą mało wymagające kwiaty jednoroczne i byliny, przy minimum pielęgnacji, możemy stworzyć pięknie i długo kwitnący ogród. Oto 10 łatwych w uprawie kwiatów ogrodowych, które sprawdzą się na każdej rabacie. Wystarczy je posiać lub posadzić i gotowe! Więcej...
Byliny wieloletnie długo kwitnące - całe lato i jesienią
Szukając roślin do ogrodu chcemy, by efekt dekoracyjny z ich zastosowaniem był jak najdłuższy, a rośliny nie wymagały wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Oto zestawienie 20 najciekawszych wieloletnich bylin kwitnących całe lato i jesienią! Więcej...
Rośliny do cienia. Co posadzić w cienistym miejscu w ogrodzie?
Miejsca cieniste w ogrodzie często wydają się problemem. Co posadzić, gdy dociera tu tak mało słońca? Czy znajdziemy ładne rośliny do cienia? Otóż okazuje się, że przy odrobinie trudu można w cienistych zakątkach działki stworzyć prawdziwe leśne zakątki, tętniące życiem. Oto najlepsze rośliny ogrodowe do cienia! Więcej...
