Kokornak wielkolistny - uprawa, rozmnażanie, choroby

Kokornak wielkolistny (Aristolochia macrophylla) to silnie rosnące pnącze o sercowatych, ciemnozielonych liściach i oryginalnych kwiatach w kształcie fajek. Szybko pokrywa altany, pergole czy brzydkie elewacje w cienistych stanowiskach, tworząc gęste zielone ściany. Podpowiadamy jak wygląda uprawa kokornaka wielkolistnego, jak samodzielnie przeprowadzić rozmnażanie kokornaka w ogrodzie oraz jakie choroby i szkodniki mogą atakować to ciekawe pnącze.

Kokornak wielkolistny - Aristolochia macrophylla
Fot. depositphotos

Kokornak wielkolistny - opis

Kokornak wielkolistny jest pnączem o imponujących, dużych liściach. Osiąga do 10 m wysokości, przyrastając co roku nawet o 2 m. Główną ozdobę kokornaka wielkolistnego stanowią sercowate liście, które mogą osiągać średnicę 30 cm. Nazwa "wielkolistny" jest zatem całkiem zasłużona :-)

Kokornak wielkolistny to roślina zaskakująca swoimi kolorami. Wczesną wiosną liście kokornaka są jasnozielone, by jesienią przebarwiać się na ciepły, żółty kolor. Równie oryginalne są kwiaty kokornaka o fajkowatym kształcie w brązowym kolorze, pojawiające się na pnączu w maju. Zwabione nektarem owady wchodząc do wnętrza kwiatu zostają w nim uwięzione, do czasu dokładnego spenetrowania zawartości. Po uwolnieniu niosą na sobie pyłek i zapylają kolejne kwiaty.

Kokornak wielkolistny pnie się za pomocą pędów, owijając się prawoskrętnie wokół napotkanych podpór. Przy czym konieczne są bardzo wytrzymałe podpory pod pnącza, które udźwigną ciężar kokornaka.

Jesienią, we wrześniu, na kokornaku pojawiają się owoce, które przypominają nieco żebrowane, małe ogórki. Po dojrzewaniu brązowieją i uwalniają nasiona.

W ogrodach kokornaki są wykorzystywane przede wszystkim jako pnącza wieloletnie do cienia.

Kokornak wielkolistny - uprawa

Kokornak wielkolistny najlepiej rośnie w półcieniu. Preferuje gleby żyzne i wilgotne, niezbyt ciężkie, o odczynie zbliżonym do obojętnego lub lekko zasadowym. Uprawa kokornaka w ogrodzie najlepiej uda się na glebach wapiennych, w zacisznym stanowisku od strony północnej.

Kokornak wielkolistny - Aristolochia macrophylla
Fot. depositphotos

Kokornaka sadzimy co najmniej 50 cm od podstawy murów i 1 cm głębiej niż rósł w doniczce w szkółce. Pielęgnacja kokornaka polega na nawożeniu każdej wiosny (w kwietniu) wieloskładnikowymi nawozami mineralnymi lub organicznymi (można stosować np. kompost) oraz regularnym podlewaniu w okresie lata, gdyż kokornak wielkolistny jest wrażliwy na suszę. Z tego też względu warto przed posadzeniem kokornaka wymieszać z ziemią odżywkę TerraCottem, która pomoże w utrzymaniu wilgotnej gleby.

Kokornak wielkolistny świetnie zimuje i jest w pełni mrozoodporny (strefa mrozoodporności 5A). Bez obaw można go zatem uprawiać w całej Polsce. Dobrze znosi też warunki miejskie. Kokornak wielkolistny dobrze znosi cięcie, po którym szybko odrasta. Dlatego jeśli zbyt mocno się rozrośnie, można śmiało sięgnąć po sekator i skrócić silnie rozrastające się pędy. Można to zrobić nawet na jesieni. Przez pierwsze 2-3 lata uprawy warto pędy co roku skracać wiosną aby roślina mocno się rozkrzewiła. Dopiero po tym okresie kokornak rozpocznie szybki wzrost (potrzebuje 2 lat aby zadomowić się na nowym stanowisku). Potem skracamy tylko jak nadmiernie się rozrośnie i ewentualnie wycinamy pędy uszkodzone lub chore.

Kokornak wielkolistny - rozmnażanie

Kokornak wielkolistny rozmnaża się przez sadzonki pędowe. W lipcu pobieramy sadzonki z wierzchołków pędów. Powinny mieć one długość 8-10 cm. Następnie sadzimy je np. w piasku w miejscu ciepłym i wilgotnym o temperaturze 18-20°C, regularnie zraszając wodą i utrzymując wysoką wilgotność. Sadzonki kokornaka można dodatkowo przykryć dziurkowaną folią i stopniowo w miarę wzrostu odsłaniać. Na zimę pozostawiamy je w pomieszczeniu, najlepiej w temperaturze 12°C. Jeśli rozmnażanie kokornaka w ten sposób się uda i sadzonki przezimują, na miejsce stałe młode rośliny wysadzamy w kwietniu.

Kokornak wielkolistny - choroby i szkodniki

Lato to czas, w którym na liściach kokornaka wielkolistnego mogą pojawić się objawy niedoboru żelaza. Liście punktowo żółkną - początkowo od wierzchołków liści aż w końcu żółte plamy opanowują całą blaszkę liściową. Aby zapobiec nieefektownym plamom wystarczy 2-3 krotnie wykonać oprysk chelatem żelaza w stężeniu 0,5%.

Objawy niedoborów nawozowych na liściach kokornaka
Fot. depositphotos

W połowie lata mogą na liściach kokornaka pojawić się brązowe plamy, które nie będą już świadczyć o niedoborze żelaza lecz o chorobie grzybowej - plamistości liści kokornaka. Odróżnić ją można od niedoborów żelaza po stopniowej zmianie barwy plam z brązowych na czarne. Przy dużej infekcji dochodzi do całkowitego zamierania liści.

W przypadku tej choroby kokornaka wielkolistnego pomoże zastosowanie preparatu Topsin M 500 SC. Opryski należy wykonywać kilkakrotnie w odstępach co 10 dni, najlepiej naprzemiennie z naturalnym preparatem Biosept Active, który wzmacnia rośliny i hamuje rozwój chorób. Pamiętajmy też, aby spod porażonego pnącza jesienią wygrabić i spalić opadłe liście. To zapobiegnie dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.

Kokornak wielkolistny w upalne, suche lato może być atakowany przez przędziorka chmielowca. Szkodnik ten w maju składa jaja na spodniej stronie blaszki liściowej, a latem żeruje powodując powstawanie żółtych plamek na wierzchu liścia. Charakterystycznym objawem występowania roztocza są także oplecione pajęczyną brzegi liścia. Liście brunatnieją i opadają. Po zaobserwowaniu wiosną pierwszych oznak żerowania przędziorka należy wykonać oprysk środkiem przędziorkobójczym np. Karate Zeon 050 EC.

mgr inż. Joanna Białowąs

Opracowano na podstawie: Bärtels, Andreas, Encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z, Świat Książki, Warszawa 2001, s. 81; Łabanowski G., Orlikowski L., Soika G., Wojdyła A., Pielęgnacja roślin ogrodowych.Choroby i szkodniki, Multico, s. 87.

Przeczytaj również:

Pnącza szybko rosnące na pergole. Jakimi pnączami obsadzać pergole?
Wiele roślin pnących świetnie się nadaje do obsadzania pergoli. Najczęściej jednak poszukujemy pnącza szybko rosnące aby pergola jak najszybciej się zazieleniła. Warto jednak zwrócić uwagę na jeszcze kilka innych cech pnączy, dzięki którym będą one idealnie nadawać się do sadzenia przy pergolach. Więcej...

Rośliny pnące do ogrodu
Pnącza to niezwykle piękna, wdzięczna i ważna grupa roślin, mogąca upiększyć nasz ogród. Ich bogactwo i różnorodność pozwalają na szerokie zastosowanie w ogrodowych kompozycjach. Możemy obsadzać nimi mury, ściany, płoty, pergole, kratki, skały, czy nawet pnie starych drzew. Wprowadzają do ogrodu dynamikę i przełamują monotonną zieleń iglaków czy drzew liściastych. Więcej...

Pnącza zimozielone szybko rosnące. Idealne do sadzenia pod płotem!
Zimozielone pnącza to prosty sposób na żywopłot całoroczny. Wykorzystując szybko rosnące pnącza o nietypowym ulistnieniu, przyjemnie pachnących kwiatach i dekoracyjnych owocach, w krótkim czasie możemy zmienić nudne ogrodzenie w wiecznie zielony parawan o niebanalnym charakterze. Więcej...