Kielichowiec wonny, chiński i plenny - uprawa, odmiany, rozmnażanie

Kielichowiec to atrakcyjnie kwitnący przez całe lato krzew, zrzucający liście na zimę. Spotykane są 3 gatunki kielichowca: kielichowiec wonny, kielichowiec plenny i kielichowiec chiński. Poznaj najlepsze odmiany kielichowca do uprawy w ogrodzie, a także dowiedz się jak wygląda ogrodowa uprawa kielichowca oraz czy jest możliwe samodzielne rozmnażanie kielichowca w ogrodzie.

Kielichowiec wonny - Calycanthus floridus
Fotografia wykonana w ogrodzie autora

Jeśli ktoś poszukuje oryginalnych roślin, które stały by się prawdziwą ozdobą przydomowego ogrodu lub działki to bez wątpienia powinien rozejrzeć się za kielichowcem (Calycanthus sp.). Kielichowce pochodzą w większości z południowych stanów USA, tylko jeden gatunek - kielichowiec chiński - rośnie w lasach Chin. Ten rodzaj roślin reprezentują w naszych ogrodach tylko trzy gatunki średniej wielkości krzewów spotykanych niezwykle rzadko, a moim zdaniem wartych szerszego rozpowszechnienia Są to: kielichowiec wonny, kielichowiec plenny i wspomniany już kielichowiec chiński.

Ciekawy zapach kielichowca

Kora i drewno wszystkich gatunków kielichowca uprawianych w naszych ogrodach wydzielają bardzo przyjemny zapach, przypominający kamforę z nutką przypraw korzennych, przez co były od niepamiętnych czasów wykorzystywane do aromatyzowania potraw przez rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej. Mniej intensywnie pachną także liście, a nawet korzenie rośliny. To jest dużą zaletą, ponieważ nornice omijają kielichowce szerokim łukiem, właśnie dzięki odstraszającemu je zapachowi.

Uwaga! W nasionach kielichowców wykryto toksyczny dla ludzi alkaloid - kalikatynę, więc jeśli nasze dzieci lubią smakować każdej rośliny rosnącej w ogrodzie, powinniśmy się wstrzymać z posadzeniem kielichowca na działce.

Jak kwitnie kielichowiec?

Kwiaty wszystkich gatunków kielichowca rozwijają się systematycznie już od maja aż do wczesnej jesieni, jednakże największa intensywność kwitnienia przypada na czerwiec i pierwszą dekadę lipca. Po zapyleniu na roślinie tworzą się niewielkie, brązowe owoce nie przedstawiające większej wartości dekoracyjnej, ale zawierające żywotne nasiona przydatne do powiększenia kolekcji kielichowców na naszej działce.

Gdzie sadzić kielichowce?

Wszystkie kielichowce doskonale sprawdzają się jako towarzystwo dla niższych krzewów, krzewinek, paproci oraz bylin. Także pięknie wyglądają posadzone w zakątkach ogrodu utrzymywanych w stylu naturalistycznym.

Kielichowiec - gatunki i odmiany

Najczęściej spotykanym gatunkiem jest kielichowiec wonny (Calycanthus floridus). Krzew ten osiąga wzrost od 1,5 do 2 m, zaś jego liście są ładnie błyszczące. Wytwarza kwiaty pełne, średnicy 5 cm, czerwonobrązowe, bardzo ładne i intensywnie pachnące. Ich zapach można porównać do zapachu dojrzałych jabłek lub śliwek. Podczas ciepłych dni zapach jest tak silny, że można go już poczuć z odległości kilkudziesięciu metrów - jedna kilkunastoletnia kwitnąca roślina potrafi obdzielić swoim aromatem całe osiedle. Młode liście i pędy pokryte są filcem z drobniutkich włosków, co również stanowi ciekawą ozdobę rośliny.

Bardzo atrakcyjnie prepzentuje się ogrodowa odmiana tego gatunku - kielichowiec wonny 'Purpureus'. Krzew ten charakteryzuje się wolniejszym wzrostem i obfitszym kwitnieniem niż gatunek. Podstawową różnicą są jednak liście. U odmiany 'Purpureus' liście są większe, lekko pomarszczone i ciemnozielone na wierzchniej stronie, natomiast od spodu wyraźnie sinopurpurowe. Jesienią przebarwiają się na atrakcyjny pomarańczowobrązowy kolor.

Kielichowiec wonny - rozwijający się kwiat, a obok drugi jeszcze w pąku
Fot. I.Sáček, własność publiczna, źródło: Wikimedia Commons

Kolejny gatunek - kielichowiec plenny (Calycanthus fertilis) - to silnie rozgałęziony już od samej podstawy krzew, osiągający w warunkach naszego klimatu około 2,5 metra wysokości, a więc również doskonale nadający się nawet do niewielkich powierzchniowo ogrodów. Kiedy wiosna zawita na dobre, rozwija szybko swoje ciemnozielone liście, a zaraz po nich purpurowe pająki kwiatów umieszczonych po kilka na końcach pędów. Pojedynczy kwiat osiąga średnicę do 5 cm i jest bezwonny, ale za to utrzymuje się przy chłodnych nocach około 3 tygodni, więc stanowi długotrwałą ozdobę każdego ogrodu.

Kielichowiec plenny dał kilka ciekawych odmian ogrodowych, które być może już niedługo pojawią się w ofercie większych szkółek dostarczających materiał roślinny na rynek krajowy. Warto tu wymienić przede wszystkim kielichowiec plenny 'Nanus' - niski, krzew osiągający tylko wysokość trochę ponad metr, o jednolicie zielonych liściach, a także kielichowiec plenny 'Lusławice' - siewka przypadkowo znaleziona w arboretum w Lusławicach, charakteryzująca się ogniście czerwonymi kwiatami.

Znacznie rzadziej w ofercie szkółkarzy spotykany jest pochodzący z Azji kielichowiec chiński (Calycanthus chinensis). Ten gatunek nie różni się pokrojem ani tempem wzrostu od kielichowca wonnego, natomiast wydaje czysto białe kwiaty przez co stanowi nie lada gratkę dla miłośników tych roślin.

Kielichowiec - uprawa w ogrodzie

Uprawa kielichowca najlepiej udaje się na stanowisku słonecznym lub lekko ocienionym oraz dobrze osłoniętym prze mroźnymi zimowymi wiatrami. Roślinie tej sprzyja żyzna, wilgotna gleba oraz coroczne zasilanie dobrze rozłożonym obornikiem lub dojrzałym kompostem. Do lepszego wzrostu kielichowca z pewnością przyczyni się także ściółkowanie gleby wokół pnia. Ściółka będzie nie tylko zapobiegać wyrastaniu chwastów ale przede wszystkim sprawi, że podłoże będzie ciągle równomiernie wilgotne.

Chociaż starsze rośliny bardzo rzadko padają ofiarą mroźnych zim to świeżo posadzone krzewy kielichowca wymagają obsypania podstawy kopczykiem z ziemi oraz okryciem pędów matami - szczególnie w rejonach kraju gdzie panują surowe, długie zimy. W przypadku przemarznięcia nadziemnych części rośliny ładnie regenerują nadrabiając straty w przeciągu 2 - 3 sezonów.

Ochrona roślin przed zimą, mrozem i wiatrem
Gdy nastają chłodniejsze dni i jesień zbliża się ku końcowi szczególnego znaczenia nabiera ochrona roślin ogrodowych przed zimą, mrozem i wiatrem. Zwłaszcza gdy uprawiamy rośliny wrażliwe na niskie temperatury. Niektóre rośliny uprawiane w pojemnikach będą wymagały ukrycia ich na okres zimy do zamkniętych pomieszczeń. Roślin sadzonych w gruncie nie możemy jednak przenieść. Jak zatem chronić je przed zimą, mrozem i mroźnym wiatrem. Więcej...

Kielichowiec - rozmnażanie

Rozmnażanie kielichowców jest możliwe poprzez siew nasion, odkłady oraz sadzonki zielne.

W przypadku kielichowców jedynym pewnym sposobem rozmnażania na uzyskanie większej ilości młodych roślin w warunkach amatorskich jest wysiew nasion. Nasiona kielichowca zbieramy gdy owoce zaczynają zasychać i natychmiast wysiewany do kuwety lub doniczek, kiełkowanie następuje już po dwóch tygodniach i trwa aż do jesieni. Jeśli nasiona z jakiś powodów nie zostały wysiane natychmiast po zbiorze, to należy to zrobić jesienią, poddając je naturalnej stratyfikacji - wykiełkują dopiero przyszłej wiosny po naturalnym przechłodzeniu podczas zimy. Siewki trzeba uprawiać 3-4 lata zanim doczekamy się pierwszych kwiatów.

Kielichowiec - owoc, wewnątrz którego znajdziemy nasiona
Fot. Rob Hille, własność publiczna, źródło: Wikimedia Commons

Jeśli chcemy uzyskać tylko jeden lub dwa egzemplarze potomne, to możemy wykonać w czerwcu odkład zwykły, przysypując dolne pędy wilgotną próchniczną ziemią. Dla przyspieszenia wyrastania nowych korzeni możemy pęd owinąć ciasno nierdzewnym drutem lub wykonać nacięcie aż do drewna i wcisnąć w nie poprzecznie wykałaczkę, by rana zbyt szybko się nie zagoiła. Odkłady można oddzielić od rośliny matecznej dopiero wiosną następnego roku. Dla posiadaczy szklarni lub tuneli foliowych pozostaje trudniejszy sposób rozmnażania, a mianowicie przez sadzonki zielne pobierane z roślin w czerwcu i ukorzenianych pod osłonami w warunkach wysokiej wilgotności powietrza i podłoża.

Emil Gwizdała

Przeczytaj również:

Hebe - roślina ogrodowa - uprawa i pielęgnacja
Hebe to zimozielona roślina z rodziny babkowatych, do której zalicza się ponad 100 gatunków osiągających od kilku cm do nawet kilku metrów wysokości. Swą nazwę zawdzięcza greckiej bogini młodości. Może być uprawiana jako roślina doniczkowa ale są też gatunki doskonałe do ogrodu. Zobacz jak wygląda uprawa i pielęgnacja hebe w ogrodzie oraz zobacz jakie odmiany hebe wybrać do posadzenia na ogrodowych rabatach. Więcej...

Budleja Dawida, motyli krzew - uprawa, odmiany, pielęgnacja
Budleja dawida to niezwykle piękny oraz stosunkowo łatwy w uprawie i pielęgnacji krzew. Zachwyca wspaniałymi kwiatami w odcieniach fioletu i różu, które często przyciągają motyle. Dlatego przylgnęła do niego też nazwa motyli krzew. Dowiedz się więcej na temat sekretów uprawy i pielęgnacji budlei oraz poznaj najciekawsze odmiany budlei Dawida. Więcej...

Magnolia - uprawa, odmiany, choroby
Magnolie to drzewa lub krzewy występujące dziko w Ameryce Północnej i Południowej oraz w Azji Wschodniej. Jako rośliny ozdobne uprawia się magnolie ze względu na piękne kwiaty, najczęściej przybierające różne odcienie różu lub białe. Zobacz jak wygląda uprawa magnolii, w czym tkwi sekret obfitego kwitnienia magnolii, które odmiany magnolii wybrać do ogrodu i jakie choroby zagrażają tym roślinom. Więcej...