Jałowiec chiński - odmiany, uprawa, rozmnażanie, choroby
Jałowiec chiński (Juniperus chinensis) to drzewo lub krzew iglasty popularny w nasadzeniach ogrodowych. Niewielkie wymagania, odporność na choroby i bogactwo form oraz kolorów, czynią z niego idealną roślinę do niemal każdego ogrodu. Poznaj najciekawsze odmiany jałowca chińskiego oraz dowiedz się jak wygląda uprawa jałowca w ogrodzie. Podpowiadamy też jak przycinać te krzewy, jak zwalczać choroby jałowca chińskiego, a także jakie są sposoby na rozmnażanie jałowców we własnym zakresie.
Jałowiec chiński - Juniperus chinensis
Fot. depositphotos
Jak wygląda jałowiec chiński?
Jałowiec chiński (Juniperus chinensis), którego ojczyzną są Chiny, Japonia oraz Mongolia, należy do rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). W naszym kraju, w stanie naturalnym, jedynym przedstawicielem z tej rodziny jest właśnie jałowiec. Jałowiec chiński osiąga do 25 m wysokości, jednak hodowcy celują w grupę odmian jałowca chińskiego zdecydowanie niższych, wśród których znajdziemy wiele karłowych krzewów o niewielkich rozmiarach.
Jałowiec chiński odznacza się dość regularną, zwartą koroną o stożkowym lub kolumnowym pokroju, choć nabyć można także płożące się odmiany jałowca chińskiego. W ogrodach osiąga wysokość od kilkudziesięciu cm do nawet 10-15 m, w zależnośći od posadzonej odmiany.
Pędy jałowca chińskiego w początkowej fazie wzrostu pokryte są igłami w kolorze zielonym, które raz biegiem czasu przekształcają się w przylegające do pędów łuski. Niektóre odmiany jałowca chińskiego posiadają zarówno igły jak i łuski. Na końcach pędów pojawiają się niezbyt okazałe kwiatostany, z których powstają niebieskie szyszko-jagody dojrzewające w drugim roku po kwitnieniu. Rośliny wydzielają charakterystyczny, przyjemny, cierpki zapach.
Jałowiec chiński 'Old Gold'
Fot. depositphotos
Jałowiec chiński - zastosowanie
Płożące odmiany jałowca chińskiego świetnie sprawdzają się, jako rośliny okrywowe, zadarniając skarpy, zbocza oraz tereny pod wyższymi nasadzeniami drzew oraz krzewów. Odmiany kolumnowe jałowca chińskiego mogą być wykorzystywane do tworzenia alejek, szpalerów lub labiryntów. Odmiany karłowe zaś świetnie sprawdzają się w ogrodach skalnych czy uprawiane w pojemnikach.
Jałowce mogą tworzyć piękne, mieszane klomby w towarzystwie takich krzewów jak: berberys, azalia ogrodowa, tawuła oraz trzmielina Fortune'a. Pod jałowcamy możemy też sadzić rośliny cebulowe, takie jak: tulipany, szafirki czy krokusy. Dzięki dużej odporności na przycinanie, jałowiec chiński często wykorzystywany jest przez miłośników bonsai i formowany w niewielkie drzewka.
Drzewko bonsai z jałowca chińskiego
Fot. depositphotos
Jałowiec chiński - odmiany
Podobnie jak inne jałowce, także jałowce chińskie mają bardzo zróżnicowane kształty i wymiary. Dostępne w sprzedaży są drzewa do 15 m wysokości oraz krzewy karłowe, a nawet płożące. Również paleta barw, jakie przybierają odmiany jałowca chińskiego jest szeroka, od soczyście zielonych przez srebrzyste aż do złocistych i kremowych. Każdy znajdzie coś dla siebie. Wśród ogromnej liczby odmian jałowca chińskiego, wybraliśmy kilka najbardziej popularnych i najlepiej sprawdzających się w polskich ogrodach.
Jałowiec chiński 'Variegata' - odmiana o stożkowatym kształcie. Rośnie wolno i osiąga 2-3 m wysokości. Mocno zagęszczona korona charakteryzuje się mieszanym ulistnieniem - występują zarówno łuski, jak i sztywne, niebieskie igły. Dodatkową atrakcję stanowią gałązki z białymi igłami, porastające roślinę nieregularnie i tworzące białe plamy.
Jałowiec chiński 'Expansa Variegata' - to odmiana płożąca o wysokości zaledwie 30 cm. Atrakcyjnie ubarwiona (ulistnienie zielononiebieskie z kremowymi plamami) świetnie sprawdza się, jako roślina zadarniająca.
Jałowiec chiński 'Stricta Variegata'
Fot. depositphotos
Jałowiec chiński 'Obelisk' - to szybko rosnąca odmiana o zwartym, kolumnowym kształcie. Niebieskawe igły są bardzo długie, sztywne i kłujące, lekko wygięte. Rośliny dorastają do 3-4 m wysokości. Odmiana nie zawiązuje nasion. Ze względu na szybkość wzrostu oraz kolumnowy pokrój, jałowiec 'Obelisk' stanowi świetną alternatywę dla żywotników (tui) przy tworzeniu żywopłotów.
Jałowiec chiński 'Spartan' - jest jedną z najpopularniejszych odmian jałowca chińskiego, szybkorosnącą, osiągającą po 10 latach aż 3 m wysokości. Tworzy piękną kolumnę o ciemnozielonej barwie i dekoracyjnych niebieskich owocach. Doskonała odmiana zarówno na żywopłot jak i do pojedynczych nasadzeń w roli solitera. Jałowiec 'Spartan' ma minimalne wymagania uprawowe i jest w pełni mrozoodporny.
Jałowiec chiński 'Stricta' - jest odmianą wolno rosnącą, karłową, po 10 latach uprawy krzewy osiągają około 2 metrów wysokości. Gałęzie porośnięte są wyłącznie miękkimi, niebieskawymi igłami. Odmiana ma wszechstronne zastosowanie, dobrze prezentuje się w ogrodzie, jako roślina soliterowa, lub też, jako element mieszanych rabat. Może być sadzona także w pojemnikach.
Jałowiec chiński 'Stricta'
Fot. depositphotos
Jałowiec chiński 'Blaauw' - to wolno rosnący krzew o koronie w kształcie odwróconego stożka. Ta karłowa odmiana po 10 latach uprawy osiąga 1,5 m wysokości. Cienkie pędy pokryte są szaroniebieskimi, przylegającymi łuskami.
Jałowiec chiński 'Aurea' - to jedna z najładniejszych, złocistych odmian jałowca. Igły porastające cienkie gałęzie, wybarwiają się na jasno- i złocistożółte odcienie, pięknie wyglądające, o każdej porze roku. Odmiana wymaga stanowiska osłoniętego zarówno przed zimnymi wiatrami jak i przed bezpośrednim światłem słonecznym.
Jałowiec chiński - sadzenie i uprawa
Jałowiec chiński ma niewielkie wymagania uprawowe. Wystarczy zapewnić mu suche, słoneczne stanowisko o glebie piaszczysto-ilastej i odczynie pH gleby lekko kwaśnym do obojętnego (pH 5,5-7,0). Odmiany o żółtym wybarwieniu najlepiej rosną na stanowiskach półcienistych.
Sadzonki jałowca chińskiego sprzedawane w doniczkach możemy sadzić przez cały rok, gdy tylko warunki pogodowe na to pozwalają. Przygotowując stanowisko pod uprawę jałowca chińskiego należy usunąć chwasty, spulchnić ziemię i wymieszać ją z nawozami.
Następnie wykopujemy odpowiedniej wielkości dołek pod każdą sadzonkę jałowca (powinien być 2 razy szerszy i głębszy niż bryła korzeniowa sadzonki). Wybraną z dołków ziemię, przed ich zasypaniem, warto wymieszać z torfem lub kompostem w celu jej użyźnienia. Zbyt zbitą glebę możemy wymieszać z piachem, by poluźnić jej strukturę. Następnie nasypujemy nieco tak przygotowanej ziemi na dno dołka i umieszczamy roślinę na takiej głębokości, na jakiej rosła w pojemniku. Po zasypaniu dołka ziemię lekko ugniatamy i obficie podlewamy.
Wskazane jest od razu po posadzeniu ściółkowanie gleby wokół nowo posadzonego jałowca chińskiego. Dobrym materiałem na ściółkę będzie kora sosnowa. Ściółka taka będzie zapobiegać wyrastaniu chwastów i wyparowywaniu wody z gleby.
Podlewanie jałowca chińskiego nie musi być częste, gdyż jałowce rosnące w gruncie są odporne na krótkotrwała suszę. Podlewamy je dopiero w przypadku przedłużającego się braku opadów. Rośliny podlewamy przez dłuższy okres - także jesienią, w bezśnieżne zimy i wczesną wiosną, jeżeli opady deszczu lub śniegu są niewystarczające. W tym okresie (szczególnie podczas bezśnieżnych zim) roślinom grozi tzw. susza fizjologiczna. Jałowce rosnące w donicach należy podlewać częściej, gdy tylko ziemia staje się przesuszona.
Jałowiec chiński 'Kaizuka'
Fot. depositphotos
Pierwsze nawożenie jałowca chińskiego wykonujemy przed sadzeniem, mieszając ziemię z kompostem, obornikiem bądź torfem. W okresie wegetacji warto zastosować też nawozy mineralne, które zapewnią szybszy wzrost i ładniejsze wybarwienie igieł. Najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie nawozów wieloskładnikowych zawierających komplet niezbędnych do wzrostu makro - i mikroelementów. Można użyć produktu o wszechstronnym zastosowaniu (np. nawóz uniwersalny Osmocote) albo specjalistyczny nawóz do iglaków.
Jałowiec chiński jest odporny na największe mrozy (większość popularnych odmian należy do strefy mrozoodporności roślin 5A). Nie trzeba go zabezpieczać na zimę. Niektóre odmiany, jak np. jałowiec chiński 'Stricta' oraz jałowiec chiński 'Variegata' mają wprawdzie nieco słabszą mrozoodporność (strefa mrozoodporności 6A) ale i te bez problemu radzą sobie w polskim klimacie. Tylko rośliny hodowane w pojemnikach należy ochronić przed zamarznięciem bryły korzeniowej np. wstawiając donicę w większy pojemnik i wypełniając wolną przestrzeń materiałem izolacyjnym (styropianem, trocinami lub pociętymi gazetami).
Jałowiec chiński 'Torulosa Variegata'
Fot. depositphotos
Jałowiec chiński - przycinanie
Jałowiec chiński dobrze znosi cięcie, dzięki czemu możemy dowolnie formować roślinę oraz regulować jej rozrost. Starsze okazy, które nie wykazują już takich zdolności regeneracyjnych, starajmy się ciąć delikatniej lub też w ogóle zaprzestać przycinania.
Przycinanie jałowca chińskiego wykonuje się w dwóch terminach:
- pierwsze cięcie przeprowadzamy wiosną, zanim pojawią się nowe przyrosty,
- drugi termin cięcia jałowca chińskiego to lato, od połowy lipca do połowy sierpnia.
Później już nie tniemy aby nie narażać rośliny na przemarznięcie. Nowo przycięte pędy muszą się zregenerować przed nadejściem zimy.
Żywopłoty z jałowca chińskiego możemy formować dowolnie za pomocą nożyc do żywopłotu. Z krzewami rosnącymi swobodnie, w nasadzeniach na rabatach postępujemy nieco inaczej.
Przede wszystkim do cięcia krzewów jałowca użyjmy sekatora, co pozwoli na precyzyjne przycinanie gałązek w wybranych miejscach. Wybieramy pojedyncze gałęzie, które ucina się jak najbliżej środka krzewu. Jeśli chcemy tylko delikatnie skrócić wybrane gałązki, należy je skracać sekatorem w kącikach, z których wyrastają mniejsze gałązki boczne. Zasłonią one miejsca cięcia i krzew zachowa naturalny wygląd.
Jak nabrać pewności w przycinaniu roślin?
Jeżeli nie masz pewności jak wykonać cięcie lub po prostu boisz się to robić, pomoże Ci fantastyczna książka „Szkoła cięcia”. Dzięki niej nabierzesz pewności w przycinaniu roślin i nauczysz się tak ciąć rośliny, aby rosły zgodnie z Twoimi oczekiwaniami. Po lekturze tej książki prawdopodobnie całkowicie zmieni się Twoje podejście do cięcia roślin!
Jałowiec chiński - rozmnażanie
Jałowca chińskiego możemy rozmnożyć na 2 sposoby:
Rozmnażanie jałowca chińskiego z nasion - nasiona jałowca należy poddać stratyfikacji w temperaturze -4°C w wilgotnym podłożu przez 6-18 miesięcy. Gdy nasiona zaczynają kiełkować wysiewamy je do doniczek wypełnionych przepuszczalnym podłożem, np. mieszanką torfu i piasku o odczynie ok. 5,0-5,5 pH. Nasiona przysypujemy cienką warstwą piasku i osłaniamy folią lub szkłem.
Uzyskane z nasion siewki jałowca chińskiego trzeba często wietrzyć, aby zapobiec pojawieniu się chorób grzybowych. W trzecim roku po siewie sadzonki możemy posadzić na miejsce stałe. Pamiętajmy jednak, że nasiona odmian ozdobnych często nie powtarzają cech rośliny matecznej. Ogrodowe odmiany jałowców chińskich zdecydowanie lepiej rozmnażać wegetatywnie przez sadzonki.
Sadzonki jałowca chińskiego
Fot. depositphotos
Rozmnażanie jałowca chińskiego przez sadzonki
- najlepszym terminem do pobrania sadzonek z jałowca chińskiego jest jesień (wrzesień-listopad). Przygotowujemy sadzonkę pobierając fragment pędu wraz z piętką. Usuwamy igły z dolnej części sadzonki oraz skracamy jej wierzchołek tak, by docelowo miała 10-15 cm długości. Dolną część zanurzamy w ukorzeniaczu (opcjonalnie), po czym sadzimy w przepuszczalnym podłożu i podlewamy.Podczas ukorzeniania sadzonek jałowca chińskiego temperatura podłoża powinna wynosić 16°C, a powietrza - 12-15°C. Skrzynki z sadzonkami osłaniamy szkłem lub folią, często wietrząc. W maju można ukorzenione już rośliny przesadzić do doniczek, a na miejsce stałe posadzić po 1-2 latach.
Jałowiec chiński - choroby i szkodniki
Jałowiec chiński jest gatunkiem odpornym. Mimo to od czasu do czasu rośliny mogą ulegać atakom patogenów, szczególnie jeśli nie zapewniamy ich właściwych warunków uprawy. Poniżej wymieniamy najczęściej spotykane choroby i szkodniki jałowców chińskich.
Fytoftoroza - to choroba grzybowa jałowca chińskiego i wielu innych drzew i krzewów, zwana też czasem zgnilizną podstawy pędów i korzeni. W skutek porażenia roślina traci igły, a jej wzrost zostaje zahamowany. Zazwyczaj przy podstawie pędu, tuż nad ziemią, widać nekrotyczne zmiany na pędzie. Fytoftoroza atakuje jednak przede wszystkim korzenie rośliny, a efektem tego są zmiany obserwowane na częściach nadziemnych. Przyczyną może być zbyt ciężkie podłoże oraz za gęste nasadzenie. Rozwojowi choroby sprzyja też wysoka temperatura. Pierwsze objawy fytoftorozy na jałowcu najlepiej zwalczać naturalnym preparatem biologicznym Polyversum WP, którym roślinę się opryskuje i podlewa. Jeśli to nie wystarczy, a stan jałowca się nie poprawi, pomocne będą chemiczne środki grzybobójcze tj. Scorpion 325 SC, Proplant 722 SL, Magnicur Energy 840 SL.
Osutka jałowca - jest chorobą grzybową, prowadzącą do przebarwienia, a następnie do opadania igieł. W razie wystąpienia objawów choroby opadłe igły należy zbierać i palić. Konieczne są również opryski z użyciem fungicydów Scorpion 325 SC oraz Topsin M 500 SC. Aby ograniczyć stosowanie środków chemicznych, warto je stosować naprzemiennie z naturalnym preparatem Biosept Active.
Szara pleśń - atakuje pędy jałowca, w wyniku, czego następuje ich obumieranie. Zapobiec chorobie może zapewnienie iglakom większej przestrzeni, co wpłynie na dobrą cyrkulację powietrza i zapobiegnie rozwojowi grzyba w wilgotnym środowisku, przy wysokiej temperaturze otoczenia. Jeżeli jednak szara pleśń wystąpi na naszych roślinach, można je potraktować opryskiem biologicznym środkiem Polyversum WP lub preparatem Topsin M 500 SC.
Wymieniliśmy już najczęscieć występujące choroby jałowca chińskiego. Teraz pora na szkodniki.
Mszyce - to drobne pluskwiaki, które osłabiają rośliny, często przenosząc choroby wirusowe i sprzyjając zakażeniom chorobami grzybowymi. Na jałowcu mogą występować specyficzne gatunki mszyc - miodownice jałowcowe i licinek jałowcowiaczek. W wyniku żerowania tych szkodników dochodzi do deformacji i wyginania się igieł jałowca, pokrywania igieł i pędów białą wydzieliną woskową produkowaną przez mszyce oraz ogólnego osłabienia wzrostu roślin. Zapobiegawczo warto zastosować wczesną wiosną opryski preparatami olejowymi Emulpar 940 EC lub Treol 770 EC. Po zauważeniu objawów żerowania szkodników w sezonie wegetacyjnym można również użyć naturalny Emulpar 940 EC, a jeśli to nie wystarczy, sięgnąć po środki owadobójcze Karate Gold lub Mospilan 20 SP.
Tarcznik jałowcowiec - to kolejny szkodnik jałowca chińskiego powodujący deformację i brązowienie pędów jałowca, a w konsekwencji ich zamieranie. Po zaobserwowaniu żerowania szkodnika należy opryskać rośliny naturalnym preparatem olejowym Emulpar 940 EC.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Opracowano na podstawie:
1. Narkiewicz M., Iglaste cudaki w Kwietnik 8/2008, s. 32-35;
2. Bugała W., Drzewa i krzewy iglaste, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2003, s. 91-100;
3. Mynett M., Tomżyńska M., Krzewy i drzewa ozdobne liściaste i iglaste, Oficyna wydawnicza Multico, Warszawa 1997, s. 122-123;
4. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016 , s. 44-47;
5. Bloom A., Iglaki. Ozdoba ogrodu, Elipsa, Warszawa, 2002, s. 111-113;
6. Marosz A., Rozmnażanie iglaków przez sadzonki, Działkowiec nr 8/2008, s. 22.
Przeczytaj również:
Jałowiec pospolity - zastosowanie, odmiany, uprawa, choroby
Jałowiec pospolity jest popularnym krzewem iglastym występującym w wielu ciekawych odmianach. Zastosowanie może znaleźć w ogrodzie wrzosowiskowym, na skarpach i w miejscach trudnych do zagospodarowania. Zobacz jak wygląda uprawa jałowca pospolitego i wybierz najciekawsze odmiany do ogrodu. Więcej...
Iglaki szybkorosnące na żywopłot
Iglaki to bardzo dobre rośliny do tworzenia żywopłotów. Są ozdobne cały rok i szybko rosną, dzięki czemu tworzą wysoki żywopłot w krótkim czasie. Mogą być przycinane lub rosnąć bez cięcia. Dowiedz się jakie są najlepsze iglaki szybkorosnące na żywopłot. Więcej...
Iglaki na balkon i taras
Balkony i tarasy w miastach są namiastkami ogrodów. Ostatnio coraz bardziej modne staje się sadzenie iglaków w pojemnikach lub donicach i stawianie ich na balkonach czy tarasach. Trudno się dziwić, gdyż zimozielone iglaki na balkonach i tarasach wyglądają efektownie i elegancko, stanowiąc całoroczną ozdobę. Więcej...
