Rośliny wrzosowate - ciekawe i mało znane gatunki

Wrzosowate to rodzina roślin licząca ponad 4 tysiące gatunków. W ogrodach najczęściej sadzone rośliny wrzosowate to małe krzewinki - wrzosy i wrzośce, atrakcyjnie wyglądające gdy rosną w dużych grupach, a także krzewy, takie jak azalie i różaneczniki. Aby Twoje wrzosowisko nie było monotonne, poznaj inne, mniej popularne ale za to bardzo ciekawe rośliny wrzosowate, które mogą upiększyć Twój ogród.

Rośliny wrzosowate - wrzos pospolity

Wraz z końcem lata w sklepach ogrodniczych pojawiają się doniczki z wrzosami, rozpoczynającymi właśnie teraz kwitnienie. Rabaty, które obsadzimy tymi krzewinkami będą cieszyć nasze oczy aż do końca jesieni, a więc w terminie, gdy większość roślin przestaje już wyglądać zachwycająco.

O popularności wrzosów zdecydował zapewne nie tylko urok ich kwiatów w okresie jesiennym ale też stosunkowo niewielkie wymagania glebowe i stanowiskowe. Wrzosy dobrze sobie radzą w pełnym słońcu i dobrze znoszą lekkie, przepuszczalne, suche gleby. Ważne jedynie aby podłoże było odpowiednio zakwaszone. Z tym ostatnim potrafimy jednak już sobie poradzić w prosty sposób (wrócę do tego na końcu tekstu).

Na wrzosowej rabacie, najpopularniejszym wrzosom mogą towarzyszyć inne ciekawe rośliny wrzosowate, które choć mają nieco większe wymagania uprawowe (bardziej wilgotne i żyzne gleby, lekko ocienione stanowisko i konieczność zabezpieczenia przed zimowym mrozem), będą stanowiły doskonałe połączenie wizualne z wrzosami, tworząc na ogrodowych rabatach malownicze krajobrazy nie tylko jesienią. Mnogość barw, zróżnicowany termin kwitnienia, różnorodny wzrost oraz obecność w tej grupie gatunków zimozielonych, pozwalają nawet z samych tylko roślin wrzosowatych tworzyć różnorodne kompozycje rabatowe.

Najpopularniejszymi krzewami wrzosowatymi, obok wymienionych już wyżej wrzosów, są oczywiście przepięknie kwitnące różaneczniki i azalie. Zarówno o wrzosach, jak i azaliach i różanecznikach wspominaliśmy już wcześniej w poradniku w tekstach wrzosowisko w ogrodzie oraz różanecznik - uprawa, pielęgnacja, rozmnażanie. Dziś natomiast chcę poświęcić więcej miejsca mniej popularnym roślinom wrzosowatym, które mogą stać się równie (a może nawet bardziej) cennymi ozdobami naszych ogrodowych rabat.

Rośliny wrzosowate - pieris japoński

Rośliny wrzosowate - niskie krzewinki

Doskonałym towarzystwem dla wrzosów będą inne niskie krzewinki z grupy roślin wrzosowatych, takie jak modrzewnica pospolita, brukentalia ostrolistna, czy bażyna czarna.

Modrzewnica pospolita (Andromeda polifolia) to gęsta i zwarta zimozielona krzewinka,doskonała na wrzosowe rabaty i skalniaki. Z odmian ogrodowych warto mieć modrzewnicę pospolitą 'Compacta', o lancetowatych skórzastych liściach, barwy zielonej z niebieskosrebrzystym nalotem i różowymi kwiatami, a także odmianę 'Nikko', posiadającą ciemnozielone listki (od spodu srebrzyście niebieskie) i jasnoróżowe kwiaty. Obie odmiany kwitną od maja do czerwca i nie przekraczają 25 cm wysokości. Dobrze rosną na stanowiskach słonecznych ale 'Compacta' zniesie też lekkie zacienienie. Wymagają gleb wilgotnych i kwaśnych. Na nadmiar wapnia w glebie reagują chlorozą, a niedostatek wody powoduje gubienie liści. Do podlewania warto zbierać wodę deszczową. Obie wymienione tu odmiany są w pełni mrozoodporne, polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich.

Co posadzić obok rododendronów?
Rododendrony, do których zalicza się azalie i różaneczniki, to jedne z najpiękniej kwitnących krzewów ozdobnych. Zobacz, co posadzić w obok rododendronów, aby podkreślić ich walory przy pomocy rozmaitych barw i form. Oto najlepsze rośliny do sadzenia obok rododendronów! Więcej...

Równie mrozoodporną i zimozieloną krzewinką jest bażyna czarna (Empetrum nigrum) 'Bernstein'. Posiada igiełkowe, błyszczące liście z podwiniętymi brzegami, latem żółtozielone, a zimą przebarwiające się na brązowo-żółto. W czerwcu w kątach liści pojawiają się różowopurpurowe, niepozorne kwiaty. Co ciekawe, czarne owoce tej rośliny są jadalne, jednak mdłe w smaku. Jak większość wrzosowatych, bażyna czarna dobrze radzi sobie na organicznych, wilgotnych glebach. Jednak toleruje też gleby piaszczyste i bardziej suche. Dzięki temu uchodzi za roślinę niezawodną na wrzosowiskach. Stanowisko uprawy może być słoneczne jak i lekko ocienione.

Kolejną ciekawą krzewinką na wrzosowej rabacie będzie brukentalia ostrolistna (Bruckenthalia spiculifolia) 'Balkan Rose'. Jest to również roślina zimozielona, tworząca bujne kępy, o wysokości do 20 cm i szerokości do 0,5 metra. W czerwcu i lipcu będą nas cieszyć jej różowe kwiaty, obficie ukazujące się na wierzchołkach pędów. Stanowisko może być zarówno słoneczne jak i lekko zacienione. Roślina jest stosunkowo łatwa w uprawie i wystarczająco mrozoodporna.

Rośliny wrzosowate - borówka brusznica

Rośliny wrzosowate zadarniające

Dobierając krzewinki na wrzosową rabatę nie można zapomnieć o golterii pełzającej (Gaultheria procumbens), która jest świetną rośliną zadarniającą. Jest ona bardzo niska - nie przekracza 15 cm wysokości, ale dzięki podziemnym rozłogom, rozrasta się bardzo szeroko. Jej ciemnozielone liście są lekko błyszczące, a zimą przebarwiają się na bordowo. Kwiaty pojawiają się w drugiej połowie lata, są różowe. Potem możemy podziwiać czerwone owoce. Zaletą tej rośliny jest nie tylko mrozoodporność ale też i możliwość uprawy zarówno w słońcu jak i w cieniu.

Golteria rozesłana - właściwości lecznicze i uprawa w ogrodzie
Golteria rozesłana to niska, zimozielona krzewinka o dekoracyjnych owocach, które utrzymują się przez całą zimę. W ogrodach sadzi się ją w celach ozdobnyc ale znalazła też zastosowanie w medycynie, ponieważ zawiera substancję działającą podobnie do aspiryny. Poznaj dokładniej właściwości lecznicze golterii oraz dowiedz się jak wygląda uprawa tej rośliny! Więcej...

Niemniej atrakcyjna jest borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea) 'Koralle'. To rodzima, zimozielona krzewinka, rozrastająca się dzięki podziemnym rozłogom. Osiąga wysokość do 30 cm. Jej zielone liście są drobne, skórzaste i błyszczące. Kwiaty również drobne, różowe. Wspaniałą ozdobę rabaty stanowią jaskrawoczerwone owoce. Są one jadalne (uchodzą za bardzo zdrowe, bogate w witaminy), cierpkie w smaku, doskonałe na przetwory. Usmażone z cukrem dają wykwintne konfitury podawane jako przystawka do mięs.

A zatem brusznica nie tylko ozdobi wrzosową rabatę, ale i dostarczy nam wartościowych owoców. Jest ona wyjątkowo mrozoodporna i może rosnąć zarówno w słońcu jak i lekkim półcieniu (choć w cieniu słabiej owocuje). Wspaniale zdaje egzamin jako roślina zadarniająca pod wysokimi krzewami oraz wielkokwiatowymi azaliami.

Azalia japońska - odmiany, uprawa, zimowanie
Azalia japońska należy do zimozielonej grupy azalii osiągających do 150 cm wysokości, dostępnej w wielu odmianach. Doskonale będzie prezentować się wśród innych roślin wrzosowatych, dlatego nie może zabraknąć jej w Twoim ogrodzie! Poznaj najciekawsze odmiany azalii japońskiej i dowiedz się jak powinna wyglądać uprawa azalii w ogrodzie oraz jak ją przezimować. Więcej...

Mało znane krzewy wrzosowate

Najbardziej znanymi krzewami wrzosowatymi są azalie i różaneczniki. Wielu ogrodników posiada w swoich kolekcjach również kalmie i pieris japoński. Znacznie rzadziej można natomiast spotkać, niemniej ciekawe, kiścienie.

Kiścień wawrzynowy (Leucothoe fontanesiana) to gęsty, zimozielony krzew, osiągający do 1 m wysokości. W szkółkach warto poszukać odmiany ogrodowej 'Rainbow' o ozdobnych, lancetowatych liściach barwy zielonej, pokrytych różowymi plamkami i białymi cętkami, oraz białych kwiatach, zebranych w zwisające grona. Jest to świetny krzew do nasadzeń naturalistycznych.

Kiścień wawrzynowy - uprawa, odmiany, cięcie
Kiścień warzynowy to wieczniezielony krzew należący do rodziny wrzosowatych. Jego ozdobą są malowniczo wybarwione liście, dzięki którym stanowi ciekawy element kompozycyjny na wrzosowiskach i naturalistycznych rabatach. Zobacz jak wygląda uprawa kiścienia wawrzynowego, kiedy wykonać jego cięcie oraz poznaj odmiany o pięknych kolorach liści. Więcej...

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o enkiancie dzwonkowatym (Enkianthus campanulatus). Jest to wyprostowany krzew dorastający do nieco ponad 2 m wysokości, gubiący liście na zimę. W maju i czerwcu możemy podziwiać jego drobne, żółtołososiowe kwiaty. Enkiant dzwonkowaty znany jest z obfitego kwitnienia i przepięknych, ognistoczerwonych przebarwień jesiennych.

Rośliny wrzosowate - enkiant dzwonkowaty

Rośliny wrzosowate - wymagania, uprawa, pielęgnacja

Choć niektóre rośliny wrzosowate są bardziej tolerancyjne co do nasłonecznienia i bardziej suchych, lekkich gleb, to jednak wszystkim wymienionym powyżej roślinom zapewnimy najlepsze warunki na stanowiskach lekko zacienionych i glebach wilgotnych, kwaśnych, próchniczych i bogatych w materię organiczną. Przed sadzeniem roślin glebę wzbogacamy kwaśnym torfem. Po posadzeniu roślin powierzchnię gleby ściółkujemy korą z drzew iglastych. Kora sosnowa nie tylko ładnie się prezentuje. Zapobiega też wyrastaniu chwastów między krzewami, pomaga utrzymać kwaśny odczyn gleby i zmniejsza parowanie wody z powierzchni gleby, co ma niemałe znaczenie dla krzewów wrzosowatych o płytkim systemie korzeniowym (a więc nie mogących czerpać wody z głębszych warstw gleby). Pamiętajmy tez, że wiele krzewów wrzosowatych jest wrażliwych na podmuchy mroźnego wiatru w okresie zimowym. Dlatego na wrzosowiska wybierajmy stanowiska zaciszne, osłonięte od wiatrów i pamiętajmy o okrywaniu najbardziej wrażliwych gatunków.

Wiele osób rezygnuje z uprawy roślin wrzosowatych, gdyż ma w ogrodzie zbyt zasadową glebę. W takiej sytuacji, jeżeli już się zdecydujemy na wrzosowisko, jesteśmy zmuszeni do corocznego zakwaszania gleby, poprzez dosypywanie kwaśnego torfu i stosowanie odpowiednich nawozów zakwaszających glebę.

Jak się jednak okazuje - nie musi tak być! Dzięki zastosowaniu żywej grzybni mikoryzowej, coraz łatwiej dostępnej w handlu dzięki firmie Mykoflor (najbardziej wartościowa żywa grzybnia mikoryzowa dla roślin wrzosowatych w postaci żelowej) w obrębie brył korzeniowych roślin, dzięki zjawisku mikoryzy, wytwarza się korzystny kwaśny odczyn, niezależnie od kwasowości gleby w okolicy. W efekcie tego rośliny wrzosowate są zdrowsze, bujniej rosną i piękniej kwitną, a my możemy zrezygnować z uciążliwego zakwaszania gleby. Dokładniej zjawisko mikoryzy i jego znaczenie dla roślin wrzosowatych omawialiśmy już wcześniej w poradzie mikoryza wrzosowatych, czyli sekret pięknych różaneczników, azalii i wrzosów. W tym miejscu zatem jedynie przypominam o tym tekście.

Mam nadzieję, że dzięki przedstawionym tutaj mniej popularnym krzewinkom i krzewom wrzosowatym, uda Wam się stworzyć niezwykłe wrzosowiska, piękne przez cały rok, które nigdy się nie znudzą :-)

Przeczytaj również:

• Wrzosowisko w ogrodzie - jak założyć, co posadzić, jak dbać
• Wrzos pospolity - 3 sekrety uprawy
• Rośliny na wrzosowisko - byliny i kwiaty cebulowe
• Krzewy kwasolubne do ogrodu. Kwitnące, ozdobne i owocowe krzewy na kwaśną glebę

Opracowano na podstawie: P. Banaszczak, Krewniacy różaneczników, Działkowiec, Nr 9/2009, s. 28 - 30; Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Agenscja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa 2006, s. 112 - 132; Wielka Ilustrowana Encyklopedia Roślin Ogrodowych, praca zbiorowa, Reader's Digest, Warszawa 2004.