Gęsiówka kaukaska - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Gęsiówka kaukaska to zimozielona bylina często zdobiąca ogrody skalne. Zachwyca obfitym kwitnieniem, łatwością w uprawie i wszechstronnością wykorzystania. Odmiany gęsiówki o kolorowych, pachnących kwiatach lub barwnych liściach szybko się rozrastają, tworząc gęste kaskady lub kwiatowe dywany. Podpowiadamy jak wygląda sadzenie i uprawa gęsiówki kaukaskiej w ogrodzie, a także jak wykonać rozmnażanie gęsiówki we własnym zakresie.

Gęsiówka kaukaska - Arabis alpina
Fot. depositphotos

Gęsiówka kaukaska - opis wyglądu i zastosowanie

Gęsiówka kaukaska (Arabis alpina, syn. Arabis caucasica) należąca do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), to popularna bylina zimozielona osiągająca 10-20 cm wysokości. Szybko rozgałęziające się i przewieszające pędy tworzą gęste poduchy. Jajowate, ząbkowane liście zazwyczaj mają kolor szarozielony. U niektórych odmian np. 'Variegata' liście bywają dwubarwne. Cała roślina pokryta jest miękkimi, srebrzystymi włoskami.

Gęsiówka kwitnie od marca do czerwca, oraz powtórnie we wrześniu. Niewielkie, delikatne kwiaty tworzą grona najczęściej barwy białej lub kremowej, rzadziej różowej. Pojawiają się tak licznie, że przesłaniają liście.

Gęsiówka kaukaska należy do tzw. wiosennej piątki skalnej, czyli jest jedną z pięciu podstawowych bylin kwitnących wiosną, które najczęściej sadzone są w ogrodach skalnych. Do tego grona zaliczają się również: smagliczka skalna, floks szydlasty, ubiorek wiecznie zielony i żagwin ogrodowy.

Dzięki zdolności do szybkiego rozkrzewiania gęsiówka zadarnia murki ogrodowe i zapełnia puste przestrzenie na rabatach oraz pod drzewami lub wyższymi krzewami. Gęsiówki dobrze sprawdzają się jako rośliny na obwódki wieloletnie, a sadzone w pojemnikach wraz z innymi gatunkami np. jałowcem, irgą, rojnikiem i rozchodnikiem, tworzą ozdobne kompozycje zdobiące balkony i tarasy. Ciekawie prezentują się w towarzystwie omiegów, karłowych tulipanów, bergenii sercowatej, dzwonka karpackiego czy mydlnicy bazyliowatej.

Gęsiówka kaukaska - Arabis alpina
Fot. depositphotos

Gęsiówka kaukaska - odmiany

Odmiany gęsiówki kaukaskiej różnią się barwą kwiatów, osiąganymi rozmiarami ale też nieznacznie wymaganiami.

Gęsiówka kaukaska 'Compinkie' - ta odmiana gęsiówki cechuje się ciemnoróżowymi kwiatami o średnicy 1,5 cm, które pojawiają się od marca do kwietnia. Liście owalne, szarozielone, ząbkowane długości 4 cm, tworzą rozłożyste darnie. Rośliny rozrastają się do 15 cm wysokości i 25 cm szerokości.

Gęsiówka kaukaska 'Plena' - bardzo ładna odmiana gęsiówki o kwiatach pełnych, osiągające około 10 cm wysokości. Swoją budową i układem kwiaty tej odmiany gęsiówki kaukaskiej mogą przypominać lewkonie. Nie wydzielają jednak tak ładnego zapachu. Kwiatu gęsiówki Plena pojawiają się od marca, zazwyczaj nieco później niż u innych odmian ale też jesienią utrzymują się dłużej. W odróżnieniu od innych odmian gęsiówki kaukaskiej, odmiana 'Plena' najlepiej rośnie w półcieniu.

Gęsiówka kaukaska - Arabis alpina
Fot. I.Sáček, senior, Public Domain, Wikimedia Commons

Gęsiówka kaukaska 'Rosea' - niska bylina o drobnych kwiatach barwy różowej, które pojawiają się od kwietnia. W czasie kwitnienia osiąga do 15 cm wysokości. Odmianę tę można z powodzeniem rozmnażać z nasion.

Gęsiówka kaukaska 'Snowcap' - odmiana o kwiatach białych i jasnozielonych liściach, osiągająca od 15 do 20 cm wysokości.

Gęsiówka kaukaska 'Variegata' - tę odmianę gęsiówki kaukaskiej wyróżniają ciemnozielone liście z szerokim, kremowobiałym brzegiem. Białe kwiaty pojawiają się już od marca, a wysokość rośliny nie przekracza 10 cm. Ta odmiana gęsiówki rozrasta się powoli, dzięki czemu świetnie nadaje się do mniejszych ogrodów skalnych i na obwódki.

Gęsiówka kaukaska 'Variegata'
Fot. Jerzy Opioła, CC BY 2.5, Wikimedia Commons

Gęsiówka kaukaska - uprawa

Gęsiówka kaukaska jest niezwykle wytrzymała oraz ma niewielkie wymagania co do warunków uprawy i pielęgnacji. Preferuje ciepłe i słoneczne stanowiska (za wyjątkiem odmiany 'Plena', która najlepiej sobie radzi w półcieniu). Najlepiej rośnie na lekkich, umiarkowanie wilgotnych, zasadowych i przepuszczalnych glebach. Nie toleruje gleb ciężkich, gdyż nadmiar wody zwiększa ryzyko wystąpienia chorób grzybowych.

Wielu ogrodników pyta nas kiedy sadzić gęsiówkę kaukaską. Otóż najlepszym terminem sadzenia gęsiówki są miesiące jesienne (wrzesień i październik). Nie można zapominać, że gęsiówka mocno i szybko się rozrasta, więc na 1 m² umieszczamy nie więcej niż 9 roślin. Optymalna rozstawa sadzenia gęsiówki wynosi 25- 30 cm. Miejsce uprawy trzeba dobrze przemyśleć, gdyż gęsiówki źle znoszą późniejsze przesadzanie.

Gęsiówka nie wymaga obfitego nawożenia. Dobrze reaguje na nawożenie dojrzałym kompostem, którym ściółkujemy teren wokół rośliny. Rozkładamy 2-3 cm warstwę ściółki, osłaniając przy tym system korzeniowy. Ściółkowanie gęsiówki kompostem wykonujemy dwa razy w roku - w marcu oraz we wrześniu.

Na wygląd rośliny w dużym stopniu wpływa odpowiednio wykonane przycinanie gęsiówki kaukaskiej. Żeby rośliny zachowały ładny, gęsty pokrój i obficie kwitły, pędy gęsiówki przycinamy zaraz po kwitnieniu. Pędy skracamy o połowę ich długości. Istnieje wtedy szansa na powtórne kwitnienie we wrześniu.

Gęsiówka jest w pełni mrozoodporna (roślina przypisana jest do strefy mrozoodporności roślin 4). Jednak w rejonach o ostrzejszych zimach warto rośliny osłonić agrowłókniną lub stroiszem. Przyczyni się to do zmniejszenia parowania wody z podłoża i ochroni roślinę przed suszą fizjologiczną.

Gęsiówka kaukaska - Arabis alpina
Fot. Algirdas, Public Domain, Wikimedia Commons

Gęsiówka kaukaska - rozmnażanie

Gęsiówkę kaukaską możemy rozmnażać na 3 sposoby:

Rozmnażanie gęsiówki z siewu nasion - zaleca się wysiew nasion wiosną od kwietnia do maja do skrzynek. Do kiełkowania nasiona wymagają dostępu światła, więc należy je tylko delikatnie przysypać np. wermikulitem, co zapewni odpowiednią wilgotność. Przez ok.2 tygodnie od siewu utrzymujemy temperaturę ok. 20°C, by nasiona mogły skiełkować. Następnie siewki pikujemy pojedynczo do doniczek. Na miejsce stałe sadzimy jesienią.

Rozmnażanie gęsiówki z sadzonek rozetowych - po przekwitnięciu rośliny pobieramy ze szczytowych pędów sadzonki rozetowe. Umieszczamy je bezpośrednio w doniczkach wypełnionych podłożem, najlepiej w mieszaninie torfu z piaskiem i zapewniamy odpowiednią wilgotność. Ukorzeniają się bez większego problemu w czasie 40-60 dni.

Rozmnażanie gęsiówki przez podział - do podziału bryły korzeniowej przystępujemy wiosną. Roślinę dzielimy na części, tak, aby każda z nich miała kilka wierzchołków wzrostu. Następnie skracamy liście i korzenie i sadzimy bezpośrednio na miejsce stałe, po czym obficie podlewamy.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Czuchaj P., Gęsiówka kaukaska w Rośliny Ozdobne 3/2017;
2. Marcinkowski J., Byliny ogrodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 2002 s. 146-147;
3. Mayer J., Rośliny balkonowe, Hachette Livre, Warszawa, 2005, s. 116;
4. Katalog roślin drzewa, krzewy byliny, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa, 2016, s. 161.

Przeczytaj również:

Kwiaty na skalniak długo kwitnące
Chcesz aby Twój skalniak był atrakcyjny cały sezon, od wiosny do jesieni? Oto warte polecenia kwiaty na skalniak długo kwitnące, które zachwycają swą urodą przez wiele miesięcy. Te 10 roślin sprawi, że twój skalniak będzie cały obsypany kwiatami! Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie niskie
Kwiaty ogrodowe wieloletnie stanowią w ogrodzie przysłowiową "kropkę nad i", bowiem dopełniają kompozycje na rabatach. Wśród ogromnej ilości ciekawych gatunków można znaleźć rośliny, które są niskie i świetnie będą prezentować się na brzegu rabaty lub na skalniaku. Oto 10 najciekawszych wieloletnich niskich kwiatów ogrodowych! Więcej...

Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
Łącząc ze sobą mało wymagające kwiaty jednoroczne i byliny, przy minimum pielęgnacji, możemy stworzyć pięknie i długo kwitnący ogród. Oto 10 łatwych w uprawie kwiatów ogrodowych, które sprawdzą się na każdej rabacie. Wystarczy je posiać lub posadzić i gotowe! Więcej...