Dyptam jesionolistny - zastosowanie, odmiany, uprawa, rozmnażanie

Dyptam jesionolistny (Dictamnus albus), określany też jako Gorejący Krzew lub krzew Mojżesza, jest rośliną o wielu zastosowaniach. Poza pięknym wyglądem ma również właściwości lecznicze, kosmetyczne oraz stanowi źródło pożywienia dla owadów. Ta ozdobna bylina może być jednak niebezpieczna! Poznaj tajniki uprawy dyptamu jesionolistnego, sposoby na jego rozmnażanie, a także najciekawsze odmiany dyptamu, które warto posadzić w ogrodzie.

Dyptam jesionolistny - Dictamnus albus
Fot. depositphotos

Jak wygląda krzew Mojżesza?

Dyptam jesionolistny to gatunek byliny należącej do rodziny rutowatych występującej w Europie, w rejonie śródziemnomorskim oraz w Azji. W Polsce gorejący krzew Mojżesza uprawiany jest głównie jako roślina ozdobna. W stanie naturalnym jest gatunkiem objętym całkowitą ochroną. Spotkać go można już tylko w rezerwatach przyrody.

Dyptam jesionolistny to wysoka bylina dorastająca do 120 cm. Warto tu podkreślić fakt, iż jest to bylina, bo popularne nazwy Gorejący Krzew oraz krzew Mojżesza mogą być nieco mylące.

Krzew Mojżesza wygląda atrakcyjnie przez cały okres wegetacji - od wiosny do jesieni. Najpierw pojawia się przyciągająca wzrok rozeta ciemnozielonych, bujnych liści, nieco przypominających liście jesionu (stąd nazwa "jesionolistny"). Następnie w czerwcu, na szczytach pędów wyrastają duże, grzbieciste kwiaty zebrane w luźne grona. Intensywnie pachnące kwiaty dyptamu są pięciopłatkowe, białe i w różnych odcieniach różu z charakterystycznymi ciemnymi żyłkami. Drobne nasionka zawarte w torebce nasiennej same się rozsiewają. Mogą być wyrzucane na odległość nawet kliku metrów!

Kwiaty dyptamu jesionolistnego
Fot. depositphotos

Niemal cała roślina pokryta jest włoskami gruczołowymi, które po uszkodzeniu wydzielają charakterystyczny, przyjemny, cytrusowy bądź cynamonowy zapach. Podobno w sprzyjających warunkach olejki eteryczne mogą ulec zapłonowi, nie uszkadzając jednak przy tym samej rośliny. Stąd też inna nazwa dyptamu - Gorejący Krzew.

Uwaga!
Pod wpływem wysokiej temperatury oraz słońca roślina wydziela substancje uczulające i kontakt z nią może się skończyć poważnym poparzeniem i brunatnymi bliznami, które trudno usunąć. Dlatego do pielęgnacji dyptamu należy podchodzić z ostrożnością i odpowiednim zabezpieczeniem. Zawsze zakładajmy rękawice ochronne.

Dyptam jesionolistny - zastosowanie i właściwości lecznicze

Dekoracyjny dyptam szczególnie dobrze prezentuje się w ogrodach wiejskich i angielskich. Może być sadzony, jako soliter lub w towarzystwie gatunków o podobnych wymaganiach, jak: ciemiernik, kalina czy wawrzynek wilczełyko.

Dyptam jesionolistny na stanowisku naturalnym
Fot. depositphotos

Poza walorami ozdobnymi dyptam ma też cenne właściwości lecznicze. Dzięki nim od wieków miał zastosowanie w medycynie ludowej. Gorejący Krzew ceniony był za właściwości oczyszczające, wspomagające trawienie, regulujące działanie układu pokarmowego i odtruwające. Za ich sprawą dyptam był stosowany na okłady po ugryzieniach jadowitych stworzeń. Przy cerze skłonnej do zanieczyszczeń i zmian trądzikowych, napar z dyptamu może służyć, jako skuteczny środek odkażający. Intensywnie pachnące olejki eteryczne pozyskiwane z krzewu Mojżesza zostały docenione w przemyśle perfumeryjnym.

Dyptam jesionolistny - odmiany

Do najbardziej znanych odmian ogrodowych dyptamu należą:

• dyptam jesionolistny 'Purpureus' o kwiatach ciemno-różowych lub purpurowych z ciemniejszym żyłkowaniem,
• dyptam jesionolistny 'Albiflorus' o białych kwiatach zebranych w gęste grona,
• dyptam jesionolistny 'Rosa Purple' o różowych kwiatach z ciemnym, niezwykle dekoracyjnym żyłkowaniem.

Odmiana dyptamu o kwiatach białych
Fot. depositphotos

Dyptam jesionolistny - uprawa

Dyptam jesionolistny nie ma wygórowanych wymagań uprawowych. Roślina ta preferuje gleby lekko zasadowe, przepuszczalne, o umiarkowanej wilgotności. Stanowisko uprawy dyptamu powinno być słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatrów. W półcieniu krzew Mojżesza również da sobie radę, ale kosztem słabszego kwitnienia.

Dyptam rozrasta się wolno, tworząc mocno rozbudowany, lecz płytki system korzeniowy. Z tego względu korzenie dyptamu są bardzo podatne na uszkodzenia mechaniczne. Jeśli zatem nie ma takiej konieczności, lepiej rośliny nie przesadzać. Tym bardziej, że bardzo dobrze rośnie przez wiele lat na jednym stanowisku.

Optymalnym terminem sadzenia dyptamu jest wrzesień. Sadzonki wysadzamy w rozstawie przynajmniej 50x50 cm, tak, aby dać rozkrzewiającym się roślinom odpowiednio dużo miejsca. Jeśli Gorejący Krzew uprawiany jest na ubogim, piaszczystym podłożu, warto zasilić go nawozami wieloskładnikowymi o spowolnionym działaniu, takimi jak Substral Osmocote albo naturalnymi, jak kompost lub biohumus.

Co prawda krzew Mojżesza jest mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 3), ale ze względu na wczesną wegetację, a co za tym idzie ryzyko przemarznięcia, warto młode rośliny ściółkować na zimę. Dyptam dobrze znosi krótkotrwałą suszę, ale bez podlewania będzie kwitł krócej, a kwiaty będę mniejsze.

Różowe kwiaty dyptamu z ciemnym żyłkowaniem
Fot. depositphotos

Dyptam jesionolistny - rozmnażanie

Praktykowane są 2 sposoby rozmnażania dyptamu - przez podział oraz z siewu nasion.

Rozmnażanie dyptamu przez podział najlepiej przeprowadzić wiosną. Starajmy się roślinę mateczną wykopać z jak największą bryłą korzeniową. Choć rozmnażanie bylin przez podział zazwyczaj jest najłatwiejszym sposobem na pozyskanie nowych roślin, nie jest ono tak korzystne dla dyptamu. Ze względu na płytki i mocno rozbudowany - a co za tym idzie podatny na uszkodzenia - system korzeniowy, podział starszych egzemplarzy jest dość trudny i nie zawsze uda się uzyskać dobrze ukorzeniające się sadzonki. Nowo pozyskane egzemplarze Gorejącego Krzewu można posadzić od razu na miejsce stałe lub najpierw na rozsadniku.

Rozmnażanie dyptamu przez nasiona to najprostszy sposób na uzyskanie nowych roślin, choć wymaga nieco więcej cierpliwości. Możemy po prostu pozwolić na samosiew. Jednak w przypadku odmian ogrodowych uzyskane w ten sposób rośliny mogą się różnić od egzemplarza matecznego.

Lepiej jest zatem kupić nasiona u sprawdzonego hodowcy. Na przełomie lutego i marca nasiona dyptamu wysiewa się w przepuszczalne i wilgotne podłoże pod osłonami. Kiełkowanie przebiega w umiarkowanej temperaturze, więc w pomieszczeniu dobrze utrzymywać 18°C. Po około 30 - 40 dniach, gdy pojawią się siewki, należy je przepikować do pojedynczych, niewielkich doniczek i ustawić w ocenionym miejscu. Musimy cały czas dbać o odpowiednią wilgotność. Na miejsca stałe sadzonki Gorejącego Krzewu wysadza się we wrześniu w rozstawie przynajmniej 50x50 cm.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Wolski T., Baj T., Systematyka gatunku Dictamnus oraz skład fitochemiczny dwu odmian dyptamu jesionolistnego (Dictamnus albus L.cv. Albifloers i cv. Rosa Purple) w Postępy Fitoterapii 3/2014, s. 166-179;
2. Grabowska B., Kubala T., Encyklopedia bylin, Zysk i S-ka, Poznań 2011 s. 308;
3. Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 207;
4. Katalog roślin - drzewa krzewy byliny, praca zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa 2016, s. 351.

Przeczytaj również:

Byliny wieloletnie długo kwitnące - całe lato i jesienią
Szukając roślin do ogrodu chcemy, by efekt dekoracyjny z ich zastosowaniem był jak najdłuższy, a rośliny nie wymagały wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Oto zestawienie 20 najciekawszych wieloletnich bylin kwitnących całe lato i jesienią! Więcej...

Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące sprawią, że rabata kwiatowa będzie wypełniona barwnymi kwiatostanami niemal przez cały sezon od wiosny do jesieni. Oto nasze zestawienie - 20 najlepszych wieloletnich kwiatów ogrodowych o długim terminie kwitnienia, które ozdobią rabaty w Twoim ogrodzie od maja do października! Więcej...

Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie
Łącząc ze sobą mało wymagające kwiaty jednoroczne i byliny, przy minimum pielęgnacji, możemy stworzyć pięknie i długo kwitnący ogród. Oto 10 łatwych w uprawie kwiatów ogrodowych, które sprawdzą się na każdej rabacie. Wystarczy je posiać lub posadzić i gotowe! Więcej...