Datura, Bieluń - uprawa, cięcie, rozmnażanie

Datura lub inaczej bieluń to rodzaj roślin należących do rodziny psiankowatych, pochodzących z obszarów Ameryki Południowej. Są to najczęściej rośliny roczne lub byliny, niektóre z nich dorastają wielkości krzewów lub małych drzew. Cechą charakterystyczną większości datur są duże kwiaty kształtu lejkowatego, trąbkowato-rurkowego, pojedyncze lub pełne o bardzo przyjemnym zapachu, który możemy poczuć szczególnie wieczorami. Zobacz jak wygląda uprawa datury w ogrodzie oraz jak i kiedy najlepiej wykonać cięcie datury oraz jej rozmnażanie.

Datura jednoroczna posiada kwiaty trąbkowate, skierowane pionowo ku górze

Datura i bieluń - co je różni?

Czasem przeglądając różne źródła informacji można odnieść wrażenie, że z nazewnictwem tych roślin jest pewne zamieszanie. W nazewnictwie polskim zamiennie stosuje się nazwy Datura oraz bieluń, zarówno dla bieluni jednorocznych jak i wieloletnich. Autorzy niektórych opracowań nazwę łacińską Datura przypisują jednak wyłącznie roślinom jednorocznym. Gatunki będące krzewami lub drzewami opisują natomiast pod nazwą Brugmansia.

Datury jednoroczne mają kwiaty mniejsze (15-20 cm) skierowane pionowo w górę, natomiast datury wieloletnie mają kwiaty większe do 50 cm długości, pochylone lub zwisające (widoczne na fot.). Cenną zaletą datur jest powtarzanie kwitnienia - nawet pięciokrotnie w ciągu sezonu. Przy każdym kwitnieniu rośliny obsypane są kilkudziesięcioma niezwykłymi kwiatami.

Liście tych roślin są duże, jajowate, ciemnozielone. Owoce u odmian jednorocznych to kolczaste kuliste torebki z których po pęknięciu wysypują się brązowe nasiona. Bielunie wieloletnie nie wytwarzają w naszym klimacie owoców i nasion.

W Polsce, w naturalnym środowisku, spotyka się gatunek Datura stramonium, czyli bieluń dziędzierzawa. Jest to roślina jednoroczna zawiązująca nasiona w owocach przypominających owoce kasztanowca. W ogrodach uprawia się odmiany ozdobne tego gatunku.

Uwaga! Zanim zdecydujemy się na uprawę datur, warto wiedzieć, iż rośliny te są trujące. Nie wolno spożywać żadnej z części tej rośliny, co powinny mieć na uwadze szczególnie osoby mające małe dzieci. Przypadkowe spożycie części rośliny może skończyć się min. nudnościami i halucynacjami.

Trujące rośliny doniczkowe. Czy masz je w domu?
Wiele popularnych roślin doniczkowych, które podziwiamy za ich piękne liście i kwiaty, to niestety również rośliny trujące dla człowieka. Oto 10 najczęściej spotykanych w naszych domach trujących roślin doniczkowych, które mogą nam zagrażać. Sprawdź czy nie masz w domu rośliny z tej listy! Więcej...

Datura - uprawa i wymagania

Wymagania datur są dość spore, choć ich uprawa nie musi wcale nastręczać wielu problemów.

Jaka ziemia dla datury?
Wszystkie datury lubią glebę próchniczną, zasobną w składniki pokarmowe, przepuszczalną i szybko nagrzewającą się. Uprawa datury najlepiej udaje się na glebie o pH od 5,5 do 6,5. Do sadzenia najlepiej używać podłoża uniwersalnego, stosowanego w uprawach warzyw, które posiada odpowiednie pH oraz wzbogacone jest w niezbędne składniki pokarmowe. Na spód doniczki lub pojemnika dobrze jest wsypać 2 do 5 centymetrową warstwę drenażową z gruboziarnistego żwiru lub keramzytu. Dzięki temu korzenie roślin będą miały dostateczną ilość powietrza i nie będzie zalegała w nich woda.

Datura wieloletnia - kwiaty są znacznie większe niż u datur jednorocznych i zwisają w dół

Przesadzanie datury
W ciągu roku młode datury przesadzamy kilkakrotnie do coraz to większych doniczek. Rośliny często przesadzane i prawidłowo nawożone mogą osiągnąć w ciągu roku uprawy od 1,5 do 2,0 m wysokości i wydać nawet po kilkadziesiąt kwiatów. Najlepiej przesadzać wtedy kiedy bryła ziemi jest dobrze przerośnięta przez system korzeniowy (widać to po wybiciu rośliny z doniczki) lub kiedy liście zaczynają zmieniać barwę z intensywnie zielonej na jasnozieloną.

Przesadzanie roślin doniczkowych
Przesadzanie roślin doniczkowych jest jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych. Trzeba je zazwyczaj wykonywać co roku w przypadku roślin młodych, u starszych wystarczy raz na kilka lat. Jaki jest najlepszy termin na przesadzanie, do jakiej ziemi przesadzać rośliny doniczkowe, jak dobierać doniczki do przesadzania oraz jak wykonać samą czynność przesadzania aby nie uszkodzić rośliny. Więcej...

Nawożenie datury
Datury należą do wyjątkowo żarłocznych roślin i wymagają obfitego nawożenia. Młode rośliny wystarczy wprawdzie posadzić w ziemi kompostowej lub w podłożu uniwersalnym i aż do przesadzenia nie trzeba ich nawozić. Jednak starsze datury wymagają intensywnego nawożenia, zwłaszcza w okresie pełnej wegetacji. Można zastosować roztwór nawozu Florovit z wodą do podlewania dając 50 ml tego nawozu na 10 l wody. Można także zabezpieczyć rośliny na dłuższy okres stosując do podłoża nawozy wolno rozkładające się w glebie (takie jak Azofoska lub Osmocote). Pod koniec wegetacji należy ograniczyć nawożenie datury, aby rośliny mogły wejść w okres spoczynku.

Podlewanie datury
Datury posiadają bardzo bogate ulistnienie, przez co w czasie letnich upałów tracą duże ilości wody. Wyrośnięta 2-3 letnia roślina pochłania w ciągu dnia 10-15 l wody. Starszej roślinie należy zapewnić dużą donicę, z której woda tak szybko nie wyparowuje. Datury lubią stałą wilgotność, więc koniecznie zapewnijmy im odpowiedni drenaż aby roślina nie stała w wodzie. Najlepiej jest podlewać datury wodą odstałą o temperaturze otoczenia. Na brak wody roślina reaguje gwałtownym więdnięciem, jednak nie jest wskazane jej zraszanie. Wodę należy dostarczać wyłącznie do gleby, gdyż zraszanie może spowodować gnicie kwiatów i liści.

Cięcie datur

Datur jednorocznych nie przycina się. Bieluni wieloletnich także nie tniemy w pierwszym roku uprawy, gdyż osiągają wzrost zaledwie 60-100 cm. W kolejnych latach bielunie wieloletnie trzeba przycinać raz lub dwa razy w roku. Pierwszy raz późną jesienią, kiedy wchodzą w okres uśpienia, aby przygotować je do zimowania. Pędy skracamy o 1/4-1/3 długości. Drugi raz robimy tzw. cięcie korekcyjne wiosną w momencie wypuszczania młodych listków. Wtedy dobrze widać, które pędy są zdrowe a które uschły lub zgniły. Ucinamy je wtedy aż do zdrowego miejsca.

Cięcie drzew i krzewów ozdobnych
Cięcie drzew i krzewów ozdobnych to jeden z najważniejszych zabiegów w pielęgnacji tych roślin. Jednocześnie budzący wiele kontrowersji i często źle wykonywany. Kiedy, co i jak ciąć? To pytanie jest zadawane przez wielu działkowców i ogrodników. W odpowiedzi można by napisać całą książkę. W krótkim artykule postaramy się jednak nieco przybliżyć tematykę cięcia drzew i krzewów i usystematyzować pojęcia z nią związane. Więcej...

Rozmnażanie datur

Datury najlepiej rozmnażać poprzez sadzonki pędowe. W tym celu kilkumiesięczny lub jednoroczny pęd tnie się na niedługie odcinki (o długości 7-12 cm) przy pomocy ostrego sekatora. Górna część sadzonki musi posiadać pączek z młodymi listkami. Większe liście należy z sadzonki usunąć.

Świeżo ścięte sadzonki datury zanurzamy w ukorzeniaczu na głębokość pół cm i wciskamy je do uprzednio przygotowanego podłoża. Najlepszym podłożem jest torf z piaskiem wymieszany w stosunku 3 do 1.

Podłoże powinno mieć od 12 do 14 cm grubości i przed sadzeniem być dobrze podlane. Sadzonki datur umieszczamy w podłożu w taki sposób, aby nad powierzchnią wystawało tylko oczko i listek. Pojemnik z sadzonkami przykrywamy folią i od czasu do czasu zraszamy. Po 3 do 4 tygodniach sadzonki trzymane w temperaturze około 20-22°C ukorzenią się. Po następnych 2 do 3 tygodniach sadzonki można przesadzić do oddzielnych doniczek, zapewniając im stałą wilgotność i umiarkowane oświetlenie.

Innym sposobem na rozmnożenie bieluni jest ścięcie ok. 20 do 25 centymetrowych odcinków szczytowych pędów i umieszczenie ich w słoikach z wodą. Do tego można wykorzystać pędy złamane w czasie wiatru. Co kilka dni trzeba uzupełnić wodę w słoiku lub wymienić wodę na świeżą. Po około 4 tygodniach, gdy sadzonki wypuszczą korzenie, można je przesadzić do doniczek.

Datura - zimowanie

Datury są niezwykle wrażliwe na temperatury minusowe, dlatego też zimowanie datur przeprowadza się w pomieszczeniach zabezpieczonych przed mrozem. Z tego względu uprawia się je głównie w pojemnkach (można łatwo przenieść). Rośliny na ten okres tracą liście, więc pomieszczenie nie musi być bardzo jasne. Datury mogą być schowane np. do piwnicy. Ważne aby zrobić to przed nadejściem pierwszych przymrozków. Po przezimowaniu datury będą ponownie zdobić nasze ogrody lub tarasy.

Jeżeli jesienią datur na czas nie schowamy, mogą wystąpić uszkodzenia przez przymrozki. Wówczas zaobserwujemy, że pierwsze jesienne przymrozki (do -2°C) "zwarzyły" liście i kwiaty, pędy jednak nie są jeszcze uszkodzone. Taką roślinę można jeszcze uratować. W tym celu przycinamy ją o 1/4 i wstawiamy do wilgotnej piwnicy z temperaturą od 2 do 6°C. W tych warunkach przetrzymujemy do wiosny następnego roku. W czasie zimy daturę kilkakrotnie podlewamy aby nie dopuścić do przeschnięcia bryły korzeniowej.

Na przełomie marca i kwietnia daturę możemy wyjąć z piwnicy i przenieść do chłodnego, ale słonecznego pokoju, gdzie będzie przebywać do czasu wystawienia jej na dwór. Należy pamiętać aby rośliny wystawić na powietrze dopiero, gdy mamy pewność, iż minął już okres wiosennych przymrozków, co zazwyczaj ma miejsce po 15 maja. Najlepiej datury wystawiać pochmurny i bezwietrzny dzień, gdyż ostre wiosenne słońce i suchy wiatr mogą ponownie "zwarzyć" delikatne młode pędy i liście datury.

Jeżeli przemarznięciu ulegną nie tylko liście ale i pędy, roślina zginie.

Przeczytaj również:

Bugenwilla - uprawa, odmiany, pielęgnacja
Bugenwilla jest urzekającą rośliną, o pięknych kwiatach, głównie kojarzoną z krajami o gorącym klimacie. U nas bugenwillę można również uprawiać, ale tylko w pomieszczeniach. Pielęgnacja tego egzotycznego pnącza nie jest skomplikowana. Dowiedz się więcej o uprawie bugenwilli w domu. Poznaj jakie są odmiany tej rośliny i pozwól się oczarować jednej z nich. Więcej...

Oliwka europejska, drzewko oliwne - uprawa w doniczce
Oliwka europejska, określana też jako drzewko oliwne, to chętnie uprawiana roślina, dająca cenne owoce - oliwki. W naszym klimacie może być uprawiana tylko jako roślina doniczkowa. Dobrze znosi warunki panujące w mieszkaniach, a także często wykorzystywana jest na bonsai. Zobacz jak wygląda uprawa oliwki w doniczce oraz czego ta roślina potrzebuje do zdrowego wzrostu. Więcej...

Płomień Afryki, Delonix Regia - uprawa, wysiew nasion
Płomień afryki, łac. Delonix Regia to jedno z najpiękniejszych drzew na świecie. W okresie kwitnienia z daleka wygląda jakby stało w płomieniach, dzięki swoim przepięknym, dużym (do 15 cm średnicy) pomarańczowo-czerwonym kwiatom. Od tych kwiatów pochodzi właśnie nazwa płomień Afryki. Czy możliwa jest uprawa doniczkowa tej rośliny i jak przeprowadzić wysiew nasion Delonix Regia? Więcej...

Tekst opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 191, oraz artykułów umieszczonych w Dolnośląskim Informatorze Rolniczym nr 2/2001, Kwiaty, nr 2/1998, s. 12-15, oraz nr 3/2002, s. 14 - 15. Fot. © Alexander Sommer, depositphotos