Chrabąszcz majowy - opis, zdjęcia, zwalczanie

Chrabąszcz majowy licznie pojawia się wśród drzew w ciepłe wiosenne wieczory. Jest powszechnie występującym szkodnikiem drzew owocowych i ozdobnych oraz upraw warzyw, truskawek i trawników. Dorosłe chrabąszcze oraz ich larwy, zwane pędrakami, są bardzo żarłoczne przez co powodują duże straty w uprawach. Upewnij się jak wygląda chrabąszcz majowy i jego larwy (pędraki), w czym pomoże Ci opis tego szkodnika i zdjęcia, a także dowiedz się jak zwalczać chrabąszcza majowego i pędraki, aby uratować swój ogród zanim będzie za późno!

Chrabąszcz majowy - osobnik dorosły. Fot. pixabay

Chrabąszcz majowy - opis

Jak wygląda chrabąszcz majowy?

Chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha) jest chrząszczem (Coleoptera), należącym do rodziny żukowatych (Scarabaeidae). Dorosłe osobniki osiągają wielkość 20-30 mm. Ich ciało jest owalne, barwy czarnej, na stronie grzbietowej pokryte brunatno-brązowymi, lekko omszonymi pokrywami pierwszej pary skrzydeł. Na głowie chrabąszcza majowego znajduje się para czułek o charakterystycznym wachlarzowatym kształcie.

Chrabąszcz majowy na trawniku
Fot. pixabay

Chrabąszcz majowy z wyraźnie widocznymi czółkami
Fot. pixabay

Największym zagrożeniem dla upraw są larwy chrabąszcza majowego, czyli pędraki. Są one białożółte, grube i pałąkowato wygięte. Ich ciało może dorastać do 6 cm długości. Dorosłe osobniki i pędraki zimują głęboko w ziemi (na głębokości 1 m).

Pędraki, czyli larwy chrabąszcza majowego
Fot. ©Agnieszka Lach

Pędraki w trawie

Szkodliwość chrabąszcza majowego w ogrodzie

Dorosłe chrząszcze wychodzą na powierzchnie ziemi w kwietniu lub maju. Zaczynają w tym czasie objadać młode liście drzew. Przy bardzo silnej inwazji może dojść nawet do ogołocenia całych drzewek z liści (gołożerów).

Z kolei larwy chrząszcza majowego żerują w glebie, podgryzając korzenie roślin, co prowadzi do rozmaitych szkód, takich jak:

• wypadanie rozsady
• więdnięcie i zamieranie wschodzących roślin
• głębokie wyżerki w korzeniach marchwi, buraków i bulwach ziemniaków
• uszkodzenia korzeni drzew owocowych, co prowadzi do zasychania pojedynczych gałęzi, a czasem całych drzewek
• wiosną i latem podgryzanie korzeni trawy, prowadzące do placowego więdnięcia i zamierania murawy

W ogrodach chrabąszcz majowy powoduje największe szkody na drzewach liściastych (dąb, topola), na roślinach sadowniczych (truskawki, wiśnie, jabłonie, śliwy, maliny, borówka amerykańska) oraz niektórych warzywach.

Cykl rozwojowy chrabąszcza majowego

Cykl rozwojowy chrabąszcza majowego jest długi, trwa aż 4-5 lat. Wiosną (kwiecień-maj) dorosłe osobniki opuszczają miejsce swojego zimowania i wylatują do pobliskich zadrzewień. Wśród koron drzewek zaobserwować można chmary latających chrząszczy. Nazywamy to rójką i trwa ona 6 tygodni. Zapłodnione samice zakopują się w ziemi, gdzie składają jaja. Po 6 tygodniach z jaj wylegają się larwy, które początkowo żerują płytko w ziemi, odżywiając się rozkładającymi się resztkami roślinnymi. W drugim roku życia larwy żerują w strefie korzeniowej roślin, podgryzając ich korzenie. Najbardziej żarłoczne są w trzecim roku rozwoju, a szczególnie w maju i czerwcu. W tym czasie wyrządzają największe szkody. Czwarty rok życia pędraków do czas przepoczwarzania. W sierpniu czwartego roku z poczwarek wylegają się dorosłe chrabąszcze, które pozostają w spoczynku w glebie aż do wiosny. Nasilenie rójek następuje co 4 lata, ale co roku roją się chrząszcze z różnych lat.

Chrabąszcz majowy - osobnik dorosły. Fot. pixabay

Czy chrabąszcz majowy gryzie ludzi?

Niektórzy ogrodnicy obawiają się także ugryzień ze strony chrabąszcza majowego. Obawy te mają pewne uzasadnienie, bo chrząszcz ten potrafi być bardzo uciażliwy dla człowieka - wplątuje się we włosy, wydaje nieprzyjemny dźwięk i lata natarczywie wokół nas. Na szczęście gustuje tylko w liściach roślin i ludzie nie muszą się obawiać jego ugryzień :-)

Zwalczanie chrabąszcza majowego

Skuteczna walka z chrabąszczem majowym opiera się na zwalczaniu zarówno dorosłych osobników, jak i żyjących w glebie larw.

Uwaga!
Już jedna larwa chrabąszcza (pędrak) przypadająca na powierzchnię 2 m² ogrodu (sadu, ogródka warzywnego czy np. trawnika) jest uważana za próg zagrożenia informujący o konieczności zwalczania pędraków bytujących w ziemi.

Ze względu na ograniczoną skuteczność preparatów do zwalczania dorosłych chrabąszczy, największą rolę w walce z tymi szkodnikami odgrywa biologiczne zwalczanie larw chrabąszcza majowego, czli pędraków.

1. Strząsanie chrząszczy z drzew i krzewów

Wiosną, podczas wylotu, dorosłe chrabąszcze obsiadają gałęzie pobliskich drzewek. Wczesnym rankiem, gdy owady są odrętwiałe po chłodzie nocy, należy strząsać je z gałązek. Wcześniej pod drzewami rozkładamy płachty, z których łatwo zbiera się strząśnięte owady.

2. Głęboka orka i wysiew gryki

Pędraki licznie występują w glebach na nieużytkach. Jeśli kupiliśmy działkę na takim terenie, należy ją kilkakrotnie głęboko przeorać. Wydobyte na powierzchnię pędraki nie są w stanie ponownie zakopać się w ziemi i stają się łatwym celem dla ptaków. Przed posadzeniem i posianiem pierwszych roślin, warto w pierwszym roku posiać na przeoranym terenie grykę. Zawiera ona taniny, które wpływają niekorzystnie na rozwój pędraków.

3. Stosowanie środków owadobójczych

Do uprawy warzyw z siewu oraz do zakładania trawników należy stosować nasiona zaprawiane środkami owadobójczymi. Żerujące w wysokich koronach drzew chrabąszcze zwalcza się także przy użyciu środków chemicznych, np. Karate Zeon 050 CS czy Mospilan 20 SP. Należy jednak pamiętać o szkodliwości takich oprysków również dla owadów pożytecznych. Skuteczność oprysków chemicznych jest ograniczona, gdyż nie zwalczają one larw żerujących w glebie, a jedynie dorosłe chrząszcze żerujące w koronach drzew.

4. Biologiczne zwalczanie larw w ziemi

Najlepszym sposobem zwalczania larw jest metoda biologiczna - zastosowanie preparatu Larva Stoper, który zawiera w swoim składzie gatunki nicieni bezpiecznych dla roślin, ludzi i zwierząt, a zabójczych dla pędraków chrabąszcza majowego i innych chrząszczy. Przy zwalczaniu larw chrabąszcza majowego preparat ten najlepiej zastosować w drugiej połowie lipca. Miesza się go z wodą o temperaturze 15-20°C i po przelaniu do konewki starannie rozprowadza pod roślinami. Warto zwrócić tu uwagę na prostotę tego zabiegu - po prostu podlewamy z konewki :-)

Niecienie zawarte w Larva Stoper po wprowadzeniu do ziemi ogrodowej atakują ciała pędraków i larw chrząszczy, prowadząc do obumierania niechcianych szkodników naszych upraw. Co ważne skuteczność tego zabiegu jest bardzo wysoka - wystarczy wykonać tylko jedną aplikację do ziemi w drugiej połowie lipca aby wyeliminować larwy chrabąszcza majowego. Dla całkowitej eliminacji szkodnika zaleca się zabieg wykonywać raz w roku (druga połowa lipca) i powtarzać przez 3 lata, aby całkowicie zniszczyć kolejne pokolenia szkodnika.

Choć preparat wydaje się dość drogi, fakt że wystarczy go zastosować tylko raz w roku sprawia, że zwalczanie chrabąszcza mojowego za pomocą Larva Stoper wychodzi dużo taniej niż przy wielokrotnym stosowaniu innych, pozornie tańszych, ale dużo mniej skutecznych preparatów. Dlatego ten sposób na chrabąszcza gorąco polecam!

5. Naturalne preparaty do oprysku i podlewania

Zwalczanie larw chrabąszcza majowego żerujących w ziemi za pomocą w/w preparatu Larva Stoper jest bardzo skuteczne. Może się jednak zdarzyć, że będziemy chcieli zwalczać także dorosłe chrząszcze lub po prostu w danym roku termin stosowania Larva Stoper już minął. Dlatego poniżej podaję inne sposoby, które ogrodnicy z powodzeniem stosują do zwalczania chrabąszcza majowego i innych uciążliwych chrząszczy oraz ich larw:

• Wrotycz ProBio Ogród (naturalna gnojówka z wrotyczu, po podlaniu podrażnione wrotyczem pędraki wychodzą na powierzchnię gleby i są zjadane przez ptaki)

• P-Drakol (biologiczny preparat zawierający mikroorganizmy niesprzyjające larwom chrząszczy i wspomagające regenerację uszkodzonych korzeni roślin)
• NeemAzal (ekologiczny środek ochrony roślin oparty o substancje pochodzące z owoców cytrusowych).

Preparatem NeemAzal można też rośliny opryskiwać przeciwko dorosłym chrząszczom obgryzającym liście. Dzięki temu ten jeden preparat pozwala zwalczać zarówno dorosłe chrząszcze obgryzająće liście roślin, jak i ich larwy żerujące w ziemi na korzeniach.



mgr inż. Agnieszka Lach

Przeczytaj również:

• Pędraki w trawniku - zwalczanie, jaki środek na pędraki
• Ogrodnica niszczylistka - zwalczanie chemiczne i ekologiczne
• Opuchlaki - objawy, zwalczanie, opryski
• Chrabąszcz guniak czerwczyk. Zwalczanie, jaki oprysk

Opracowano na podstawie: P. Chohura, Katalog najczęstszych szkodników. Pędraki, Wydanie specjalne Mam Ogród. Szkodniki w ogrodzie nr 2/2015, str. 44; S. Ignatowicz, Pędraki i drutowce - szkodniki glebowe, Działkowiec Nr 5 (705), str. 68-69. Fot. pixabay oraz ©Agnieszka Lach.